لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۰۸:۲۹

ميزگرد سياسي: بازخوانی های تاريخی جنبش مشروطيت در ايران امروز از ديدگاه سه کارشناس


(rm) صدا | [ 25:24 mins ]
در اين هفته مطبوعات مستقل يا نزديک به جناح اصلاح گراي جمهوري اسلامي توجه خاصي به بازخوانيها از تاريخ مشروطيت ايران نشان دادند. برخي اعضاي تشکلهاي جناح اصلاح گرا و دوم خردادي و يا گرايش هاي خارج از دايره حاکميت هم به دعوت دانشجويان تحول طلب در دانشگاهها سخنرانيهايي کردند. رئيس جمهوري ايران هم روز چهاردهم مرداد در تبريز در مراسم گراميداشت اين روز، از جمله گفت: اگر دوستداران انقلاب اسلامي هستيم و به مشروطيت نيز احترام مي گذاريم، همه بايد تلاش کنيم تا بهانه و بهتان غير دموکراتيک بودن جمهوري اسلامي را از دست دشمن بگيريم. عمادالدين باقي، روزنامه نگار در تهران مي گويد: دليل اينکه اصلاح طلبان به مشروطه اهميت مي دهند، اين است که داستان مشروطيت در ايران، داستان يکصد سالگي دموکراسي خواهي ايرانيان است و انقلاب ايران هم به رهبري روحانيت بوده و هميشه اين پرسش وجود داشته که دنباله تفکر شيخ فضل الله نوري است يا دنباله تفکر نائينی است. احمد سلامتيان تحليلگر سياسي و صاحبنظر در تاريخ معاصر سياسي ايران در پاريس نيز در مورد ابراز علاقه اصلاح گرايان به بازنگري به انقلاب مشروطيت مي گويد: به نظر من مسائل و مشکلات روزمره اي که در جامعه ايران با آن برخورد مي شود، بيشتر و بيشتر نشانه ناکامی نسبت به اهداف اصلي مشروطيت است، که به طور خلاصه می توان آن را در سه کلمه «عدالتخانه» و «قانون» و «ارتقاي از رعيتي به شهروندي» خلاصه کرد. محمد توکلی طرقي مورخ و استاد تاريخ ايران و خاورميانه در دانشگاه دولتي ايلينوي نيز درباره بزرگداشت مشروطيت در ايران مي گويد: امروز تمام جريانهاي سياسي در ايران چه محافظه کاران و چه اصلاح طلبان و چه روحانيت در جناحهاي متفاوت همه خواه ناخواه گفته ها و نوشته هايشان و نگرششان بر اساس فکر مشروطيت است. در اين هفته مطبوعات مستقل يا نزديک به جناح اصلاح گراي جمهوري اسلامي توجه خاصي به بازخوانيها از تاريخ مشروطيت ايران نشان دادند. برخي اعضاي تشکلهاي جناح اصلاح گرا و دوم خردادي مانند جبهه مشارکت ايران اسلامي، سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي و يا گرايش هاي خارج از دايره حاکميت مانند جبهه ملي، نهضت آزادي و شوراي فعالان ملي مذهبي هم به دعوت دانشجويان تحول طلب در دانشگاههاي تهران و امير کبير، پلي تکنيک، سخنرانيهايي کردند. رئيس جمهوري ايران هم روز چهاردهم مرداد در تبريز در مراسم گراميداشت اين روز، از جمله گفت: اگر دوستداران انقلاب اسلامي هستيم و به مشروطيت نيز احترام مي گذاريم، همه بايد تلاش کنيم تا بهانه و بهتان غير دموکراتيک بودن جمهوري اسلامي را از دست دشمن بگيريم. عمادالدين باقي، روزنامه نگار در تهران مي گويد: دليل اينکه اصلاح طلبان به مشروطه اهميت مي دهند، اين است که داستان مشروطيت در ايران، داستان يکصد سالگي دموکراسي خواهي ايرانيان است و انقلاب ايران هم به رهبري روحانيت بوده و هميشه اين پرسش وجود داشته که دنباله تفکر شيخ فضل الله نوري است يا دنباله تفکر نائينی است. به نظر من الان محافظه کاران بيشتر به اين مساله دارند مي پردازند و محافظه کاران الان تعداد مجلات تاريخي که دارند خيلي بيشتر از مجلاتي است که اصلاح طلبان در اين زمينه دارند و در مجلاتشان هم يکي از مهمترين موضوعاتي که پيوسته به آن مي پردازند همين بحث مشروطه و مشروعه است. و آنها هميشه حواسشان به وقايع دوره مشروطه بوده و از طرفي هم کوشش مي کنند گفتمان خودشان را که در جامعه امروز خيلي غريب افتاده و گفتماني که وجهه دموکراتيکي ندارد و سعي مي کند به انحاي مختلف با آراي مردم و حقوق بشر مخالفت مي کند، سعي مي کنند يک مشروعيت سنتي به آن بدهند و نشان دهند که اين يکي از مطالبات ريشه دار مردم ايران بوده، لذا خودشان را هميشه وصل مي کنند به جريان مشروطيت و مشروعه خواهي شيخ فضل الله نوري و گفتماني که در آن زمان مطرح بود. احمد سلامتيان تحليلگر سياسي و صاحبنظر در تاريخ معاصر سياسي ايران در پاريس نيز در مورد ابراز علاقه اصلاح گرايان به بازنگري به انقلاب مشروطيت مي گويد: به نظر من مسائل و مشکلات روزمره اي که در جامعه ايران با آن برخورد مي شود، بيشتر و بيشتر معلوم مي شود که ناکامي نسبت به اهداف اصلي مشروطيت، که اگر خيلي خلاصه اش کنم در سه کلمه «عدالت خانه» و «قانون» و «ارتقاي از رعيتي به شهروندي» مي توانم خلاصه اش کنم، اين خواسته ها براي بخش عمده اي از جامعه که خواستار ترقي و پيشرفت و اصلاح بوده، خواست هاي برنياورده اي است هنوز و به همين علت هم هست که اصلاح طلبان امروز توجهشان به مشروطه عبارت است از اين است که گويي مواجه با اين مي شوند که يک قرن بعد باز مشکل حل ناشده بين مشروعه و مشروطه باعث اصلي پيش نرفتن خواست هايشان است. از نقطه نظر تاکتيکی هم شايد توانايی ندارند که مستقيما جنبه های قدرت مطلقه کنونی و نتايجش را در همان امور مربوط به عدالتخانه و قانون و ارتقای رعيت به شهروند، با شفافيت کافی در داخل سيستم کنونی به چالش بکشند و بحث درباره آن بکنند. به همين دليل با اشاره به مشروطيت خواستار مشروط شدن قدرت مطلقه کنونی می شوند. علت اصلی توجه اينچنينی امروز به مسئله مشروطيت و بزرگداشت آن نزد اصلاح طلبان، نوعی با اشاره و ايهام صحبت کردن از وضعيت کنونی هم هست. محمد توکلی طرقي مورخ و استاد تاريخ ايران و خاورميانه در دانشگاه دولتي ايلينوي و استاد مدعو تاريخ در دانشگاه تورانتو نيز درباره بزرگداشت مشروطيت در ايران مي گويد: هر سال اين بازنگری و جشن و بزرگداشت بوده و در دوره هاي متفاوت اين بزرگداشت اهميت سياسي خاصي پيدا مي کند و امروز هم چون ما داريم نزديک مي شويم به سده انقلاب مشروطيت به يک شکلي براي تمام جريانهاي سياسي در ايران اين تبديل مي شود به يک مساله خيلي مهم و پيوند زيادي دارد به نگرش ما به آينده ايران. حالا شايد در اين هفته، اصلاح طلبان در اين زمينه چيزهايي نوشته باشند ولي اگر توجه کنيم در ذات گفته ها و نوشته هاي محافظه کاران هم بشود اين اهميت انقلاب مشروطيت را که رابطه دارد با استراتژي هاي آينده آن هم پي برد. امروز تمام جريانهاي سياسي در ايران چه محافظه کاران و چه اصلاح طلبان و چه روحانيت در جناحهاي متفاوت همه خواه ناخواه گفته ها و نوشته هايشان و نگرششان بر اساس فکر مشروطيت است به شکلي که فکر مشروطيت، سعادت فرد را با سعادت ايران پيوند مي دهد، ولي امروز تغييري که بوجود آمده اين است که سعادت يک شخص با سعادت اسلام و سعادت اسلام با سعادت ايران پيوند پيدا کرده و به يک شکلي برخي توجه به اين جنبه اسلامش دارند و برخي ديگر ندارند.
XS
SM
MD
LG