فرهنگ هفته: برگزیده اخبار جهان کتاب و نشر

هفته گذشته اعلام شد که کتاب «زبان خويشمندي» اثر تيودور آدورنو Theodore Adorno با ترجمه سياوش جمادي منتشر خواهد شد. جلد اول «داد بي داد»، خاطرات زندانيان زن دوران شاه، در داخل کشور، منتشر شد. با انتشار کتاب «مارکس و سايه‌هايش» يکي از بهترين نوشته هاي دکتر مصطفي رحيمي دو سال پس از مرگ نويسنده، در دست رس علاقمندان مباحث نظري قرار گرفت. فرج سرکوهی (رادیوفردا، مونیخ): هفته گذشته اعلام شد که کتاب «زبان خويشمندي» اثر تيودور آدورنو Theodore Adorno با ترجمه سياوش جمادي منتشر خواهد شد. مکتب انتقادي فرانکفورت از مهم ترين نحله هاي تفکر غربي است و آدورنو از برجسته ترين چهره هاي اين مکتب. ترجمه آثار مرجع به فارسي از نيازهاي مهم جامعه فرهنگي ايران و گامي است مهم در غلبه بر مدگرايي فرهنگي. در ايران هر از چندي پيروي و تقليد از يکي از مکاتب غربي به مد روز بدل مي‌شود. مطلق کردن آراء، بي‌خبري از مراجع اصلي و محدود ماندن در متون ساده شده، از ويژگي هاي مدگرايي فرهنگي و رواج پست مدرنيسم post-modernism در چند سال اخير از نمونه‌هاي گوياي اين پديده است. در دهه اخير گرايشي به ترجمه متون اصلي در ايران، راه را براي آشنايي با مکاتب مهم غرب هموار کرده است. «زبان خويشمندي» در نقد آراء «ياسپرس Karl Jaspers» و «هايدگر Martin Heidegger» نوشته شده و از نظر سبک، زبان، محتوا و شيوه نگارش از دشوارترين و مهم ترين آثار آدورنو به شمار مي‌رود. جلد اول «داد بي داد»، خاطرات زندانيان زن دوران شاه، در داخل کشور، منتشر شد. دو جلد از اين مجموعه پيش از اين در خارج از کشور به چاپ رسيده بود. گذشته از برخي يادداشت‌هاي پراکنده در باره زندان‌هاي دوران قاجار، خاطرات زندان در ايران با کتاب «ورق پاره‌هاي زندان» بزرگ علوي آغاز مي‌شود. در معدود خاطراتي که از 1332 تا انقلاب اسلامی منتشر شد، نمونه هايي چون «خاطرات خليل ملکي» به چشم مي‌خورد که تصويري زنده از موقعيت ناانساني زندان و فرهنگ زنداني و زندانبان به دست مي‌دهد و نمونه‌هايي چون « خاطرات اشرف دهقاني» که بر تبليعات دورغين و قهرمان پروري کاذب شکل گرفته است. زندانياني که پس از انقلاب اسلامي آزاد شدند، کمتر به خاطره‌نويسي پرداختند اما زندانياني که از سياه چال‌هاي جهموري اسلامي جان به در بردند، به ويژه زنان ، با نوشتن ده‌ها کتاب خاطرات زندان را به يکي از غني ترين ژانرهاي ادبيات معاصر فارسي ارتقاء داده‌اند. در اين دوران علاوه بر خاطرات فردي، گروهي نيز با جمع‌آوري خاطرات پراکنده زندانيان، مجموعه هايي فراهم آوردند. بي‌گانگي با ساده‌ترين مباني ويراستاري از مشخصه‌هاي اصلي اغلب اين مجموعه‌ها است. «داد بي داد» با ويراستاري ويدا حاجبي از معدود مجموعه‌هايي است که در گزينش، تدوين و به ويژه ويراستن نثر از ويراستاري حرفه‌اي برخورداراست، هرچند مبهم‌گويي به معدودي از متن‌ها ، به ويژه متن‌هايي که با ويراستار کتاب ارتباط دارد، راه يافته است. اغلب متن‌هاي اين مجموعه و شيوه تنظيم کتاب، با صراحت و صداقت، با تابوشکني و توصيف زنده، و با نقد گذشته، تصويري گويا از فضاي زندان زنان دوران شاه را به خوبي منتقل مي‌کنند. با انتشار کتاب «مارکس و سايه‌هايش» يکي از بهترين نوشته هاي دکتر مصطفي رحيمي دو سال پس از مرگ نويسنده، در دست رس علاقمندان مباحث نظري قرار گرفت. مصطفي رحيمي در دهه هاي 40 و 50 با معرفي متفکراني چون «سارتر Jean-Paul Sartre» به جامعه ايراني و با طرح انديشههاي نو و انتقادي بر روند تفکر معاصر ايران تاثيري ماندگار بر جاي گذاشت. زندگي پر بار فرهنگي مصطفي رحيمي با استقلال و شجاعت فکري او و با نقد و جست و جوي مدام مشخص مي‌شود. در انقلاب اسلامي و به زماني که بيشتر روشنفکران چپ و ليبرال از مواضع خميني حمايت مي‌کردند با نوشتن مقاله‌اي عليه نظريه ولايت فقيه شجاعت فکري و منظر انتقادي خود را نشان داد و دشمني حکومت را به جان خريد. «مارکس و سايه‌هايش»تحليلي است از ابعاد سياسي ، فلسفي، اقتصادي و تاريخي آثار مارکس و پژوهشي است در باره ميراث فکري او.