(rm) صدا | [ 5:20 mins ]
اين روزها مراسم صدمين سالگرد تاسيس قطار زيرزميني، چالشها و پستي و بلنديهاي تاريخچه صد ساله يکي از قديميترين و عظيمترين شبکههاي زيرزميني قطار زيرزميني در جهان را که روزانه 4 ميليون و 500 نفر را جابهجا ميکند، به مردمي يادآوري ميکند که براي آنها زندگي بدون خط آهن زيرزميني،در شهر عظيم نيويورک غيرقابل تصور است. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): روزانه 4 ميليون و 500 هزار نفر از طريق شبکه خطوط راهآهن زيرزميني شهر نيويورک، که اينجا به آن Subway گفته ميشود جابهجا ميشوند. جشن صدمين سالگرد افتتاح قطار زيرزميني، نيويورکيها را از تاثير شگفتانگيز توسعه راهآهن زيرزميني در شکل بخشيدن به محلات شهرو گسترش دامنه شهر آگاه ميسازد.
صد سال پيش، يعني در سال 1283 خورشيدي، مقارن با دوران سلطنت مظفرالدين شاه قاجار و انقلاب مشروطه در ايران، نيويورک با بيش از 3 ميليون و 400 هزار نفر جمعيت، يکي از شلوغترين شهرهاي دنيا بود، اما جمعيت شهر در محله مرکزي يا منهتان متمرکز بودند، وبه خصوص در جنوب شرقي، محله Lower East Side که پرتراکمترين نقطه آمريکا بود. آن روزها خيليها دلشان ميخواست در محلات دلباز کوئينز يا بروکلين زندگي کنند، ولي مسافرت از وال استريت به بروکلين يا برانکس ساعتها وقت لازم داشت.
افتتاح قطار زيرزميني برقي در سال 1904 که در فاصله کوتاهي مسافران را از مرکز شهر به حومهها در بروکلين، برانکس و کوئينز منتقل ميکرد، براي نخستين بار به نيويورکيها امکان داد که در يک جا کار و در جاي ديگري کيلومترها آنطرفتر، زندگي کنند و نيويورک رشد خيرهکننده خود را مديون شبکه راهآهن زيرزميني است. به فاصله ده سال از افتتاح قطار زيرزميني جمعيت محله برانکس، که در گذشته زيبائي روستائي داشت به يک ميليون نفر رسيد و تقريبا سه چهارم سياهان شهر در محله هارلم مقيم شدند که تا چند دهه پيش از آن، شهرکي دانسته ميشد در خارج شهر.
نخستين قطار زيرزميني نيويورک روز 27 اکتبر سال 1904 مسير مرکز شهر را تا هارلم طي کرد. اينک شبکه متروي نيويورک با 6 هزار و 400 واگن روي يک شبکه خط آهن 656 مايلي و 26 خط يا مسير مختلف، در تمام 24 ساعت روزانه 4 ميليون و 500 هزار مسافر را جابهجا ميکند.
مراسم صدمين سالگرد تاسيس قطار زيرزميني شهري در نيويورک که از هفته گذشته در ايستگاه مرکزي Grand Central شروع شد، روز 27 اکتبر با اجراي برنامههاي موسيقي در ايستگاهها و همچنين حرکت قطارهاي نوستالژيک قديمي يا قطارهاي جديدي که به شکل قطارهاي قديمي تزئين شدهاند، به اوج خود ميرسد. از جمله مراسم، بازسازي نخستين سواري قطار زيرزميني است، و نمايشگاههائي از جمله در موزه قطار زيرزميني، در باره گذشته و آينده سابوي نيويورک برگزار شده است.
انرژي لازم براي حرکت قطارهاي راهآهن زيرزميني نيويورک که ساختمان آن توسط يک شرکت خصوصي در اوائل سال 1900 ميلادي شروع شد، از آغاز با نيروي برق تامين ميشد. بيش از 12 هزار کارگر و مهندس براي شرکت Inter-borough Rapid Transit يا حملونقل سریع بينالمحلهاي کار ميکردند و براي ساختن نخستين تونلهاي زيرزميني، به جاي حفاري، تونلها را مسير قطار زيرزميني کندند و بعد از ريلگذاري، روي آنها را با تيرآهنهاي فولادي پوشاندند.
روز اول 150 هزار نيويورکي از اولين قطارIRT که بليط آن 5 سنت بود، استقبال کردند. به فاصله بيست سال، سه شرکت خصوصي و شوراي حمل و نقل شهر نيويورک سه خط عمده زيرزميني ديگر شهر را تاسيس کردند. در سال 1940 شمار مسافران زيرزميني به اوج خود رسيد. در يک روز دوشنبه در سال 1940 تعداد 8 ميليون و 700 هزار مسافر توسط خطوط 24 ساعته زیرزمینی جابهجا شدند. افزايش مسافران کمک کرد که بهاي بليط سابوي در چهل سال اول فعاليت آن در سطح 5 سنت باقي بماند.
با آغاز دوران رکود اقتصادي در آمريکا، خطوط آهن زيرزميني نيويورک شاهد زوالي 35 ساله بود. اداره خطوط زيرزميني بر حسب يک قانون ايالتي در سال 1968 برعهده يک سازمان دولتي گذاشته شد به نام اداره حمل و نقل شهري نيويورک New York Metropolitan Transit Authority که آن هم نتوانست از زوال خطوط سابوبي که تا اواسط دهه 1980 ادامه يافت جلوگيري کند.
بازسازي شبکه راه آهن زيرزميني با خريد قطارهاي نو و مرمت ايستگاهها از اواسط دهه 1980 شروع شد و در سال 1990 با صرف 39 ميليارد دلار به پايان رسيد. اينک مسافران در قطارهاي تميز نيمه اتوماتيکي جابهجا ميشوند مجهز به تهويه مطبوع و براي هر سواري دو دلار ميپردازند، که ظاهرا براي تامين کسري بودجه سالانه شبکه کافي نيست.