حضور گروه بزرگی از نمایندگان ارشد سیاسی و بخش‌های فنی و حقوقی جمهوری اسلامی در ژنو حاکی از تداوم دشواری‌ها در جریان مذاکرات اتمی و نیاز فوری به یافتن راه حل عاجل برای خروج آن از وضعیت جاری است.
در مذاکرات فنی ژنو، پیش از دیدار ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی با همتای آمریکایی خود جان کری، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که دارای تجارب طولانی در فعالیت‌ها و مذاکرات اتمی جمهوری اسلامی است، برای نخستین بار این بخش با اهمیت از گفت‌وگو‌ها را در مقابل ارنست مونز، وزیر انرژی آمریکا هدایت کرد.
اهمیت این بخش از گفت‌وگو‌ها در موفقیت و یا شکست احتمالی مذاکرات از یک سو با در نظر گرفتن مفاد گزارش تازه دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون همکاری‌های ایران در اجرای «طرح اقدام مشترک» (توافق موقت اتمی)، و از سوی دیگر تاکید طرفین بر عدم تمدید مذاکرات جاری بعد از اتمام زمان توافق شد، بیشتر از پیش به چشم می‌خورد.
پیش از دیدار روز یکشنبه با جواد ظریف، جان کری نیز باقی ماندن اختلافات مابین طرفین مذاکرات را مورد تاکید قرار داد.
مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ اینک در عمل به مذاکرات دو جانبه ایران و آمریکا تبدیل شده و سایر نمایندگان گروه ظاهرا رضایت داده‌اند که در صورت حصول توافق و به منظور مشروعیت دادن به آن نقش مهر لاستیکی را ایفا کنند.
تعهدات انجام نشده
حصول توافق جامع اتمی با جمهوری اسلامی، علاوه بر پرداختن به مسائل سیاسی، بدون پرداختن به بخش‌های فنی مذاکرات و رفع ابهام‌ها فاقد مفهوم موضوعی است.
گزارش روز پنجشنبه ۱۹ فوریه آژانس در کنار موارد تایید ادامه همکاری‌های ایران، حاکی از عدم همکاری و یا کوتاهی‌هایی در سایر زمینه‌ها است، اگر چه این بار مدیرکل آژانس زبان ملایم‌تری در توضیح نارسایی‌ها بکار برده است.
گزارش آژانس حاکی است که ابهام‌ها ی گذشته در فعالیت‌های اتمی مشکوک به داشتن ابعاد نظامی جمهوری اسلامی (شلیک نوترونی و ساختن ماشه بمب اتمی) همچنان باقی است.
بر اساس گزارش، به طور مشخص ایران از پیشنهاد هر نوع همکاری تازه در جهت تکمیل مرحله چهارم همکاری‌های سال ۲۰۱۴ و همچنین دو بخش انتهایی از مرحله سوم همکاری‌ها (ساخت ماشه اتمی) خودداری کرده است.
موضوع عدم صدور اجازه بازدید از پارچین و ادامه فعالیت‌های مشکوک در آن از جمله ایجاد یک بنای تازه، از دیگر موارد مورد انتقاد در گزارش اخیر آژانس است.
بنا بر گزارش تازه ایران بازده سانتریفیوژ‌های قدیمی نوع پی ۱ را کاهش و در عوض تزریق گاز اورانیوم به سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌تر را افزایش داده است.
در مذاکرات جاری تعداد سانتریفیوژ‌های مجاز به کار در ایران یکی از عمده‌ترین مشکلات باقی مانده است و با این تاکتیک ایران شاید قصد دارد با تغییر ظرفیت جداسازی (ایزوتوپ‌های اورانیوم) در دو نوع سانتریفیوژ، آمریکا را براین اساس که فاصله با ظرفیت بالقوه مبادرت به آزمایش اتمی (زمان فرار به سوی بمب) همچنان کمتر از یک سال نخواهد بود، به داشتن تعداد بیشتری سانتریفیوژ قانع سازد (تعداد بیشتر و ظرفیت کمتر با هدف حفظ صورت در داخل).
بر اساس گزارش ایران هنوز تبدیل گاز اورانیوم ۳.۵ در صد غنی شده به اکسید اورانیوم نکرده است. تاکنون ۲۷۲۰ کیلوگرم از گاز اورانیوم ایران وارد مرحله تبدیل شده ولی فرآوری تکمیل نشده (تولید پودر اکسید اورانیوم به عنوان سوخت اتمی) و دلیلی نیز برای عدم تکمیل این مرحله در گزارش به چشم نمی‌خورد.
اختلاف‌ها در مذاکرات سیاسی
اظهار نظر اخیر علی خامنه‌ای مبنی بر یک مرحله بودن و بدون ابهام و نیاز به تفسیر نوشته شدن متن توافق احتمالی اتمی، دشواری‌های مذاکره‌کنندگان را بیشتر از پیش ساخته است.
سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به آمریکا و سخنرانی او در کنگره که حتی پیش از ایراد جنجال‌های سیاسی و خبری گسترده‌ای را به دنبال داشته است، بدون تردید فضای حاکم بر مذاکرات را سنگین‌تر و قابلیت طرفین برای انعطاف‌پذیری بیشتر کاهش داده است.
اصرار تهران برای برداشتن یکپارچه تحریم‌ها – که به نوبه خود و به دلیل ضرورت رعایت موازین حقوقی در شورای امنیت و کنگره آمریکا، انتظاری غیر عملی است، هنوز به قوت خود باقی است؛ چنانکه تاکید آمریکا بر ضرورت انجام بازرسی‌های گسترده از ایران، اجرای پروتکل الحاقی و دوران راستی‌آزمایی بیش از ده سال.
مخالفان توافق اتمی آمریکا با جمهوری اسلامی استدلال می‌کنند، که پیشتر واشینگتن حتی با غنی‌سازی اورانیوم در ایران مخالف بوده حال آنکه توافق اتمی احتمالی جمهوری اسلامی را عملا به یک قدرت نظامی اتمی بالقوه (در شرف دست یافتن به بمب) تبدیل خواهد کرد؛ تحولی که بنا بر استدلال مخالفان، می‌تواند توازن قدرت و صلح در منطقه را با خطر روبرو سازد.
ادامه فشار‌های فزاینده‌ای که از درون و بیرون متوجه مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی و آمریکا است، فضای تنفس و ادامه حیات آن را با دشواری روبرو ساخته است به طوریکه تنها تنفس مصنوعی و یا مبادرت به یک جراحی سیاسی متهوّرانه شاید بتواند پیش از فوت وقت ادامه حیات و یا نجات آن را از فروپاشی امکان‌پذیر سازد.
اعزام دو تیم بزرگ از جانب ایران و آمریکا به محل مذاکرات بی‌تردید با آگاهی از وضعیت خطیر کنونی و امکان از دست رفتن فرصت نجات آن صورت گرفته است.
......................................................................................................
نظر نویسنده الزاما دیدگاه رادیو فردا نیست.
