لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۱۴:۳۳

نقش «پشت پرده» دو معاون در مذاکرات اتمی استانبول


 علی باقری معاون امور بين المللی شورای امنيت ملی ايران
علی باقری معاون امور بين المللی شورای امنيت ملی ايران
گفت‌وگوهای هسته‌ای استانبول به دلیل حساسیت فوق‌العاده و هزینه‌های سنگین شکست احتمالی آن، محکوم به موفقیت (نسبی) و قرار گرفتن در مسیر دور بعدی گفتگوها است.

مسئولیت مشترک تدارک صحنه نمایش مثبت بودن مذاکرات استانبول و پرهیز از عواقب احتمالی آن، منجمله اجتناب‌ناپذیر شدن گزینه نظامی علیه ایران، برعهده علی باقری معاون امور بین المللی شورای امنیت ملی ایران و هلگا اشمید، دیپلمات آلمانی، نهاده شده‌است.

هر دو چهره تدارکاتی مذاکرات، پیش از ورود هیات‌های رسمی در استانبول حاضر بوده‌اند. علی باقری که ضمن هماهنگی مذاکرات با طرف آلمانی خود، مسئولیت یارگیری در گروه ۱+۵ در جهت ایران را نیز بر عهده دارد، روز پنجشنبه، یک روز قبل از ورود هیات ایرانی به ریاست سعید جلیلی، در استانبول حضور یافت و پیرامون مذاکرات روز شنبه با معاون وزیر خارجه چین نیز دیدار و گفت‌وگو کرد.

هفته گذشته و در اوج جنگ سرد رهبران و رسانه‌های ایران و ترکیه، علی باقری ابتدا راهی بغداد شد تا زمینه میزبانی دور دوم مذاکرات احتمالی در آن شهر را فراهم آورد، و بعد از یک توقف کوتاه در تهران برای گفتگو با رهبران چین راهی پکن شد.

در فاصله دیدار از بغداد و پکن و پیش از عزیمت به استانبول، باقری بار دیگر با یوگنی لوکیانف، معاون شورای امنیت ملی روسیه نیز پیرامون آخرین تحولات مرتبط با گفتگو‌های اتمی استانبول گفتگو کرده بود. لوکیانف طی هفته دوم ماه گذشته مسیحی (۱۴ مارس) به دعوت باقری به مدت سه روز در تهران بود.

بنا بر اظهارات هلگا اشمید، معاون آلمانی خانم اشتون، طرف رسمی مذاکرات اتمی با ایران و دیپلمات ارشد جامعه اروپا، وی طی هفته‌های گذشته در تماس و گفتگوی روزانه با علی باقری بوده‌است.

علی باقری نیز اخیرا طی یک مصاحبه شش صفحه‌ای با روزنامه ایران، پیرامون گفت‌وگوهای هسته‌ای و مناسبات خارجی جمهوری اسلامی، به حضور مکرر خود در بروکسل و گفتگو با نمایندگان جامعه اروپا اشاره کرده‌است.

آشنایی با علی باقری

با توجه به شباهت‌های فراوان میان اظهارات اخیر باقری در دانشگاه امام صادق، و همچنین محتوای مصاحبه طولانی وی که روزنامه طرفدار دولت ایران انتشار داده، با نکات مندرج در «بسته پیشنهادی ایران» که متن آنرا سعید جلیلی طی جلسه دیدار ماه اکتبر سال ۲۰۱۰ با گروه ۱+۵ در ژنو قرائت کرد، دور از ذهن نیست که تهیه نامه یاد شده به وی نسبت داده شود.

علی باقری، مانند سعید جلیلی، بخصوص به دلیل قرابت‌های خانوادگی، با وجود جوانی، از چهره‌های مرتبط، و مورد اعتماد حاکمیت جمهوری اسلامی است.

علی باقری مانند رئیس اسمی خود، سعید جلیلی، فارغ‌التحصیل دانشگاه صادق (کارشناسی ارشد) در رشته معارف اسلامی و اقتصاد است.

علی باقری، مانند مجتبی خامنه‌ای فرزند رهبر جمهوری اسلامی، دوران تحصیل متوسطه را در مدرسه معروف علوی گذرانده‌است. وی عضو خانواده آیت الله باقری قائم مقام دانشگاه صادق است.

فرزند آیت الله باقری داماد آیت الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی است. علی باقری، مانند سعید جلیلی به عنوان بسیجی در جبهه جنگ حضور داشته‌است. علی باقری زبان انگلیسی را طی زمان تحصیل، در دانشگاه صادق آموخته‌است.

باقری با وجود عملگرایی، دارای دیدگاه‌های آرمانی است. با این تفاوت که آرمانگرایی را سخنرانی‌های داخلی و مصاحبه‌ها، و عملگرایی را طی چانه‌زنی‌های سیاسی به‌کار می‌گیرد. باقری فعال‌ترین عضو شورای امنیت ملی در رابطه با پرونده اتمی ایران به‌شمار می‌آید.

اگرچه علی باقری مسئولیت در شورای امنیت ملی را بیشتر به دلیل روابط فامیلی خود بدست آورد، تدریجا با کسب نفوذ شخصی در موقعی قرار گرفت که پیشتر حسین موسویان، دبیر شورای امنیت ملی ایران در دوران خاتمی و دبیری حسن روحانی، قرار داشت.

هلگا اشمید

در نقطه مقابل علی باقری، یک خانم دیپلمات ۵۱ ساله آلمانی بنام هلگا اشمید قرار گرفته که در گذشته مورد اعتماد یاشکا فیشر، وزیر خارجه سابق آلمان بود، و امروز از حمایت کامل انگلا مرکر صدر اعظم آلمان برخوردار است.

اشمید در زمان وزارت فیشر دفتر او را اداره میکرد. فیشر در اکتبر سال ۲۰۰۳ همراه با جک استراو، وزیر خارجه وقت بریتانیا و دو ویلپن وزیر خارجه فرانسه راهی تهران شد و با حسن روحانی اولین تفاهم نامه اتمی را با ایران در سعد آباد به امضاء رساند.

فیشر همچنان مذاکرات جاری اتمی گروه ۱+۵ با ایران و نقش فعال رئیس دفتر پیشین خود را در انجام این مذاکرات را تعقیب می‌کند. فیشر طی تازه ترین اظهار نظر شخصی پیرامون مذاکرات استانبول، شکست احتمالی آنرا فاجعه بار خواند است.

خانم اشمید در گذشته معاونت دبیر کل خدمات خارجی جامعه اروپا را بر عهده داشته و یک دیپلمات حرفه‌ای است. اشمید و باقری بخصوص از سال گذشته تاکنون در تماس کاری نزدیک و منظم با یکدیگر قرار داشته‌اند.

پیامدهای شکست و ضرورت اعلام موفقیت

اشمید بر این باور است که جامعه جهانی قادر به تحمل آسان نتایج شکست احتمالی مذاکرات استانبول نیست. یکی از تبعات ابتدایی شکست احتمالی، افزایش فوری خطر در گیری نظامی و حتی واقعیت یافتن جنگ است.

از نگاه خانم اشمید جامعه اروپا در برابر ایران تنها دارای یک گزینه است: مذاکره و تعامل. این نظری است که جین اسلبورن وزیر خارجه لوگزامبورک نیز اخیرا مورد تاکید قرار داده و با تعدیل‌هایی در شکل ظاهری، این نظریه از حمایت آمریکا نیز برخوردار است.

اسلبورن طی مصاحبه‌ای در میانه هفته جاری هشدار داد: «در صورت شکست مذاکرات، حمله نظامی اسرائیل علیه ایران غیر قابل اجتناب خواهد شد. از این لحاظ به هر قیمت، حتی در صورت بدست نیامدن توافقی قابل ملاحظه، باید از شکست مذاکرات جلوگیری کرد.»

مسئولیت سنگین علی باقری و خانم هلگا اشمید، طی هفته‌های اخیر، یافتن چهار چوبی برای قرار دادن قابل هضم دیدار ۱۴ آوریل استانبول در آن و اعلام دست یافتن به توافق نسبی و امیدوارکننده، با هدف «ادامه گفتگو‌ها در آینده نزدیک» است. در صورت پیش رفتن مذاکرات یک روزه در مسیر از پیش تعیین شده، سعید جلیلی و خانم اشتون سند این توافق را امضاء خواهند کرد.
XS
SM
MD
LG