رقابت روسيه و ايران بر سر احداث نیروگاه سنگتوده: پروتکل احداث دو نيروگاه برق هيدروليک در پايتخت تاجيکستان به امضای سه کشور رسید

روز چهارشنبه اين هفته وزيران انرژي و نيروي تاجيکستان، روسيه و ايران در دوشنبه پايتخت تاجيکستان گرد آمده بودند تا پروتکل احداث دو نيروگاه برق هيدروليک را در سنگتوده در جنوب تاجيکستان امضا کنند. هزينه ايجاد چنين نيروگاه بزرگي که از دو بخش جداگانه تشکيل شده 700 ميليون دلار برآورد شده است. ميرزانبي خالق زاد از بخش تاجيک راديو اروپاي آزاد، راديو آزادي در مصاحبه با رادیوفردا می گوید: روسيه که در رقابت با ایران احساس خطر می کرد مقامات تاجيکستان را وادار کرد که سهم اصلي در احداث نيروگاه يک بر عهده آنها گذاشته شود. ایران نیز 98 درصد سهام نيروگاه سنگتوده دو را دارد. فريبا مودت (راديو فردا): بر اساس توافق هاي روز چهارشنبه مرحله اول سنگتوده که بين 400 تا 500 ميليون دلار هزينه دارد توسط روسيه ساخته خواهد شد و مسئوليت احداث سنگ توده دو بر عهده ايران خواهد بود که ميان 160 تا 180 ميليون دلار خرج برخواهد داشت. آقاي حبيب الله بي طرف وزير نيروي جمهوري اسلامي گفت: عمليات احداث سنگتوده دو از چهار ماه ديگر آغاز خواهد شد و هرچند تاريخي براي آغاز عمليات سنگتوده يک داده نشده، اما وزير نيروي تاجيکستان اعلام کرده که هر دو نيروگاه تا اواخر سال 2008 ميلادي يعني حدود چهار سال ديگر قابل بهره برداري خواهند بود. اما ماجرا به اينجا خاتمه نمي يابد. تا يک روز قبل از اين گردهمايي يعني روز سه شنبه بيانيه ها و اعلاميه هاي طرفين معامله حاکي از آن بود که تنها يک پروژه واحد سنگتوده وجود دارد که در آن ايران 40 درصد و تاجيکستان 60 درصد سهام را دارند و روسيه هم بدون برخورداري از هيچ سهمي تنها به دلايلي از قبيل اعمال نفوذ و گشودن جاي پايش در توليدات و صادرات انرژي در منطقه در اين پروژه شرکت مي کند. بنابراين اين سئوال مطرح است که چگونه تنها در يک کنفرانس که روز چهارشنبه برگزار شد، تصوير سنگ توده و احداث آن چنين بي مقدمه و اساسي عوض شد. اين سئوال را با ميرزانبي خالق زاد از بخش تاجيک راديو اروپاي آزاد، راديو آزادي در دوشنبه پايتخت تاجيکستان مطرح کردم. ميرزانبي خالق زاد: البته اين تغييرات يکباره در ديدار ديروز وزيران انرژي تاجيکستان، ايران و روسيه نبود بلکه از زماني پيش زماني که رئيس جمهوري روسيه اينجا بود اين توافقات صورت گرفته بود. روسيه احساس کرد که در بازار انرژي موقعيت خودش را از دست مي دهد، چون ايران در مهمترين ساختمان نيروگاه سهم بزرگي دارد روسيه احساس خطر کرد و با استفاده از امکاناتش مقامات تاجيکستان را وادار کردند و متقاعد کردند که سهم اصلي را در احداث نيروگاه يک بر عهده آنها گذاشته شود. ف . م : اما اگر روسيه سنگتوده يک را مستقلا احداث کرده و ايران هم پروژه سنگ توده دو را به ثمر خواهد رساند، پس سهم تاجيکستان که تاسيسات مذکور در آن بنا خواهد شد چه خواهد بود؟ ميرزانبي خالق زاد: تاجيکستان در طرح سنگ توده دو سهمي نخواهد داشت، تنها دو درصد کار احداث اين ساختمان از جانب تاجيکستان انجام شده است که اين حق تاجيکستان خواهد بود و باقي کار توسط شرکت هاي ايراني انجام خواهد شد. ف . م : بنابراين به نظر مي رسد که تمام منافع حاصل از پروژه سنگ توده دو و اين که برق توليدي آن به کدام کشور و به چه مبلغ فروخته شود، در کنترل ايران خواهد ماند. ميرزا نبي خالق زاد: بله 98 درصد سهم را ايران خواهد داشت در تاسيس و استفاده توليدات اين نيروگاه سنگتوده دو.