(rm) صدا | [ 12:44 mins ]
در برنامه ويژه انتخابات چهارشنبه شب، در مصاحبه با عباس امانت، استاد تاريخ و متخصص قاجاريه، غلامحسين ميرزاصالح استاد پيشين دانشگاه ملي و متخصص دوران مشروطيت و حسن انوشه رئيس فرهنگستان ادب ايران و مترجم تاريخ ايران كمبريج، راديو فردا به برررسي انتخابات در ايران معاصر و دوران پيش از انقلاب اسلامي مي پردازد. نازي عظيما(راديو فردا): دموكراسي به معناي مدرن آن حكومتي است كه بر رويه تفكيك قوا، آزادي انتخابات، حكومت قانون و آزادي بيان و عقيده پذيرفته و اجرا شود و اين به شكل حكومت كه سلطنتي مشروطه يا جمهوري باشد كاري ندارد. در ايران انتخابات با ورود فكر دموكراسي يعني پس از نهضت مشروطه خواهي به اجرا درآمد و كلمه انتخابات در واژگان سياسي ايران متداول شد. هرچند كه به گفته عباس امانت، استاد تاريخ و متخصص قاجاريه اين واژه از قرن هجدهم به ايران آمده بود. آقاي امانت به راديو فردا مي گويد: كلمه وكالت مفهوم خيلي قديمي تري است و به معناي نمايندگي مردم از قرن هجدهم رواج داشت.
تنها انتخابات سراسري كه تا تغيير رژيم ايران از سلطنت مشروطه به جمهوري صورت مي گرفت، انتخابات پارلماني بود، از همين رو نام انتخابات در ايران از زمان مشروطه خواهي تا انقراض سلطنت پهلوي همواره با مجلس شوراي ملي آميخته و عجين است. غلامحسين ميرزاصالح استاد پيشين دانشگاه ملي و متخصص دوران مشروطيت، ادوار مجلس شوراي ملي را بر حسب ميزان مشاركت مدني به چهار دوره تقسيم مي كند و به راديو فردا مي گويد: ما تا قبل از طرح مسائل مربوط به ملي شدن نفت، مشاركت عمده اي نداشتيم، دوره دكتر مصدق مشاركت هاي گسترده بود، در حقيقت در ايران هيچگاه توسعه سياسي و توسعه اقتصادي پا به پاي هم پيش نرفتند غير از دوره مجلس اول و اين اتفاق نه در ايران و در بيشتر كشورهاي جهان سوم نيفتاد.
در انتخابات آزاد تبليغات براي پيروزي ميان كانديداها امري رايج است. تبليغات در انتخابات مجلس شوراي ملي چگونه بود و آيا در آن نوعي تعيين روند صلاحيت كانديداها در كار بود؟ حسن انوشه، رئيس فرهنگستان ادب ايران و مترجم تاريخ ايران كمبريج مي گويد: اينطور نبوده كه هركسي بلند شود بگويد من مي خواهم اين دوره وكيل مجلس شوم، نمايندگان از پيش غربال مي شدند و كساني كه خودشان مي خواستند در يك مجالس و انجمن هايي كه از مردم پنهان بود انتخاب مي كردند و به مردم مي گفتند شما از از ميان اينها يكي را انتخاب كنيد. پس از دوران انقلاب سفيد، تنها احزاب مجاز يا دولتي فعاليت مي كردند، اما از سال 1353 انتخابات مجلس شكل ديگر يافت.
در نگاهي كلي انتخابات آزاد و مشاركت مردم در انتخابات را به گونه يكي از اركان دموكراسي از آغاز شكل گيري مجلس شوراي ملي تا زمان برچيده شدن آن چگونه مي توان توضيح داد؟ نويسنده كتاب توسعه سياسي ايران در ورطه سياست بين الملل كه به زودي در تهران منتشر مي شود، اين امر را چنين توضيح مي دهد: مجلس ملي ايران به رغم همه كاستي ها، در مقايسه با تمام كشورهاي خاورميانه از اين امتياز برخوردار بود كه به هر طريق با منحل شدن، با تعطيل شدن هاي متعدد، با جنگ و گريزها، دعواها، زد و خوردها، كتك زدن ها و حتي مخدوش شدن انتخابات، ولي در منطقه خاورميانه از مراكش گرفته تا جنوب عربستان بديل ندارد و چيزي كه مسلم بود اين است كه قانون اساسي از سال 1306 تا انقلاب 57 تداوم يافت و هرگز هيچ گروه و دسته اي خواستار تغيير اساسي و لغو آن نشدند.
