طرح گام به گام فراخوان همه پرسی از دید یکی از نخستین امضا کنندگان: (بخش سوم) حرکت دموکراتيک و غير خشونت آميز

حسين واله مشاور رئیس جمهوری اسلامی، درباره برگزاری رفراندوم گفت: ایده بسیار خوب است، اما شدنی نیست. محسن سازگارا، از نخستین امضاکنندگان طرح همه پرسی در بخش سوم مصاحبه خود با رادیو فردا می گوید. قانون اساسي هيچ ارزشي ندارد جز اين که مردم به آن راي داده اند. براندازي متضمن پاره اي روشهاي خشونت آميز است لغت مناسب تر حرکت دموکراتيک و غير خشونت آميز است. وی معتقد است ديواره هاي تنگ قانون اساسي اجازه رشد نمی دهند. براي اين که به موجب اصل 176 اين کار در انحصار رهبر است و این خطرناک است. ماه منير رحيمي (راديو فردا): آقاي سازگارا در مقاله اي که شما نوشتيد، گفتيد که تغيير حکومت چيزي نيست جز تغيير قانون اساسي آن سيستم و آن نظام. محسن سازگارا: در زندان هم بازجوهاي من مي گفتند تو وقتي مي گويي رفراندم، قانون اساسي اگر عوض شود اين براندازي است. من مي گفتم اين لغت را شما مي گوييد. مردم ما 8 سال پيش روشن نشان دادند که خواسته دموکراتيک، حقوق بشر، پيوستن به خانواده جهاني، از انزوا بيرون آمدن ملت و مملکت و تشکيل يک جامعه مدني در مقابل يک جامعه توده وار و استبدادي چهار سرفصل روشني است که به حق تشخيص دادند تحقق اينها مي تواند گره کشور را باز کند. وعده جنبش اصلاحات اين بود که اينها را برآورده کند. اما تجربه نشان داد که ديواره هاي تنگ قانون اساسي نمي گذارد براي اين که به موجب اصل 176 اين کار در انحصار رهبر است و اصلا به نظر من خطرناک است، چون ممکن است... بشود. قانون اساسي هيچ ارزشي ندارد جز اين که مردم بهش راي داده اند. با اين نگاه بکنيد، آن لغت براندازي را که متضمن پاره اي روشهاي خشونت آميز است را به کار نمي بريد، بلکه لغت مناسب ترش حرکت دموکراتيک و غير خشونت آميز است. م.م.ر: آنچه بيشتر گروههاي سياسي پرهيز مي کنند از گفتنش، اما در عمل و در معناي حقيقي يک انقلاب هست؟ محسن سازگارا: بعضي جامعه شناسان اين طوري تعريف مي کنند که هر گاه اقشار به حاشيه رانده شده در سياست، ناگهان وارد عرصه سياست شوند، اين فرايند اسمش انقلاب است، اعم از اين که اين کار خشونت آميز باشد يا غير خشونت آميز. من با اين تعريف اتفاقا موافقم. بخصوص طبقات متوسط شهريمان که موتور دموکراسي در هر جاي دنياست، ايده آلها و آرمانهاي خودش را نزد بازيگران فعلي سياست نمي يابد، ترجيح بدهد دستش را بگذارد زير چانه اش و صحنه را نگاه بکند. آنچنان که در انتخابات شورا و انتخابات مجلس هفتم اتفاق افتاد. يعني از مسيرهاي سازمانهاي مربوط به طبقات اينها وارد سياست نمي شوند، چون جامعه مدني را نگذاشتيد توسعه پيدا کند. بنابراين دير يا زود اينها وارد سياست مي شوند. آنچنان که در انتخابات دوم خرداد اقشار به حاشيه رفته در سياست، از مجراي يک انتخابات ناگهان وارد سياست شدند. به همين دليل هم به حق پاره اي ناظرين اسم دوم خرداد را يک انقلاب آرام گذاشتند. لذا مي خواهم بگويم اسم انقلاب اگر اين تعريف را رويش بگذاريد وحشتي ندارد. يک فرآيند اجتماعي است که به نظرم جامعه ما هم با بي تدبيري که در هفت و هشت سال گذشته به عمل آمده، به اين سو رانده شده. اما آنچه که اهميت دارد، استفاده از روشهاي دموکراتيک و غيرخشونت آميز است. مثل رفراندوم که صندوق راي مناسبات سياسي مردم را معلوم بکند. م.م.ر: فکر نمي کنيد پس از آن که مردم دعوت مي شوند به مقاومت ملي، مثلا اين که اعتصاب بکنند، تحصن بکنند، پيروي نکنند از همه مقرراتي که برشان تحميل مي شود، خود به خود به خشونت بيانجامد؟ مثلا برخوردي که با دانشجوها شد؟ محسن سازگارا: من اميدوارم که چنين اتفاقي نيفتد. آنچه که خواست ملت است با حداکثر آرامش اتفاق بيفتد. اما در اين صحنه يک بار ديگر هم حکومت است که ممکن است بخواهد دست به بي تدبيري بزند. اگرچه همين دانشگاه که مثال مي زنيد، هشياري و درايت دانشجويان توانست ضمن آن که آن خواسته را محقق کردند و جلوگيري شد از اعدام دکتر آقاجري، اما عليرغم تحريکاتي که از گروههاي فشار به عمل مي آمد و قصد خشونت آفريني داشتند، مهار شد و در واقع يک نوع مقاومت آرام و در واقع مدني در دانشگاههاي کشور به عمل آمد، حاصلش هم به نظر من خيلي خوب بود.