در قلمرو ادب

دکتر صادق سجادی از نویسندگان دایره المعارف فارسی در ایران به دعوت دولت تاجیکستان و به منظور شرکت در جشن های استقلال آن جمهوری و شرکت در نشست انجمن «پیوند»، انجمن فارسی زبانان جهان به تاجیکستان رفت و با شماری از استادان زبان فارسی از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان ... و چین دیدار و در باره نفوذ زبان فارسی درآن کشورها گفتگو کرد. مصاحبه با دکتر صادق سجادی و مروری بر رمان رمان پرخواننده «سه روز تا هرگز» به قلم تیم پاورز از نشر مارو، بخش های مختلف برنامه این هفته «در قلمرو ادب» را تشکیل می دهند. امیر آرمین (رادیو فردا): دکتر صادق سجادی از نویسندگان دایره المعارف فارسی در ایران به دعوت دولت تاجیکستان و به منظور شرکت در جشنهای استقلال آن جمهوری و شرکت در نشست انجمن «پیوند»، انجمن فارسی زبانان جهان به تاجیکستان رفت و با شماری از استادان زبان فارسی از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان ... و چین دیدار و در باره نفوذ زبان فارسی درآن کشورها گفتگو کرد. دکتر سجادی در مصاحبه با رادیو فردا از حضور زبان فارسی درآسیای میانه و بخصوص تاجیکستان می گوید. صادق سجادی: از پنجم سپتامبر تا دوازدهم سپتامبر به مدت یک هفته جشن های استقلال تاجیکستان بود. همزمان با این جشن ها دو انجمن یا مجلس دیگر هم برگزار می شد؛ یکی گردهمایی انجمن «پیوند»، انجمن فارسی زبانان جهان که افرادی از فارسی زبانان تمام کشورهای اروپا، آمریکا و آسیا در آن عضو هستند. من برای اولین بار در این جشن ها شرکت می کردم، به دعوت رئیس جمهوری تاجیکستان به آنجا رفتم و در ضمن دعوت شدم و به عضویت پیوند هم درآمدم. من برای نخستین بار بود که به تاجیکستان می رفتم و واقعا تحت تاثیر قرار گرفتم. یک دنیای دست نخورده از لحاظی زبان بسیار موجب حیرت من و از سویی موجب خوشحالی من شد. ا . آ: یعنی تاثیر اسعتمار روسیه در این مدت اصلا محسوس نیست؟ صادق سجادی: واژه های روسی در زبان فارسی تاجیکی کم و بیش دیده می شود، واژه های عربی خیلی کم است، واژه های فارسی کهن که در ایران امروز ما و بخصوص تهران به کلی منسوخ شده، به فور دیده می شود در این لهجه و مهمتر از آن ترکبیات است و معانی قدیمی که از این واژه ها ارائه می کنند. مثلا وقتی می خواهند بگویند او را صدا کردم، می گویند «او را فریاد کردم». این نوع معانی و ترکیبات در متون کهن فارسی وجود دارد. مساله مهم نوشتار تاجیکی است که هنوز به خط سیریلیک نوشته می شود و خیلی راحت و روان می خوانند که فراگیری آن بسیار ساده است. اما موسسه پیوند، سازمانی است غیرانتفاعی که هزینه هایش را از حق عضویت ها تامین می کند. بسیاری از ایرانیان از پاریس، لندن، نیویورک، لس آنجلس، مونیخ، برلین و وین دعوت شده بودند و درباره فعالیت های خودشان سخن گفتند و خطوط کلی برنامه های آینده هم مطرح شد. توقع ما این است که ایرانی ها در این زمینه ها خیلی کوشا باشند و متاسفانه نیستند. نه تنها کمک نمی کنند، بعضی وقتها کارشکنی هایی هم دیده می شود. حقش این است که تاجیکستان به عنوان سرزمینی که جزو ایران کهن بوده و امروز جزو دنیای ایرانی است حداقل از جهت زبان فارسی، می تواند با ایران یک هماهنگی قابل توجه در گسترش این زبان داشته باشد. باید بیش از این با هم همکاری کنند که متاسفانه این نوع همکاری دیده نمی شود. ا . آ: برخورد دولت تاجیکستان با پیوند چیست؟ محدودیتی برای آن ایجاد نکرده؟ صادق سجادی: به هیچ وجه، خیلی هم تشویق می کند. در جلسه ای که با حضور آقای رحمانف رئیس جمهوری تاجیکستان، مسائل مربوط به پیوند مطرح شد، ایشان به سمت رئیس عالی پیوند انتخاب شد، زیرا خیلی خیلی تشویق می کند گسترش زبان فارسی را و هرطور امکاناتی را که در حیطه قدرتش باشد، در اختیار پیوند می گذارد. کما این که برای این دعوت ها و پذیرایی بسیار خوبی که انجام شد مبالغ کلانی خرج کرده بود. به تعبیر رئیس جمهوری تاجیکستان، ایران را برادر بزرگتر خودشان می دانند و به همین سبب توقع دارند کمک های قابل توجه فرهنگی از سوی ایران متوجه آنها باشد. من امیدوارم این کار صورت بگیرد. ا . آ: رمان «سه روز تا هرگز» به قلم تیم پاورز از نشر مارو خوانندگان فراوانی در آمریکا داشته و نقدهای زیادی برآن نوشته شده است. مریم احمدی (رادیو فردا): داستان با در گذشت مادر بزرگ فرانک ماریتی آغاز می شود در سال 1987 در خانه اش در پاسادنا. دافنه دختر 12 ساله فرانک فیلمی را در خانه مادر بزرگ پیدا می کند، آن را می دزدد و پنهانی به تماشای آن می پردازد. فیلم از آثار چارلی چاپلین نابغه سینمای بدون صداست که مدتها ازآن خبری نبوده و همگان فکر می کردند گم شده است. دافنه فیلم را تا نیمه ندیده که با نیروی مرموزی که در وجودش پیدا می شود آن را می سوزاند. فرانک متوجه می شود مادرش لی سرل فرزند نامشروع آلبرت اینشتاین فیزیکدان بزرگ قرن بیستم است. داستان بر ملا شدن هویت دختر اینشتاین و این که فیزیکدان آلمانی به سلاح مرموزی به مراتب خطرناکتر از بمب اتمی دست یافته اما فرمول آنرا به فرانکلین روزولت رئیس جمهوری زمان جنگ آمریکا نداده بود، توجه دو دسته دینی- جاسوسی را جلب می کند؛ فرقه یهودی کابالاه در موساد سازمان جاسوسی اسرائیل و نحله لاادری ها. این دو گروه تلاش دارند آن ماشین کوچکی را که اینشتاین داشته و به یاری آن می شود در زمان پیش رفت و گذشته را به نفع آینده دستکاری کرد از چنگ وارثانش به در آورند. رمان به گفته یک منتقد پرسشهایی را در زمینه آزادی اراده انسان پیش می کشد: آیا انسان در انتخابهایش هرچند جزئی، آزاد است؟ آیاهدف وسیله را توجیه می کند؟ حذف انسان به طور کامل از این جهان میسر است؟ و آیا گزینش خصوصی بر عموم اثرگذار است؟ با ما به نشانی farda@radiofarda.com یا با تلفن های 0112028287208 و 0112028287238 تماس بگیرید و نظر خودرابیان کنید.