(rm) صدا | [ 5:16 mins ]
محمد خاتمي رئیس جمهوري ايران که ظهر امروز وارد باکو پایتخت آذربایجان شد، با الهام علی اف رئیس جمهور این کشور دیدار و گفتگو کرد. از آنجا که سفر دو روزه محمد خاتمي به جمهوري آذربایجان بار دیگر مساله تعیین رژیم حقوقي دریاي خزر و غیر نظامي شدن منطقه را در بین محافل سیاسي و تحلیلگران منطقه مطرح کرده است، در نگاهي به این موضوع مي بینیم در سالهاي گذشته اگرچه رهبران پنج کشور حوزه دریاي خزر و کارشناسان گردهمایی هایي براي حل اختلافات موجود برگزار کردند، ولي تا کنون موضوع تعیین رژیم حقوقي دریاي خزر لاینحل باقي مانده است. دکتر هومن پیمانی، کارشناس ارشد مرکز همکاری ها و امنیت بین المللي در دانشگاه برادفور انگلیس در این باره به رادیو فردا مي گوید: حل این اختلاف در آینده نزدیک ممکن نیست، به خاطر اینکه علت عمده وجود این اختلاف منافع این کشورها است. وی همچنين می گويد که رقابت تسليحاتی در دريای خزر نيز برخلاف نظر ايران از هم اکنون آغاز شده است. شهران طبري (رادیو فردا): محمد خاتمي رئیس جمهوري ايران که ظهر امروز وارد باکو پایتخت آذربایجان شد، با الهام علی اف رئیس جمهوری این کشور دیدار و گفتگو کرد. این اولین سفر مقامي رسمي در این حد به جمهوري آذربایجان طي ده سال گذشته است. به گفته خبرگزاري ایسنا آقاي خاتمي و الهام علی اف قرار است طي این سفر دو روزه 9 سند رسمي در زمینه هاي مختلف امضا کنند. انتظار مي رود گفتگوهاي آنها درباره مسائلي چون حضور نظامي روزافزون آمریکا در جمهوري آذربایجان، مسائل اقتصادی، محیط زیستي و فرهنگي مورد نظر بین دو کشور و همچنین حقوق مالکیت هر یک از دو کشور در حوزه نفتي دریاي خزر باشد.
در ساعات آینده محمد خاتمي و الهام علیف در کنفرانس مشترک مطبوعاتي شرکت خواهند کرد. از آنجا که سفر دو روزه محمد خاتمي به جمهوري آذربایجان بار دیگر مسئله تعیین رژیم حقوقي دریاي خزر و غیر نظامي شدن منطقه را در بین محافل سیاسي و تحلیلگران منطقه مطرح کرده است، در نگاهي به این موضوع مي بینیم، در سالهاي گذشته اگرچه رهبران پنج کشور حوزه دریاي خزر و کارشناسان گردهمایی هایي براي حل اختلافات موجود برگزار کردند، ولي تا کنون موضوع تعیین رژیم حقوقي دریاي خزر لاینحل باقي مانده است. دکترهومن پیمانی، کارشناس ارشد مرکز همکاری ها و امنیت بین المللي در دانشگاه برادفورد انگلیس در آغاز گفتگویي با جمشید زند مي گوید: بسیار بعید است این مشکلات در آینده نزدیکي حل و فصل شود.
دکتر هومن پیماني : حل این اختلاف در آینده نزدیک ممکن نیست، به خاطر اینکه علت عمده وجود این اختلاف، منافع این کشورها است. براي این که آنچه که در نظر ایران هست و بر مبناي قوانین بین المللي، تمام منابع دریایي شامل منابع کف دریا و منابع نفتي باید بین تمام کشورهاي ساحلي دریاي خزر بر مبناي موافقت دسته جمعی شان تقسیم شود. ولي به خاطر این که کشورهایي نظیر آذربایجان و قزاقستان و روسیه در آبهاي ساحلي نزدیک خودشان منابع عظیم نفت و گاز پیدا کردند، تمایلي به قبول نظر ایران ندارند و نظریه دیگري را دنبال مي کنند که بر مبناي آن آبهاي ساحلي و به خصوص منابع دریاي و زیردریایي از جمله منابع نفت و گاز متعلق به کشورهاي ساحلي خواهد بود و مبناي تقسیمشان هم آنچه که به نظر خودشان درست مي آید، به طور مشخص، کشوري نظیر آذربایجان اعلام مي کند که 20 درصد دریا براي آنها است و سهم ایران از دریاي خزر شامل فقط 13 درصد خواهد بود و همینطور سایر کشورها حدود 20 درصد و از این جهت براي ایران قبول این جریان نه در حال و در آینده امکان پذیر نخواهد بود، براي اینکه ایران از دسترسی به منابع عظیم نفت و گاز دریاي خزر محروم خواهد کرد. ولي از طرف دیگر تداوم این وضع هم قابل قبول نیست، براي این که به هر حال این کشورها، اجبارا باید با همدیگر همکاري داشته باشند، چه در زمینه مسائل نفت و گاز و چه در سایر زمینه ها از جمله مسائل امنیتي در منطقه دریاي خزر. از این جهت من فکر مي کنم اجبارا این کشورها به سوي قبول نوعي تفاهم پیش خواهند رفت.
جمشید زند (رادیو فردا): آقاي پیماني یکي از مسائل مهمي که در مذاکرات دو روزه آقاي خاتمي با رهبران آذربایجان مطرح خواهد شد، مسائل امنیتي در منطقه دریاي خزر است. ایران سالها است بر این مساله پافشاري مي کند که دریاي خزر باید عاري از تحرکات نظامي باشد، ولي روسیه این مسئله را قبول ندارد و خواهان این است که نیروهاي نظامي خودش در دریاي خزر حضور داشته باشند. از طرف دیگر جمهوري آذربایجان هم با کمک آمریکا حضور نظامي خودش در دریاي خزر را افزایش داده. به نظر شما موضع ایران مبني بر این که دریاي خزر باید منطقه غیر نظامي باشد، تا چه حد مي تواند از طرف جمهوري آذربایجان و سایر کشورهاي حوزه خزر مورد قبول واقع بشود.
دکتر هومن پیمانی: من فکر مي کنم این مسئله اجبارا یک رقابت تسلیحاتي را در دریاي خزر شروع خواهد کرد و به نوعي هم شروع شده، به خاطر اینکه نظریه ایران مجددا مورد قبول کسي واقع نشد. روسیه به خاطر ضعفش در سایر مناطق، اجبارا تمرکز خودش را بر روي دریاي خزر گذاشته و ناوگان دریاي خزر روسیه تنها بخشي از نیروي دریایي روسیه است که در عرض 13 سال گذشته پس از فروپاشي دولت شوروي در حال رشد و گسترش بوده و چندین بار هم در عرض چند سال گذشته مانورهاي دریایي در آن منطقه گذاشتند که بدون تردید تمایل مثبت براي نشان دادن توان نظامی اش به کشورهاي منطقه نشان داده . از این جهت موضع ایران من فکر نمي کنم زیاد بتواند تداوم داشته باشد، براي این که از طرف دیگر نه تنها روسیه، بلکه کشورهایي نظیر ترکمنستان و آذربایجان هم شروع به گسترش نیروي نظامی شان، از جمله در دریاي خزر کرده اند. آذربایجان چندین قرارداد نظامي با آمریکا بسته براي به ویژه بهبود بخشیدن به وضعیت نیروي دریایي خودش و به طور کلي تقویت توان دفاعی اش و از این جهت ایران هم اجبارا چاره اي نخواهد داشت جز این که براي عقب نماندن از سایرین اجبارا باید نیروي خودش را در منطقه دریاي خزر تجهیز کند و من فکر کنم چه بخواهیم و چه نخواهیم اجبارا مسابقه تسلیحاتي در دریاي خزر شروع خواهد شد.
