لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ تهران ۰۹:۰۴

حجاب «دیپلماتیک»، معضل یا پروتکل؟


جولی بیشاب (وزیر خارجه استرالیا) در کنار محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران
جولی بیشاب (وزیر خارجه استرالیا) در کنار محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران

۳۶ سال پس از انقلاب اسلامی هنوز و همچنان مسئله حجاب در آن، مسئله مهم و حیاتی است. از سویی زنان عادی در کوچه و خیابان هنوز حجاب را به عنوان معنای حکومتی آن نمی‌پذیرند و به پوشش رسمی اعلام شده از طرف حکومت تن نمی‌دهند و از سویی دیگر تریبون‌های مختلف از نماز جمعه گرفته تا مقامات دولتی و مذهبی در اختیار کسانی است که حجاب زنان را با اسلامی بودن جمهوری اسلامی گره می‌زنند.

در یکی از جدیدترین واکنش‌ها موحدی کرمانی‌، در آخرین نماز جمعه فروردین ماه در تهران، زنان را الگوی عفت دانسته و گفته است: « باور کنید می‌شود کاری کرد که زنان ما آن عفت لازم را در جامعه نشان دهند. من بگویم بدحجابی فقط یک گناه عادی نیست، بلکه با امنیت کشور بستگی دارد،‌ آن بدحجاب شاید هم متوجه نباشد اما عملا‌ً‌ دهن‌کجی به نظام جمهوری اسلامی گناه است. اگر بی‌تفاوت بودیم این بی‌تفاوتی کم کم دامنه‌اش وسیع می‌شود.»

این سخنان موحدی کرمانی چند روز بعد از آن مطرح شده که حسن روحانی در مراسم بزرگداشت همسر آیت‌الله خمینی تاکید کرد که از دید اسلام جنس اول و دوم وجود ندارد. او گفت:« متاسفانه در جامعه امروز ما نهی از منکر را فقط و فقط آورده‌اند در برخی از خیابانها آنهم علیه زنان و بس. منکر ما کیست امروز؟ امروز بزرگترین منکر ما بیکاری در جامعه است. امروز بزرگترین معروف ما توسعه کشور است. امروز بزرگترین منکر ما کم‌آبی وبی‌آبی است. »

حسن روحانی همچنین گفت دولت وظیفه خودش می‌داند که نسبت به حضور و استفاده برابر زنان از امکانات اجتماعی اقدامات لازم را انجام دهد. به گفته اودولت تلاش می‌کند ۵۰ درصد جامعه بیکار منزوی و جنس دوم باقی نماند.

حجاب دیپلماتیک، معضل یا پروتکل؟

با همه اینها به نظر می‌رسد همچنان مقامات مذهبی و حکومتی ایران بیش از همیشه به موضوع حجاب زنان توجه نشان می‌دهند. شاید یکی از مهمترین دلایل آن رشد و حضور اجتماعی زنان نه تنها در ایران بلکه در جهان است. با بالارفتن حضور زنان در فعالیت‌های سیاسی، خواه ناخواه مسائل جدیدی در ایران مطرح شده است. براساس پروتکلی که از پیش میان ایران و سایر کشورهای جهان به امضا رسیده، کلیه بانوان دیپلمات سایر کشورهای جهان موظفند با حجاب روسری و پوشیدگی متعارف در ایران وارد کشور شوند.

اما این روزها حکایت سفر خانم جولی بیشاپ وزیر امور خارجه استرالیا به ایران حکایت دیگری است. مسیح علی‌نژاد خبرنگار آزاد ساکن نیویورک و مدیر صفحه آزادی‌های یواشکی زنان ایرانی در فیسبوک در مورد حاشیه‌های این سفر می‌گوید: « ظهور پدیده‌ای به اسم فیسبوک وتوئیتر و شبکه‌های اجتماعی به شهروندان معمولی قدرت داده که به عنوان چشم ناظر باشند. کاری تا پیش از این ما خبرنگاران مسئولیت آن را بردوش داشتیم. »

مسیح علی‌نژاد می‌گوید که از طریق پیام یک شهروند معمولی ساکن استرالیا در صفحه «آزادی‌های یواشکی زنان ایرانی» در فیس بوک، از سفر وزیر امور خارجه استرالیا، بعد از ۱۲ سال، به ایران باخبر شده است. علی‌نژاد می‌گوید:« با خبر این شهروند نامه نوشتم و در صفحه آزادی یواشکی منتشر کردم و متن آن نامه را با کامنت‌های زیادی که از طرف شهروندان ایرانی و غیر ایرانی زیر پست سفر خانم بیشاپ منتشر شده بود برای دو رسانه استرالیایی فرستادم. یکی از آنها زنگ زد و مصاحبه کرد و از وزیر امور خارجه استرالیا خواست تا همپای زنان ایرانی به حجاب اجباری اعتراض کند.»

اما خانم بیشاپ،‌پس از سفر به ایران در مصاحبه با یکی از نشریات استرالیایی در مورد مسئله حجاب گفت که به نظر اوحجاب یک موضوع اجباری نیست و او هم از کلاه و هم از روسری در پوشش روزانه‌شان استفاده می‌کنند.مسیح علی‌نژاد می‌گوید انتشار این سخنان وزیر امور خارجه استرالیا، بازتاب‌های متفاوتی داشته است:« وقتی سخنان وزیر امور خارجه استرالیا در همین شبکه‌های اجتماعی منتشر ‌شد، واکنش‌هایی از طرف شهروندان استرالیایی دیدیم. بسیاری از این شهروندان در صفحه آزادی‌های یواشکی نوشته‌اند که به معنی ساده این دروغ است. برخی‌های دیگر نوشتند این یک بده بستان سیاسی است زیرا خانم بیشاپ قصد دارد دولت ایران را متقاعد کند تا پناهنده‌‌هایی را که پرونده‌شان در استرالیا مورد تایید قرار نگرفته به این کشور برگردانند، در نتیجه حاضر است تا در این مورد به ایران امتیاز بدهد.»

به گفته مدیر صفحه آزادی‌های یواشکی، این حرف نه تنها دیپلماتیک بلکه محافظه‌کارانه است. مسیح علی‌نژاد می‌گوید:« کیست که نداند در داخل ایران نه تنها حجاب اجباری است بلکه بیشترین هزینه را هم به یک شهروند زن در داخل ایران تحمیل می‌کند. در ایران اگر دختر باشی از سن هفت سالگی حق انتخاب پوشش خودت را نداری و همیشه همین باعث شده که زن به عنوان شهروند درجه دو در جامعه قدرت نداشته و نتواند در عرصه‌های عمومی آن گونه که می‌خواهد ظاهر شود.»

مساله حجاب زنان در رسانه‌های داخل

آن‌گونه که مسیح علی‌نژاد می‌گوید موضوع سفر وزیر امور خارجه استرالیا و درخواست رسانه‌های استرالیایی از او برای همراهی با زنان ایرانی، سبب شده تا موضوع اجباری بودن حجاب زنان ایرانی در رسانه‌های دخلی نیز مطرح شود.

او می‌گوید:« خبرگزاری ایرنا و سایت تابناک و بسیاری از وب‌سایت‌های داخل ایران خبر روزنامه‌های استرالیایی را ترجمه کردند و این پیروزی محسوب می‌شود برای زنانی که در تمام این سالها ‌ در رسانه‌های داخل ایران خواسته‌شان مطرح نمی‌شد.»

اما درخواست از مهمانان زن دیپلمات برای اعتراض به حجاب اجباری مخالفانی نیز دارد. برخی از منتقدان این درخواست نوشته‌اند که اینحرکت‌ها هیچ نفعی برای زنان ایرانی ندارد و حتی می‌تواند روند مذاکراتی را که شاید به سود ایران باشد مختل کند. مسیح علی‌نژاد در پاسخ می‌گوید:« ما نمی‌توانیم بی‌عمل باشیم و بگوییم هرگونه اعتراض و حرکت مدنی بی‌فایده است.

الان طرح موضوع حجاب در عرصه‌های عمومی در شبکه‌های ایرانی و غیرایرانی حداقل این آگاهی جهانی را ایجاد می‌کند که جامعه ایرانی ساکت نیست، فقط شنیده نمی‌شود، انکار می‌شود. این آگاهی به نظر من قدم بزرگی است و باعث می‌شود که یک همدلی و انتقاد بیشتر بین شهروندان ایرانی و غیر ایرانی برای کسب مطالبات حقوق شهروندی به وجود بیاید.

  • 16x9 Image

    رویا کریمی مجد

    رویا کریمی مجد روزنامه‌نگاری را در سال ۱۳۷۱ در ایران آغاز کرد و اردیبهشت ۱۳۸۷ به رادیو فردا پبوست. او تهیه‌کنندگی برنامه هفتگی صدایی دیگر را که به بررسی مسایل زنان اختصاص دارد، برعهده دارد.  در سال ۲۰۱۵ میکروفن طلایی جشنواره رادیویی نیویورک به  برنامه رادیویی «سنت تیغ» که رویا کریمی مجد آن را تهیه کرده بود تعلق یافت. 

XS
SM
MD
LG