فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) دكتر فريدون خاوند (راديوآزادي): اگر از اقتصاد دانان ايران پرسيده شود كه كداميك از رشته هاي صنعتي اين كشور براي ورود به رقابت جهاني از مناسب ترين مزاياي ترجيحي بالقوه برخوردار است، اكثريت قريب به اتفاق آنها از پتروشيمي نام خواهند برد. ايران همانند مجموعه كشور هاي خليج فارس، به دوران پس از نفت چشم دوخته و در تدارك اين دوران، چه اهرمي نيرومند تر از صنعتي كه خوراك آن انبوه نفت و گاز انباشته در زير زمين است. در همايش «آينده توسعه پتروشيمي در خليج فارس»، كه سه شنبه و چهارشنبه به ابتكار نشريه تخصصي «ميد» در لندن برگزار شد، مدير يكي از شركت هاي غربي گفت كه اين منطقه يك چرخه اوليه از سرمايهگذاري هاي انبوه را در صنايع پتروشيمي به پايان رسانده و چرخه تازهاي را آغاز كرده است، با چشم انداز جذب ميليارد ها دلار سرمايهگذاري تازه توسط ايران، كويت، عربستان سعودي، قطر و امارات عربي متحده. در ميان كارشناسان ايراني شركت كننده در همايش لندن، محمد خياط عضو هيأت مديره شركت «مديريت توسعه و صنايع پتروشيمي ايران»، از طرح ها و قابليت هاي كشورش در عرصه پتروشيمي سخن گفت و وجود منابع سرشار و ارزان گاز در ايران را از مهم ترين مزيت هاي آن براي جذب سرمايهگذاري در اين رشته دانست. صنعت پتروشيمي ايران در سال هاي 1960 ميلادي تا پيش از انقلاب اسلامي با ساخت مجتمع هاي شيراز، خارك، آبادان، اهواز، پاسارگاد، فارابي و رازي گسترش يافت. در پي جنگ هشت ساله با عراق، با سرمايهگذاري هاي تازه، مجتمع هاي جديدي در اصفهان، اراك، تبريز، خراسان و اورميه به وجود آمدند. در حال حاضر ظرفيت توليد فرآورده هاي پتروشيمي ايران چهارده ميليون و پانصد هزار تن در سال و توليد واقعي آن دوازده ميليون تن در سال است كه نزديك به سي در صد آن صادر ميشود و براي كشور هشتصد ميليون دلار ارز ميآورد. سي و دو در صد صادرات ايران به خاور دور و سي و يك در صد به خاورميانه ميرود. مقايسه اين داده ها با توليد جهاني، جايگاه حاشيهاي ايران را در عرصه پتروشيمي به نمايش ميگذارد. ظرفيت توليد فرآورده هاي پتروشيمي در ايران هفتاد و چهار صدم در صد توليد جهاني و سيزده در صد توليد خاور ميانه است. هدف هاي تازه پتروشيمي ايران، در رابطه با منابع گازي ميدان پارس جنوبي، قرار است در چارچوب يك طرح پنج مرحله اي در فاصله سال هاي 1997 تا 2013 ميلادي تحقق يابد و هفده ميليون تن در سال بر توليد كنوني كشور در اين رشته بيفزايد. دستيابي به اين هدف ها با چند مانع جدي روبرو است كه مهم ترين آنها عقب ماندن طرح از برنامه زمانبندي شده است. در حال حاضر هم مرحله يك و دو برنامه كه قرار بود در سال جاري ميلادي به پايان برسند، و هم مرحله سه كه مي بايست دو سال پيش آغاز مي شد، با تأخير جدي روبرو هستند. رقابت شديد كشور هاي منطقه و تنگنا هاي موجود بر سر دستيابي به سرمايه، تكنولوژي و بازار صادراتي، موانع ديگري است كه بر سر راه توسعه پتروشيمي ايران قرار دارد.