(rm) صدا | [ 7:52 mins ]
نقش روحانيت در انقلاب مشروطه از بحث هايي است که هنوز به طور کامل در ارتباط با آن اتفاق نظر وجود ندارد. داريوش همايون، روزنامه نگار و نويسنده سرشناس ايراني، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد: روحانيت در حقيقت نقش ترمز کننده در انقلاب آزادي خواهانه مشروطه داشته است. روحانيت در دوره مشروطه در دوره کوتاهي نقش بسيج کننده داشت و بعد به صورت ترمز کننده در آمد و مقدار زيادي مشروطيت را به عقب برگرداند. آن چه که رهبران روحانيون را در آغاز به پشتيباني جنبش مشروطه تشويق کرد جنبه ضد استعماري اين انقلاب بود.
وي مي گويد: بيگانگان، روس ها و انگليس ها بر ايران تسلط پيدا کرده بودند و کفار محسوب مي شدند و روحانيون مسلمان و شيعه طبعا خوشحال نبودند از اين موضوع. ولي بعد که متوجه تضاد آرمان هاي ترقي خواهانه مشروطه با اصول مذهبي شدند تبديل به يک ترمز شدند و در تنظيم قانون اساسي با همکاري دربار به پشتيباني همان روس ها توانستند بخش بزرگي از دستاورهاي انقلاب را ناچيز بکنند با گنجاندن موادي که ايران را تبديل کرد به يک کشور شيعه عثني عشري و نهادهاي کشور را در اختيار مذهب قرار داد. اينها تصوير درستي از مشروطه نداشتند و به سرعت هم متوجه شدند که مشروطه در واقع يعني عرفي گرايي و سکولاريسم و کوتاه کردن دست مذهب از امور جامعه و در مقابلش دست به مقاومت پيروزمندانه اي زدند.
داريوش همايون اين رويداد را يک انقلاب مي داند، انقلابي که بيشتر در عرصه معنا و انديشه روي داد تا در عرصه عمل. در عرصه عمل آن چه روي داد مقدمات حقوقي و قانوني يک پادشاهي مشروطه بود، يک پادشاهي پارلماني. ولي در عرصه انديشه و معنا انقلاب واقعي بود در تغيير گفتمان جامعه ايراني و نگرش مردم ايران به مسائل.
وي معتقد است در دوره اوج اصلاحات که جامعه مدني ورد زبان ها بود و همه به دنبال تقويت آن بودند بسياري را ديديم که مي گفتند جامعه مدني همان مشروطيت است اما نه اتفاقا امروز نه تنها نسبت به 26 سال دوره انقلاب اسلامي بلکه نسبت به 30-40 سال پيش ايده هاي مشروطيت و آرمان هاي مشروطه جاگيرتر شده است.
