(rm) صدا | [ 3:55 mins ]
يکي از پديدههاي قابل توجه در اقتصاد امروز آمريکا اين است که برخلاف پيشبيني بسياري از اقتصاددانان، و عليرغم بالارفتن قيمت نفت، نرخ تورم در آمريکا رشد قابل ملاحظهاي نداشته است. کارشناسان دلايل متعددي براي اين پديده استثنائي عنوان ميکنند اما چنانکه يک نويسنده وال استريت جورنال مينويسد، يک دليل عمده آن، پائين آمدن انتظارات است. رابرت سموئلسن بعد از برشمردن دلایلی چون رقابتی شدن بیشتر بازار، جهانی شدن، و بالارفتن بهره وری کارگر آمریکائی، می نویسد وقتی کارفرماها و کارگرها انتظار داشتند تورم بالا برود، تورم بالا می رفت زیرا آنها قیمت کالاها و دستمزدها را مدام بالاتر می بردند تا جائی که تورم رشد اقتصاد را خفه می کرد. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): آقاي رابرت سموئلسن Robert Samuelson در روزنامه وال استريت جورنال مينويسد دستاندرکاران مطبوعات اغلب اخبار مهم و بسيار بزرگ را نديده ميگيرند، زيرا در آنها از خون و جسد، و منازعه خبري نيست. از جمله خبرهاي بزرگي که مطبوعات به آن نميپردازند، فقدان تورم بالا در اقتصاد آمريکا است. طي 12 ماه گذشته، نرخ تورم در آمريکا 2.5 درصد بوده است. در سال 2004 هسته تورم، که بدون احتساب قيمت سوخت و موادغذائي، محاسبه ميشود، دو درصد بوده است، و اخيرا به يک درصد تنزل پيدا کرده است. آقاي سموئلسون مينويسد اهميت اين آمار به ظاهر ساده ممکن است از نظرها دور بماند.
وي يادآور ميشود که در گذشته هر وقت دوران احياي اقتصاد به سال سوم يا چهارم خود ميرسيد، دسمتزدها و قيمت کالاها بالا ميرفت و تورم، احياي اقتصادي را خفه ميکرد. مثلا در فاصله 1969 تا 1981 افزايش نرخ تورم چهار دوره رکود اقتصادي به دنبال داشت.
سموئلسن به نقل از آقاي نريمان بهروش، اقتصاد دان شرکت Global Insight مينويسد يک سال و نيم پيش تقريبا همه پيشگويان اقتصادي فکر ميکردند تورم بالا خواهد رفت.
يکي از دلايلي که بالارفتن سرسامآور قيمت نفت، اقتصاد آمريکا را فلج نکرد، اين است که با جهش در قيمتها و دستمزدها همراه نبود. مصونيت نويافته اقتصاد آمريکا در برابر تورم عوامل متعددي دارد: از جمله رقابت بيشتر در بازار داخلي، افزايش بهرهوري productivity نيروي کار در آمريکا، افزايش جهانيشدن، و وجود ظرفيت اضافي در نيروي کار. رقابت به شرکتهاي هواپيمائي اجازه نداد که قيمت بليطها را بالا ببرند و در سال 2005 قيمت بليط پرواز 4.3 درصد پائين آمد. بهرهوري بيشتر و رقابت شديد با کالاهاي وارداتي به خصوص از چين باعث شد که با احتساب بهتر شدن کيفيت محصولاتي مثل اتوموبيل، قيمت خودرو در سال اخير نسبت به ده سال پيش 2.1 درصد کمتر است، قيمت کفش 2.3 درصد و قيمت ماشين رختشوئي 1.7 درصد نسبت به ده سال پيش کمتر شده اند.
با اين حال، از نظر رابرت سموئلسن، بهرهوري و رقابت هرچند در پائين نگه داشتن تورم موثر بودهاند اما دليل اصلي آن نيستند. وي معتقد است که پائين آمدن انتظارات عامل اصلي مهار تورم در آمريکا است. وي مينويسد که در دهههاي گذشته، مثلا دهه 1970 و 1980، سير صعودي قيمتها و دستمزدها، به يکديگر دامن ميزدند. به عبارت ديگر، چون کارفرماها و کارگرها، تصور ميکردند که نرخ تورم بالا ميرود، نرخ تورم بالا ميرفت. شرکتها، در مقابله با افزايش هزينهها، در اينکه اين افزايش نرخ را به سرعت به مصرفکننده منتقل کنند، درنگ نميکردند، و کارگران هم در مقابل افزايش قيمت کالاهاي مصرفي، بلافاصله انتظار داشتند دستمزدها افزايش يابد، شرکتها هم از ترس از دست دادن کارگران خوب، دستمزدها را بالا ميبردند. در فاصله 1975 تا 1981 دستمزدها 4.5 درصد بالا رفت و شاخص بهاي مصرفکننده، 9.2 درصد افزايش داشت.
رابرت سموئلسن مينويسد مهار تورم و تثبيت اقتصاد راحتتر ميسر است، وقتي مردم تصور نکنند که تورم بيشتر ناگزير است و قيمتها را بالانبرند. وي ميافزايد شگفتي کوچکي نيست که اقتصاد آمريکا در بيست سال اخير از بيست سال قبل از آن بهتر عمل کرده است، اما دگرگوني اقتصادي که به کندي و در طول سالها واقع ميشوند، کمتر به چشم ميآيند. با اين حال، اين خبر عظيمي است، هرچند خبر عظيمي است که مطبوعات معمولا ناديده ميگيرند.