اظهارات مقامات روسيه درباره تمامیت ارضی گرجستان، بحران قفقاز را وارد عرصه تازه ای کرده است.
سرگئی لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، گفته است که جهان هر گونه صحبت درخصوص تماميت ارضی گرجستان را فراموش کند.
اين اظهارات از سوی برخی از کارشناسان سياسی به مثابه زير سئوال بردن تماميت ارضی گرجستان توصيف شده است.
به باور اين کارشناسان روسيه در صدد است تا دو منطقه اوستيای جنوبی و آبخازيا را به قلمرو خود الحاق کند.
روسيه و دو منطقه جدايی طلب اوستيای جنوبی و ابخازيا روز سه شنبه با طرح آتش بس فرانسه برای پايان دادن به درگيری با گرجستان موافقت کرده بودند. اين طرح شش ماده ای روز پنجشنبه به امضای اين سه طرف رسيد.
طبق اين طرح صلح، نيروهای صلحبان چند مليتی بين نيروهای متخاصم مستقر می شوند و تمامی نيروها به مواضع پيش از جنگ باز می گردند.
در همين زمينه، جف منکاف، کارشناس موسسه پژوهشی شورای روابط خارجی در واشينگتن، در گفت وگو با راديو فردا درباره ابعاد اين بحران توضيحاتی را ارائه کرده است.
راديو فردا: آيا بحران اخير روسيه و گرجستان چالش جديدی برای آمريکا نيز محسوب خواهدشد؟
جف منکاف: بله اين به نحوی چالشی برای آمريکا خواهد بود. بخش مهمی از انگيزه روسيه در ايجاد بحران اين بود تا نشان دهد غرب و بويژه آمريکا منافع روسيه را نه تنها در آن منطقه بلکه در جهان ناديده گرفته است، حال چه در کوزوو باشد يا عراق و به این وسيله نارضايی خود را از گسترش هم پيمانان ناتو در خارج از مرزهای روسيه نيز ابراز کند.
بنابراين من فکر می کنم تهاجم روسيه به گرجستان مشکلاتی را برای آمريکا به وجود می آورد، به ويژه در زمينه تداوم سياست فعلی واشنگتن در قبال مسکو، سياستی که آمريکا پس از پايان جنگ سرد در پيش گرفته است.
ويتالی چورکين، سفير روسيه در سازمان ملل متحد، روز سه شنبه گفته بود اين که ما نمی خواهيم کسی همچون ساکشاويلی رييس جمهوری گرجستان، باشد راز نهفته ای نيست، کاندواليزا رايس، وزير امور خارجه آمريکا هم گفته است آمريکا تلاش می کند روسيه را از گروه جی هشت خارج کند، از اين اظهارات بوی جنگ نمی آيد؟
- «روس ها دامی گذاشته بودند تا برای تهاجم خود به گرجستان بهانه موجهی داشته باشند و به نظر می رسد آقای ساکاشويلی هم در اين دام افتاد. چون رييس جمهوری گرجستان شخصا اجازه ورود و حضور نيروهای نظامی به اوستيای جنوبی را صادر کرده بود واين بهانه ای بود که روسها منتظرش بودند».
در حال حاضر سخنان شعار گونه هر دو طرف کاملا مشهود است ولی پيش بينی اين که در دراز مدت چه خواهد شد و چه عواقبی را در پی خواهد داشت دشوارست.
آيا اين واقعيت دارد که بحران با حمله نيروهای گرجی به اوستيای جنوبی آغاز شد چون گزارشها در اين زمينه متناقض است!
بله به نظر می رسد حمله گرجستان به اوستيای جنوبی اين بحران را آغاز کرد.
ولی گرجستان هم از چندی پيش توسط جدايی طلبان اوستيای جنوبی که از سوی روسيه حمايت می شوند تحريک شده و تنشها رو به افزايش بود، بويژه در چند ماه اخير در نقاط مرزی دو منطقه زدوخوردهايی هم رخداده بود.
خلاصه يک احساس بحران قريت الوقوع و جود داشت. البته روسيه هم مرتبا به گرجستان هشدار می داد که در اوستيای جنوبی از زور استفاده نکند.
بنابراين واقعيت اين است که روس ها دامی گذاشته بودند تا برای تهاجم خود به گرجستان بهانه موجهی داشته باشند و به نظر می رسد آقای ساکاشويلی هم در اين دام افتاد. چون رييس جمهوری گرجستان شخصا اجازه ورود و حضور نيروهای نظامی به اوستيای جنوبی را صادر کرده بود واين بهانه ای بود که روسها منتظرش بودند.
آيا پيمان يا قراردادی بین روسيه و گرجستان در سال ۱۹۹۲منعقد شده بود که در صورت حمله گرجي ها به بخش جدايی طلب اوستيای جنوبی، روسيه به دفاع از آنها خواهد شتافت؟
من از وجود پيمانی در اين زمينه اطلاعی ندارم اما وقتی مناقشات در استيای جنوبی در سال ۱۹۹۲ پايان گرفت، يک نيروی صلحبان در آنجا مستقر شد تا مانع برخورد جدايی طلبان و نيروهای گرجی شوند و بيشتر اين نيروها هم متشکل از کشورهای فدراسيون روسيه بودند.
البته هميشه اين شايعه هم وجود داشت که نيروهای پاسدارصلح به دوطرف متخاصم با يک چشم نگاه نمی کردند و در واقع از جدايی خواهان پشتيبانی می کرده اند بويژه در يک دهه ای که ولاديمير پوتين، رييس جمهوری روسيه، بود وی تلاش کرد تا پيوند عميقی با جدايی طلبان ايجاد کند.
در واقع چنين اقداماتی از سوی روسيه باين دليل بود تا با سياست غرب در آن منطقه که آنها هم با بی طرفی عمل نمی کردند، مخالفت شود.
آيا آقای ساکاشويلی به عنوان يک متحد آمريکا انتظار کمکی از غرب داشت و اين کمکها چه می توانست باشد؟
فکر می کنم بله انتظار کمک داشت. من شخصا غرب را باين خاطر که کمک های بيشتری نکرد سرزنش نمی کنم، چون بهر حال محاسبه آقای ساکاشويلی از اينکه غرب برای چه و تا چه حد می تواند کمک کند، دقيقا غلط از آب در آمد و غرب به ويژه آمريکا هم به وضوح و بارها روشن ساخته بود که گرجستان برای حل بحران جدايی خواهان نبايد به زور متوسل شود، چون غرب بخوبی می دانست در موقعيتی نيست تا از آقای ساکاشويلی حمايت کند.
رييس جمهوری گرجستان فکر می کرد به عنوان متحد آمريکا از جمله اينکه در جنگ عراق، که گرجستان پس از آمريکا و بريتانيا بيشترين نيرو را بآن کشور اعزام کرده بود، واشينگتن تحت هر شرايطی از او دفاع خواهد کرد!
آيا فکر می کنيد آتش بس پا بر جا خواهد ماند و نيروهای روسی در اينده ای نزديک از گرجستان خارج خواهند شد؟
اين بستگی به روسيه دارد. گرجی ها توانايی چندانی در مورد در دست گرفتن ابتکار عمل ندارند والبته تصميم روسها نيز دائر بر اينکه جهت دفاع از اوستيای جنوبی و آبخازيا تا کجا پيشروی کنند بسيار مهم است و اين آن چيزيست که ما نمی توانيم در حال حاضر پيش بينی کنيم.
