اهل تهران که باشی، حتما زير سايه های مطبوعش قدم زده ای و خاطره ها داری. از قديمی ترين خيابان تهران و از چنارهای معروفش. خيابان ولی عصر. خيابانی که کارشناسان می گويند، طولانی ترين خيابان نه تنها تهران و ايران، بلکه خاورميانه است. به طول ۱۸ کيلومتر. خيابانی که از ميدان راه آهن در جنوب شهر تهران آغاز می شود و می رسد به ميدان تجريش در شمال اين ابرشهر.
خيابان ولی عصر با نام سابق پهلوی، در اوايل حکومت رضا شاه و به دستور او در سال ۱۳۰۷ هجری خورشيدی ساخته شد و در سال ۱۳۱۸ که اين خيابان تا تجريش ادامه يافت، در دو طرفش به دستور رضاشاه، به فاصله کم، چنار کاشتند و در ميان هر دو چنار يک بوته گل سرخ.
و از آن به بعد، چنار شد نشان تهران. آن طور که اسماعيل کهرم، کارشناس محيط زيست با راديو فردا می گويد، خارجی ها تهران را به نام «چنارستان» می شناختند.
اسماعيل کهرم: خيابان ولی عصر در تهران يک شهرت منطقه ای و بين المللی دارد. به اين دليل که شاخه های چنارهای اين خيابان به هم رسيده اند و در هر موقع که شما به تهران تشريف بياوريد، در زير سايه آنها حرکت می کنيد.
بنده به خاطر دارم زمانی را که هزاران هزار گنجشک از مزارع اطراف می آمدند و شب گذرانی را روی چنارهای ولی عصر به سر می کردند. در نظر داشته باشيد که خارجی ها به خاطر وجود همين چنارها به تهران عزيز ما «چنارستان» می گفتند.»
اما اگر اين روزها در اين خيابان طولانی تهران قدم بزنيد، با درخت هايی مواجه می شويد که يا خشک شده اند و يا بريده.
روزنامه شرق در مقاله ای که تاريخ ۲۴ مرداد را بر خود دارد، می نويسد: هر دو روز يک چنار در خيابان ولی عصر خشک می شود.
بر اساس آماری که روزنامه شرق می دهد، از سال ۱۳۱۷ که ۲۴ هزار اصله درخت در دو سوی خيابان ولی عصر کاشته شده، تعداد آنها در ۷۲ سال به ۱۱ هزار اصله درخت رسيده است.
هر دو روز یک درخت چنار در تهران می میرد
دليل يا دلايل اين کاهش را از زبان اسماعيل کهرم بشنوید:
«دليل آن، اين ساختمان های بلند مرتبه ای است که در اطراف اين چنارها ساخته شده اند. فلسفه ايجاد و توليد مثل درخت چنار اين است که درست مانند يک مرد يا زن بالغی که دست کودکی را گرفته باشد، هميشه بايد پايين آن يک چنار جوان کاشته شود تا وقتی که آن چنار پير از بين رفت، آن چنار جوان جايش را پر کند. الان سطح خيابان ولی عصر را ما با سيمان آسفالت و سنگفرش کرده ايم. در نتيجه اجازه چنين اقدامی را نمی دهيم.
مسئله ديگر اين است که سفره آب زير زمينی که ريشه اين چنارها در آن قرار گرفته اند، روز به روز در حال کاهش است. زيرا در تهران، گاه، در حدود ۵۰ درصد آب مصرفی روزانه از سفره آب زيرزمينی تامين می شود.
ضمن اينکه توسط احداث تونل های زيرزمينی که برای مثلا احداث تونل مترو و يا ساير تونل های ديگر ساخته می شود ، دسترسی ريشه های اين درختان به سفره های آب زيرزمينی را قطع کرده ايم.»
تعدد خانه ها، مجتمع های تجارتی، رستوران ها و مغازه ها دليل ديگری است که در گزارش روزنامه شرق برای مرگ چنارهای خيابان ولی عصر عنوان شده است.
اين که مغازه داران برای ديده شدن تابلوی مغازه هايشان به صورت عمدی به تنه درخت سم تزريق می کنند تا خشک شود.
عمليات عمرانی برای گازرسانی و آب و برق و تلفن، تخليه فاضلاب مراکز اداری و تجاری و مسکونی در جوی آب، گرمای تهران، خوردن ريشه های کهنسال چنار توسط موش های درشت داخل جوی و سم پاشی شهرداری برای نابودی موش ها از ديگر دلايل خشک شدن درختان چنار خيابان ولی عصر است که روزنامه شرق به آنها اشاره کرده است.
اما آيا می شود اين چنارهای باقی مانده را حفظ کرد؟
اسماعيل کهرم معتقد است که تاکنون حرکت های مثبتی از سوی کارشناسان برخی از شهرداری ها انجام شده، اما بايد اقدام های ديگری هم صورت گيرد.
کهرم: خوشبختانه حرکت های خوبی از سوی ان.جی. اوها انجام گرفته است. چندين جلسه از سوی متخصصان و مقامات شهرداری نواحی مختلف تهران برای اينکه به داد چنارهای تهران و به خصوص چنارهای خيابان ولی عصر برسند تشکيل شده است. بنده اگر مسئول بودم اولين کاری که می کردم اين بود که اين حلقه سيمان در خيابان ولی عصر را می شکستم. اين جوی های سيمانی امروزی را تبديل به همان جويبارهايی می کردم که کف آن از خاک بود تا مقداری از آب به سوی ريشه های درخت چنار نفوذ کند.
سوم اينکه کاری می کردم که حتی المقدور ساخت و سازها در زير زمين به شکلی باشند که ريشه گياهان به منابع آب زيرزمينی متصل باشند و با قطع ارتباط ريشه ها به منابع آب زيرزمينی، رشدشان را متوقف نکنيم.
به طور کلی بايستی نگاه شهرداری طوری متوجه چنارهای خيابان ولی عصر شود که اين باور نهاديه شود که اينها موجوداتی زنده هستند و سال های سال است که با ما همراه بوده اند و يکی از زيباترين خيابان های ايران و خاورميانه و به اعتقاد بنده، دنيا را تشکيل داده اند.»
اگر روند خشک شدن درختان خيابان ولی عصر ادامه يابد، شايد تا چند سال آينده ديگر اثری از اين چنارهای کهنسال در اين شهر عظيم و شلوغ باقی نماند و تهران بشود شهری بی چنار و بی نشان.
خيابان ولی عصر با نام سابق پهلوی، در اوايل حکومت رضا شاه و به دستور او در سال ۱۳۰۷ هجری خورشيدی ساخته شد و در سال ۱۳۱۸ که اين خيابان تا تجريش ادامه يافت، در دو طرفش به دستور رضاشاه، به فاصله کم، چنار کاشتند و در ميان هر دو چنار يک بوته گل سرخ.
و از آن به بعد، چنار شد نشان تهران. آن طور که اسماعيل کهرم، کارشناس محيط زيست با راديو فردا می گويد، خارجی ها تهران را به نام «چنارستان» می شناختند.
کاهش تعداد چنارهای خیابان ولی‌عصر تهران
اسماعيل کهرم: خيابان ولی عصر در تهران يک شهرت منطقه ای و بين المللی دارد. به اين دليل که شاخه های چنارهای اين خيابان به هم رسيده اند و در هر موقع که شما به تهران تشريف بياوريد، در زير سايه آنها حرکت می کنيد.
بنده به خاطر دارم زمانی را که هزاران هزار گنجشک از مزارع اطراف می آمدند و شب گذرانی را روی چنارهای ولی عصر به سر می کردند. در نظر داشته باشيد که خارجی ها به خاطر وجود همين چنارها به تهران عزيز ما «چنارستان» می گفتند.»
اما اگر اين روزها در اين خيابان طولانی تهران قدم بزنيد، با درخت هايی مواجه می شويد که يا خشک شده اند و يا بريده.
روزنامه شرق در مقاله ای که تاريخ ۲۴ مرداد را بر خود دارد، می نويسد: هر دو روز يک چنار در خيابان ولی عصر خشک می شود.
بر اساس آماری که روزنامه شرق می دهد، از سال ۱۳۱۷ که ۲۴ هزار اصله درخت در دو سوی خيابان ولی عصر کاشته شده، تعداد آنها در ۷۲ سال به ۱۱ هزار اصله درخت رسيده است.
دليل يا دلايل اين کاهش را از زبان اسماعيل کهرم بشنوید:
«دليل آن، اين ساختمان های بلند مرتبه ای است که در اطراف اين چنارها ساخته شده اند. فلسفه ايجاد و توليد مثل درخت چنار اين است که درست مانند يک مرد يا زن بالغی که دست کودکی را گرفته باشد، هميشه بايد پايين آن يک چنار جوان کاشته شود تا وقتی که آن چنار پير از بين رفت، آن چنار جوان جايش را پر کند. الان سطح خيابان ولی عصر را ما با سيمان آسفالت و سنگفرش کرده ايم. در نتيجه اجازه چنين اقدامی را نمی دهيم.
مسئله ديگر اين است که سفره آب زير زمينی که ريشه اين چنارها در آن قرار گرفته اند، روز به روز در حال کاهش است. زيرا در تهران، گاه، در حدود ۵۰ درصد آب مصرفی روزانه از سفره آب زيرزمينی تامين می شود.
ضمن اينکه توسط احداث تونل های زيرزمينی که برای مثلا احداث تونل مترو و يا ساير تونل های ديگر ساخته می شود ، دسترسی ريشه های اين درختان به سفره های آب زيرزمينی را قطع کرده ايم.»
تعدد خانه ها، مجتمع های تجارتی، رستوران ها و مغازه ها دليل ديگری است که در گزارش روزنامه شرق برای مرگ چنارهای خيابان ولی عصر عنوان شده است.
اين که مغازه داران برای ديده شدن تابلوی مغازه هايشان به صورت عمدی به تنه درخت سم تزريق می کنند تا خشک شود.
عمليات عمرانی برای گازرسانی و آب و برق و تلفن، تخليه فاضلاب مراکز اداری و تجاری و مسکونی در جوی آب، گرمای تهران، خوردن ريشه های کهنسال چنار توسط موش های درشت داخل جوی و سم پاشی شهرداری برای نابودی موش ها از ديگر دلايل خشک شدن درختان چنار خيابان ولی عصر است که روزنامه شرق به آنها اشاره کرده است.
اما آيا می شود اين چنارهای باقی مانده را حفظ کرد؟
اسماعيل کهرم معتقد است که تاکنون حرکت های مثبتی از سوی کارشناسان برخی از شهرداری ها انجام شده، اما بايد اقدام های ديگری هم صورت گيرد.
کهرم: خوشبختانه حرکت های خوبی از سوی ان.جی. اوها انجام گرفته است. چندين جلسه از سوی متخصصان و مقامات شهرداری نواحی مختلف تهران برای اينکه به داد چنارهای تهران و به خصوص چنارهای خيابان ولی عصر برسند تشکيل شده است. بنده اگر مسئول بودم اولين کاری که می کردم اين بود که اين حلقه سيمان در خيابان ولی عصر را می شکستم. اين جوی های سيمانی امروزی را تبديل به همان جويبارهايی می کردم که کف آن از خاک بود تا مقداری از آب به سوی ريشه های درخت چنار نفوذ کند.
سوم اينکه کاری می کردم که حتی المقدور ساخت و سازها در زير زمين به شکلی باشند که ريشه گياهان به منابع آب زيرزمينی متصل باشند و با قطع ارتباط ريشه ها به منابع آب زيرزمينی، رشدشان را متوقف نکنيم.
به طور کلی بايستی نگاه شهرداری طوری متوجه چنارهای خيابان ولی عصر شود که اين باور نهاديه شود که اينها موجوداتی زنده هستند و سال های سال است که با ما همراه بوده اند و يکی از زيباترين خيابان های ايران و خاورميانه و به اعتقاد بنده، دنيا را تشکيل داده اند.»
اگر روند خشک شدن درختان خيابان ولی عصر ادامه يابد، شايد تا چند سال آينده ديگر اثری از اين چنارهای کهنسال در اين شهر عظيم و شلوغ باقی نماند و تهران بشود شهری بی چنار و بی نشان.
