(rm) صدا | [ 3:12 mins ]
بر پایه آماری که طی چند روز گذشته در رسانه های جمهوری اسلامی انتشار یافته، صادرات غیر نفتی در بازرگانی خارجی ایران همچنان نقشی حاشیه ای دارد و، در عوض، واردات کشور با تکیه بر در آمد نفت رو به افزایش می رود. ایران در چهار ماه نخست سال جاری خورشیدی، دو میلیارد و 270 میلیون دلار کالای غیر نفتی صادر کرده و، در عوض، یازده میلیارد و 760 میلیون دلار کالا وارد کرده است. کسری تراز بازرگانی ایران در چهار ماه نخست سال، بدون احتساب نفت، به حدود نه میلیارد و 500 میلیون دلار می رسد، معادل بیست و هشت میلیارد و 500 میلیون دلار در سال. ضعف چشمگیر ساختار بازرگانی خارجی ایران پیآمد ناکامی این کشور در پیشبرد اصلاحات بنیانی اقتصادی و نیز انزوای آن در صحنه بین المللی است. فریدون خاوند (رادیو فردا، پاریس): حدود یکهفته پیش، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت محمد خاتمی، در آخرین نشست خود با خبرنگاران گفت که «اگر ایران نفت نداشت افغانستان یا ژاپن می شد، اما گرایش به سمت افغانستان، به گفته او، بیشتر است.»
تایید این سخن را در آماری می بینیم که رسانه های جمهوری اسلامی به تازگی درباره جایگاه کنونی صادرات غیر نفتی در بازرگانی خارجی ایران، و تحول آن طی دهسال گذشته، منتشر کرده اند. بر پایه این آمار ایران در چهار ماه نخست سال جاری خورشیدی، دو میلیارد و 270 میلیون دلار کالای غیر نفتی صادر کرده و، در عوض، یازده میلیارد و 760 میلیون دلار کالا وارد کرده است. به بیان دیگر کسری تراز بازرگانی ایران در چهار ماه نخست سال، بدون احتساب نفت، به حدود نه میلیارد و 500 میلیون دلار می رسد، معادل بیست و هشت میلیارد و 500 میلیون دلار در سال. این کسری طی هشت سال گذشته بیش از دو برابر و نیم افزایش یافته و از یازده میلیارد دلار در 1376 خورشیدی به 28 میلیارد دلار در 1383 رسیده است. البته کسری عظیم بازرگانی ایران را فعلا نفت و فرآورده های نفتی جبران می کنند که صادرات آنها، طی سه ماهه نخست سال، به بالای یازده میلیارد دلار رسید.
صادرات غیر نفتی ایران، علاوه بر حجم ناچیز آن، عمدتا کالا های دارای ارزش افزوده نازل و یا مواد خام را در بر می گیرد و، از این دیدگاه نیز، ساختار بازرگانی خارجی کشور را در سطحی همتراز کشور های واپس مانده جهان سوم قرار می دهد. یاد آوری می کنیم که در همسایگی ایران، ترکیه طی شش ماهه نخست سال جاری میلادی 35 میلیارد و ششصد میلیون دلار کالا صادر کرده، هر ماه حدود ده برابر صادرات غیر نفتی جمهوری اسلامی. در این عرصه ایران حتی از عربستان سعودی نیز عقب مانده، که صادرات سالانه کالا های غیر نفتی اش به ده میلیارد و هفتصد میلیون دلار می رسد، چهار میلیارد دلار بیش از ایران.
ضعف چشمگیر ساختار بازرگانی خارجی ایران پیآمد ناکامی این کشور در پیشبرد اصلاحات بنیانی اقتصادی و نیز انزوای آن در صحنه بین المللی است.