لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۱۴:۰۷

پنجمين سالگرد انتخاب محمد خاتمي: دستاوردهاي اقتصادي و چالش ها


فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) پنج سال پيش، پيروزي نامنتظرة محمد خاتمي در انتخابات رياست جمهوري، آرايش قواي تازه‌اي را در صحنة سياست ايران پديد آورد. شخصيت برآمده از اين رويداد با شعار جامعة مدني به ميدان آمده بود كه در ايرانيان اميد هاي زيادي برانگيخت، بي آنكه محتواي واقعي و قابليت اجراي آن در بطن نظام سياسي كشور چندان مشخص باشد. در عرصة اقتصادي، نامشخص بودن جهتگيري ها آشكار تر بود، و برنامة نيرو هايي كه بعد ها «جبهة دوم خرداد» لقب گرفتند، از مرز شعار هاي كلي در ضرورت پيشبرد عدالت اجتماعي و توسعه فراتر نميرفت. اين ابهام در تركيب ناهمگون «ستاد اقتصادي» دولت خاتمي، هم در دور اول و هم در دور دوم زمامداري او، انعكاس يافت، با كشمكش هاي پايان ناپذير ميان كساني كه به تثبيت اقتصاد دولتي دل بسته بودند و كسان ديگري كه از پيشروي به سوي اقتصاد آزاد هواداري ميكردند. در پنج سال گذشته، شمار زيادي از چهره هاي شاخص جبهة معروف به «دوم خرداد»، در پي آشنا شدن با پرونده هاي اقتصادي ايران و جهان، گرايش دولت گرايانة گذشتة خود را رها كردند، ولي رييس جمهوري در مجموع نتوانست در عرصه اقتصادي به هماهنگي دست يابد و با گام هايي استوار در راستاي اصلاحات پيش برود. دولت خاتمي حدود نيمي از پنج سال گذشته را با دشواري هاي بسيار شديد ناشي از سقوط بازار نفت به سر آورد و در نيمة ديگر، با افزايش بهاي طلاي سياه، از در آمد هاي ارزي نسبتا فراواني برخوردار شد. تمشيت حساب هاي خارجي ايران هم در دورة قحطي و هم در دورة فراواني ارز، فرونشاندن بحران بدهي هاي خارجي و فراهم آمدن شرايط دستيابي به بازار هاي مالي بين المللي، در زمرة موفقيت هاي دولت خاتمي است، و نيز تحقق تك نرخي شدن ارز از آغاز سال جاري خورشيدي، اصلاح نظام مالياتي، دگرگوني هاي پديد آمده در مقررات گمركي بازرگاني خارجي و كنترل نسبي بهاي ارز و نرخ تورم. به رغم اين موفقيت ها، ساختار دولتي و ماهيت ديوانسالارانة اقتصاد ايران، همچون وابستگي بسيار شديد آن به در امد هاي نفتي، همچنان دست نخورده ماند. اقتصاد ايران، در چنبر بيماري هاي ديرينة خود، بيش از پيش توان پاسخگويي به نياز هاي اوج گيرندة بازار كار ايران را از دست مي دهد و بيكاري را به مهم ترين ناكامي دولت خاتمي بدل مي كند، تا جايي كه ممكن است او سه سال ديگر، دور دوم زمامداري اش را با حدود شش ميليون بيكار به پايان برساند. راست است كه در اين شكست، رقيبان سياسي او در جناح معروف به محافظه كار جمهوري اسلامي نقشي فعال بر عهده گرفتند، زيرا به جو ناامني براي سرمايه‌گذاري و كارآفريني دامن زدند، اختيار قانونگذاري را در بسياري موارد از مجلس هوادار دولت گرفتند و از هيچ تلاشي در راه تداوم انزواي كشور خودداري نكردند. ايران هنوز با عضويت در «سازمان تجارت جهاني» فرسنگ ها فاصله دارد و شروع مذاكرات آن با اتحادية اروپا بر سر انعقاد يك موافقتنامة بازرگاني و همكاري نيز به بعد موكول شده است.

امروز، پنجشنبه دوم خرداد ماه 1381 خورشيدي، پنجمين سالگرد پيروزي محمد خاتمي در انتخابات رياست جمهوري ايران است كه حركت تازه‌اي را، زير پرچم اصلاح طلبي، در تاريخ پس از انقلاب اسلامي 1357 به وجود آورد. اقتصاد ايران، در چنبر بيماري هاي ديرينة خود، بيش از پيش توان پاسخگويي به نياز هاي اوجگيرندة بازار كار ايران را از دست ميدهد و بيكاري را به مهم ترين ناكامي دولت خاتمي بدل ميكند، تا جايي كه ممكن است او سه سال ديگر، دور دوم زمامداري اش را با حدود شش ميليون بيكار به پايان برساند. براي مطالعه گزارش راديوآزادي در باره دستاوردهاي اقتصادي دولت خاتمي و چالش هائي كه پيش روي دارد، دگمه متن فارسي را كليك بزنيد.
XS
SM
MD
LG