احتمال اقدام نظامی علیه تاسیسات اتمی ایران، از دید صاحبنظران

مقاله سیمور هرش در نیویورکر به بحث های قدیمی در باره احتمال اقدام نظامی آمریکا برای مهار برنامه هسته ای جمهوری اسلامی دامنه جدیدی بخشیده است. جوزف سرينسيونه Joseph Cirincione مدير طرح منع گسترش تسليحات هسته اي از بنياد کارنگي در واشنگتن مي گويد: با بمباران تاسيسات ايران حاکمان ايران برای دستیابی به سلاح هسته ای با جدیت بیشتری ادامه خواهند داد، و حمله اسرائیل به تاسیسات اوسیراک عراق را شاهد می آورد که صدام را از دنبال کردن هدف دستیابی به سلاح های هسته ای بازنداشت. اما ادوارد لوتوارک Edward Luttwak از مرکز مطالعات بين المللي و راهبردي Center For Strategic & International Studies در واشنگتن بمباران تاسيسات هسته اي عراق را توسط اسرائيل در سال 1981 موفق مي داند و می گوید این حمله صدام را از بدست گرفتن کنترل نفت خاورمیانه بازداشت. دکتر اکبر اعتماد رئيس پيشين سازمان انرژي اتمي ايران و مبتکر طرح نيروگاه بوشهر و اصولا برنامه هسته اي ايران در اين زمينه مي گويد: يک حمله نظامي آمريکا به تاسيسات نظامي ايران تاثيري درست برعکس آنچه ادعا مي شود خواهد گذاشت. فاطمه امان (راديو فردا): اين روزها بحث ها پيرامون احتمال حمله نظامي آمريکا به تاسيسات ايران با مقاله سيمور هرش در مجله نيويورکر بالا گرفته. اين مقاله بار ديگر به بحث هاي ديرينه دامنه جديدي بخشيده. اين که آيا در صورت يک حمله نظامي آمريکا به تاسيسات ايران، مردم ايران بار ديگر جانب حکومت جمهوري اسلامي را خواهند گرفت يا نه. اين که آيا يک حمله نظامي مي تواند به برنامه آنچه توليد سلاح هسته اي خوانده شود پايان دهد يا دست کم روند آن را کندتر کند يا نه. اين که يک حمله نظامي تا چه حد اعتراض بين المللي را به آمريکا دامن خواهد زد يا اصولا اين که آيا همراه با محکوم کردن آمريکا آيا جامعه جهاني نفس راحتي هم از خلاص شدن از شر برنامه هسته اي ايران خواهد کشيد. گفتگويي داريم با چند کارشناس موافق حمله نظامي آمريکا به تاسيسات ايران و مخالفان آن. اما جالب اين است که دو تن از اين کارشناسان موضوع بمباران نيروگاه هسته اي عراق توسط اسرائيل را شاهد درستي اظهار نظر خود مي آورند، يکي مي گويد: آن حمله مانع دستيابي به سلاح هسته اي شد و ديگري مي گويد: آن حمله عراق را ترغيب کرد که براي توليد سلاح هسته اي همه تلاش خود را بکند. جوزف سرينسيونه Joseph Cirincione مدير طرح منع گسترش تسليحات هسته اي از بنياد کارنگي در واشنگتن مي گويد: با بمباران تاسيسات ايران حاکمان ايران نتيجه خواهند گرفت که هيچ سلاحي به جز سلاح هسته اي آنها را در مقابل قدرت هاي بزرگ حفاظت نخواهد کرد و اگر هم اکنون در تلاش توليد سلاح هسته اي نيستند، پس از آن به اين کار دست خواهند زد. شاهد اين مدعا را آقاي سرينسيونه مورد بمباران تاسيسات هسته اي عراق توسط اسرائيل در سال 1981 مي داند. جوزف سريسيونه: اسرائيل در سال 1981 تلاش کرد از طريق بمباران رآکتور هسته اي عراق برنامه هسته اي اين کشور را متوقف کند. اين بمباران فعاليت آن رآکتور را متوقف کرد، اما به همان نسبت به برنامه هسته اي عراق شدت بخشيد و اين برنامه به طور مخفيانه ادامه يافت. ده سال پس از آن در پايان جنگ اول خليج فارس معلوم شد که عراق بسيار نزديکتر از آنچه که تصور مي شد به توليد بمب اتمي راغب بوده است. اگر آمريکا يا اسرائيل به تاسيسات ايران حمله کنند اين حمله فعاليت هاي هسته اي ايران را تنها براي مدت کوتاهي کند خواهد کرد، اما به طور قطع عزم حکومت را براي دستيابي به سلاح هسته اي جزم تر خواهد کرد. زيرا حاکمان ايران احساس خواهند کرد تنها سلاح هسته اي مي تواند کشورهاي ديگر را از حمله به آنها باز دارد. بنابراين تاثير درازمدت يک حمله نظامي به ايران شدت بخشيدن به برنامه هسته اي اين کشور است، نه متوقف کردن آن. ف. ا.: اما ادوارد لوتوارک Edward Luttwak از مرکز مطالعات بين المللي و راهبردي Center For Strategic & International Studies در واشنگتن بمباران تاسيسات هسته اي عراق را توسط اسرائيل در سال 1981 موفق مي داند و مي گويد: بدون آن عمليات نظامي صدام حسين به بمب اتمي دست مي يافت و به هيچ طريقي نمي شد کويت را از اشغال عراق خارج ساخت و به علاوه صدام حسين با بمب هسته اي کنترل نفت خاورميانه را هم در دست مي گرفت. آقاي لوتوارک در اين زمينه و در استدلال کارا نبودن نقش سازمان بين المللي انرژي اتمي در جلوگيري از دسترسي کشورها به بمب اتمي مي گويد: اگر بازداشتن صدام حسين از دسترسي به سلاح هسته اي نه به حمله نظامي اسرائيل و به سازمان انرژي اتمي واگذار شده بود، صدام حسين به بمب اتميش دست يافته بود. ادوارد لوتوارک: آژانس بين المللي انرژي اتمي پيش از بمباران تاسيسات هسته اي عراق توسط اسرائيل اعلام کرد که عراق 100 درصد همه مقررات را رعايت کرده است، اما عراق فعاليت گسترده اي براي توليد سلاح هسته اي کرده بود، بنابراين به قضاوت آژانس بين المللي انرژي اتمي در مورد برنامه هسته اي کشورها نمي توان تکيه کرد. در ناتواني اين سازمان همين بس که حتي سه کشور اروپايي فرانسه، آلمان و بريتانيا هم روي بازرسي آن سازمان از تاسيسات هسته اي ايران حساب نمي کنند، پس بازرسي آژانس بين المللي انرژي اتمي اعتبار چشمگيري ندارد. ف.ا.: دکتر اکبر اعتماد رئيس پيشين سازمان انرژي اتمي ايران و مبتکر طرح نيروگاه بوشهر و اصولا برنامه هسته اي ايران در اين زمينه مي گويد: يک حمله نظامي آمريکا به تاسيسات نظامي ايران تاثيري درست برعکس آنچه ادعا مي شود خواهد گذاشت. اکبر اعتماد: اولا که نيروگاه بوشهر را بروند خراب کنند، الان اتفاقي نمي افتد، الان اين نيروگاه ده سال است روسها قرار است که تکميلش کنند و به کار بي اندازند، هنوز اين کار را نکردند و من نمي بينم که به اين زودي اين موضوع عملي شود، بنابراين به نظر من از لحاظ ايران هيچ تاثيري نخواهد داشت و به ايران هم آسيبي نمي رساند. ف. ا:. خب اين روند را به تعويق مي اندازد. مي گويند ايران در هر مرحله اي که باشد يک حمله اينچنيني موثر خواهد بود. اکبر اعتماد: آن وقت همه مي آيند از ايران طرفداري خواهند کرد، در اين شک نداشته باشيد. يعني ايران را درواقع از لحاظ سياسي مقبوليتي مي دهند که الان ندارد. دليل خيلي موجهي به دست ايران مي دهند که ايران بگويد پس اينها با ما مخالفند و ما برويم هر کاري مي خواهيم بکنيم. يعني نتيجه سياسي هم نخواهد داشت، از لحاظ سياسي به کلي به ضرر اسرائيل و صد در صد به ضرر آمريکا خواهد بود. اگر اينها نيروگاه بوشهر را خراب کنند، نتيجه اين مي شود که ايران مطمئن شود حتما بايد برنامه چرخه سوخت را انجام دهد، تکنولوژي ها را به دست بياورد و اين بار به اين نيت که سلاح اتمي را بسازد و اسرائيل را در خطر قرار دهد. مي رود پي تکنولوژي غني کردن اورانيوم و بمبش را هم مي سازد. ف.ا.: اما واکنش جهاني به بمباران تاسيسات هسته اي ايران چه خواهد بود؟ ادوارد لوتوارک از مرکز مطالعات راهبردي و بين المللي در واشنگتن در روزنامه ديلي تلگراف مي نويسد: اگر چنين اتفاقي بي افتد البته ممکن است جامعه جهاني آمريکا را محکوم کند و شديد هم محکوم کند، اما همه کشورها حتي اروپايي ها نفس راحتي خواهند کشيد و خوشحال خواهند شد که خطر دستيابي افراطي هاي حاکم بر ايران به بمب اتمي رفع شده. ادوارد لوتوارک: نه تنها ايالات متحده آمريکا، بلکه اروپا، همان اروپايي هاي مودب هم نمي خواهند افراطي هاي حاکم بر ايران به سلاح هسته اي دست يابد. اگر حکومت ايران حکومت آيت الله هاي تندروي افراطي نبود، البته وضع فرق مي کرد. ولي جامعه جهاني با جلوگيري از دستيابي حکومت ايران به سلاح هسته اي نفس راحتي خواهد کشيد. ف . ا: با اين حال جوزف سرينسيونه مدير طرح منع گسترش سلاح هاي هسته اي از بنياد کارنگي مي گويد: برنامه هسته اي ايران در زمان شاه آغاز شد. برنامه شاه اين بود که 22 رآکتور هسته اي در ايران تاسيس کند که مي توانست در مجموع 23 ميليون مگابات برق توليد کند. جوزف سرينسيونه مي گويد: بسياري از جمله خود آقاي سرينسيونه معتقدند هدف شاه توليد تکنولوژي لازم براي سلاح هسته اي نيز بود. شاه ايران را کشوري در حال پيشرفت مي ديد و از نظر او و بسياري ديگر همه کشورهاي پيشرفته بايد به سلاح هسته اي دست يابند. اما به گفته جوزف سرينسيونه کارشناس هسته اي پس از انقلاب حکومت جديد ايران برنامه هسته اي را با استدلال اين که اين برنامه کشورهاي غربي بوده تعطيل کرد و تنها پس از جنگ عراق و ايران بود که جمهوري اسلامي بار ديگر اين برنامه را آغاز کرد. به عقيده آقاي سرينسيونه بخشي از اين برنامه با هدف توليد سلاح هسته اي آغاز شد، پس از نظر آقاي سرينسيونه بايد برنامه هسته اي ايران را يک جاه طلبي ملي ناميد و نه جاه طلبي يک حکومت خاص. جوزف سرينسيونه: حکومت اسلامي ايران همان استدلال رژيم شاه را در دنبال کردن برنامه هسته اي ارائه مي کند. ايران درست در حد کنوني منابع نفتي غني داشت، استدلال اين بود که ايران نفت خود را بفروشد و انرژي را از منابع هسته اي تامين کند. به نظر من اين برنامه از نظر اقتصادي بي معني است، اما مردم بسياري از کشورهاي جهان دهها سال چنين استدلالي را قبول داشتند. مساله اصلي در اينجا اين است که آيا ايران در اين لحظه توانايي توليد سلاح هسته اي را دارد يا نه و اگر دارد چه مدت تا دستيابي به سلاح هسته اي کشور طول مي کشد. به نظر من ايران دست کم پنج سال تا هفت سال تا توليد سلاح هسته اي فاصله دارد. از اين رو ما به اندازه کافي وقت داريم با ايران به توافق برسيم. مساله اصلي به نظر من نبايد اين باشد که آيا آمريکا بايد در اين مورد اقدام نظامي کند يا نه، بلکه اين بايد باشد که آيا آمريکا به مذاکرات اتحاديه اروپا با ايران بپيوندد يا نه. به نظر من اين کار عملي است. مساله اما اين است که دولت آمريکا اعتقاد ندارد که بتوان با ايران به توافق دست يافت. ف . ا.: پرزيدنت بوش در سخنراني مراسم سوگند خود گفت: تلاش خواهد کرد دموکراسي را به تاريکترين نقاط جهان ببرد. اين که آيا هدف دولت بوش تاکيد بيشتر بر رعايت حقوق بشر است يا مثلا پايان دادن به جاه طلبي هسته اي کشورهاي به اصطلاح شرور، در ميان کارشناسان آمريکايي اختلاف نظر وجود دارد، اما آنچه مسلم است اين که دولت بوش امکان حمله نظامي به تاسيسات صنعتي و هسته اي ايران را شايد هيچگاه از دايره ذهن خود خارج نکرده بود.