(rm) صدا | [ 3:47 mins ]
برادر کوچکتر بنيانگزار بزرگترين سازمان اسلام گرا در جهان، پژوهشگري ليبرال است که خواهان بازنگري ريشه اي در مباني اسلام است. جمال بنا، برادر حسن بنا پدر اخوان المسلمين مصر اکنون با حمايت مرکز ابن خلدون در قاهره به ترويج و تبليغ انديشه هاي نوگرايانه خود مي پردازد. وي به همراه محفل کوچکش در پي از ميان بردن نهاد روحانيت اهل تسنن يعني دانشگاه الازهر است. اين دانشگاه طي چند سده مرجع رسمي اسلام سني بوده است. البته اخوان المسلمين خود نيز از منتقدان الازهر هستند و شيوخ اين حوزه ديني را به سازشکاري با ارباب سياست متهم مي کنند. اما دشمني مصلحان ديني با الازهر از جنس ديگري است. کسي مانند جمال بنا عليه همه نهادهايي فعاليت مي کند که دعوي انحصار توليت دين و تفسير رسمي متون ديني را دارند. از نظر او اين حق همگان است که در دين اجتهاد کنند. مهدی خلجی (رادیو فردا): جمال البنا، برادر کوچکتر حسن البنا، پدر اسلام سياسی و بنيانگذار اخوان المسلمين مصر است که به دست عاملان ملک فاروق در سال 1949 کشته شد. جمال البنا اکنون با پشتيبانی مرکز ابن خلدون در قاهره، انديشه های ليبراليستی خود را رواج می دهد. وی به همراه محفلِ کوچک اش در پی از ميان بردن نهادِ روحانيت اهل تسنن، يعنی دانشگاه الازهر است. اين دانشگاه طی چند سده، مرجع رسمی اسلامِ سنی بوده است. البته اخوان المسلمين، خود، نيز از منتقدان الازهر هستند و شيوخ اين حوزهی دينی را به سازشکاری با ارباب سياست متهم میکنند. اما دشمنیِ مصلحانِ دينی با الازهر از جنس ديگری است. کسی مانند جمال البنا عليه همه نهادهايی فعاليت می کند که دعویِ انحصار توليتِ دين و تفسيرِ رسمی متون دينی را دارند. از نظر او اين حق همگان است که در دين، اجتهاد کنند. شماری از همقطارانِ جمال البنا در مرکز ابن خلدون می انديشند سنت، به معنای مجموعه قولها، فعلها و تقريرهای ثبت شدهی پيامبر اسلام، سرشار است از جعليات و ظنيات و می تواند به آسانی و با معيارهای علمی کنار گذاشته شود. جمال البنا در بيانيه خود در کنفرانسِ ماه گذشته در مرکز ابن خلدون نوشت شرکت کنندگان در اين کنفرانس، مومنان را به تکيه کردن بر نص قرآن، به مثابه تنها منبع اصيل برای بازنگری در سراسر ميراث اسلامی، فرامی خوانند.
محمد سيد الطنطاوی، شيخ الازهر به روزنامه الرأی العام کويت گفت آماج اين توصيه ها الازهر است و اين مراکز نقشی ويران گرانه در جامعه مصری دارند و بايد بسته و و مسئولان آن محاکمه شوند. مسأله اصلی نزاع محفلِ جمال البنا با سنتگرايان اين است که فقيهان قرون اوليه آيا چارچوب مکتب اسلام را برای هميشه تعيين کرده اند يا اينکه ابواب اجتهاد در سده بيست و يکم نيز مفتوح است.
جمال البنا مردی هشتاد و چهار ساله است، اما قبراق و سخنور؛ و در آپارتمانی که ديوارهاش کتاب پوش است زندگی می کند، در خيابان الجيش، خيابانی اصلی و پر سر و صدا در يک محله کارگری قاهره. وی به خبرگزاری رويتر می گويد هرگز به گروه اخوان المسلمين که مخالف دولت است نپيوسته و در عوض با اتحاديه های بازرگانی و نيز گروههای مدافع حقوق زنان کار می کند، می نويسد، ترجمه می کند و از پذيرش مناصب دولتی خودداری می کند و آن را پيشههای بورژوايی می خواند. وی می گويد من هميشه مستقل بودهام. برادرم و من رويکردهای متفاوتی داشتيم. او مسلمانی يکسره سنتی بود در حالی که من پرورشی غيردينی داشتم. اما اين مانعِ دفاع جمال البنا از برادرش نمی شود. وی می گويد حسن البنا آزادی خواه بود و خيلی بد فهميده شده است. حسن البنا خواهان برگزاری انتخابات بود و به هيچ وجه از حکومت مبتنی بر ولايتِ فقيهان دفاع نمی کرد. جمال البنا می گويد حسن البنا رهبر توده مردم بود و میبايست انديشه های مترقی خود را با واقعيتهای سياسی سازگار کند. وی می گويد يادم می آيد که روزی به او همين را گفتم. گوش داد و لبخند زد؛ پنداری می خواهد بگويد وی مسئول توده های مردم است و اين مسئوليت آزادی عمل او را محدود می کند.
