ثبت خانه محمدعلي سپانلو در فهرست آثار ملي ايران، از ديد يک نويسنده

ليلي آرمان (راديوفردا): اداره ميراث فرهنگي تهران اعلام کرد خانه محمدعلي سپانلو، شاعر، در فهرست آثار ملي ايران قرار گرفته است. چند ماه پيش يکي از باندها، اين خانه را که در خيابان جمالزاده شمالي تهران واقع است، در ازاي وام بانکي گرفته شده توسط يکي از دوستان وي، به رهن خود در آورده بود. تا کنون در ايران تنها خانه نيما يوشيج در يوش، از ميان خانه هاي هنرمندان، جزو فهرست آثار ملي ايران قرار داشت. فرين عاصمي با دکتر جواد مجابي، نويسنده و روزنامه نگار، در اين باره گفتگو کرده است: جواد مجابي (نويسنده و روزنامه نگار): تا حالا آنچه که مسلم شده، خانه نيما بوده در يوش که ثبت شده، ولي خانه تهران نيما يوشيج، با اينکه به هر حال محل سکناي دائمي شاعر معروف ايران بوده است، هنوز راجع به آن کاري نکردند. در مورد خانه شاملو هم هيچگاه کوششي نشده. حتي يک بنيادي که قرار بود به عنوان بنياد شاملو تاسيس بشود و مجوز بگيرد براي فعاليت، اين بنياد هم تا حالا پس از چند سال هنوز مجوز نگرفته است، و طبيعتا طرحي که قرار بود خانه شاملو به موزه آثار شاملو تبديل بشود، در واقع به تعويق افتاده است. در مورد هدايت، خانه اش مدتي که تخريب شده بود، و هنوز هم که هست کوشش چنداني براي بازسازي اين خانه و تبديل شدن آن به يک محلي که اهل ادبيات بتوانند به آن مراجعه کنند نشده. يک شيوه پسنديده اي به هر حال در دنيا هست که محل اقامت هنرمندان، چه موسيقي دان، چه فيلمساز، چه نويسنده و شاعر، احياء مي کنند، نگاه مي دارند و مردم در آنجا با آثار و نوع زندگي هنرمند آشنا مي شوند و اين چيزها تاريخ هر مملکتي هست. و من تصور مي کنم که در ايران، اين سنت وجود نداشته و در واقع از بين بردن آثار و همينطور مسکن هنرمندان در اولويت قرار داشته. فرين عاصمي: آقاي دکتر، فکر مي کنيد چرا دولت جمهوري اسلامي تا کنون براي حفظ و ثبت مسکن هنرمندان اقدامي نکرده است؟ جواد مجابي: نه در دوره شاه و نه در اين دوره، هيچوقت هنرمندان آنطور که بايد از طرف حکومت ها مورد توجه نبودند و البته توقع هم نيست که مورد توجه باشند، چون به هر حال مورد توجه مردم هستند و اين کافي است. اما به هر حال دولت ها وظيفه دارند که نسبت به هنرمندان رفتار محترمانه داشته باشند. اين يک قاعده است. حالا سوء تفاهمي که هميشه بين هنرمندان و صاحبان قدرت بوده، هميشه وضعيت را به ضرر هنرمندان تغيير داده است، اما شک نيست که بايستي در اين رابطه تجديد نظر کرد و در واقع با حفظ حرمت هنرمندان، به بهترين فرزندان يک کشور اجازه داد که خوب زندگي کنند، بيافرينند، و آثار خود را به طور گسترده اي رواج بدهند. و حالا اگر محلي مسکوني هم يک روز مورد علاقه بود براي بازديد، اين امکان را فراهم کنند. ولي قبل از اينکه ما به فکر اين باشيم که مسکن هنرمندان مطرح باشد، بسياري از هنرمندان هستند که اصلا مسکن ندارند. ولي حتي اين هم مساله آنقدر مهمي نيست که براي ما آزادي فعاليت فرهنگي بايستي در بهترين شرايط خود تامين شود و طبيعتا دولت ها موظف هستند که اين شرايط را براي هنرمندان مملکت فراهم بکنند. ف.ع.: شما فکر مي کنيد که مردم عادي چه نقشي مي توانند داشته باشند در اين که دولت را ترغيب بکنند به اين کار؟ جواد مجابي: وضعيت هنرمندان، مخصوصا شاعران، در ايران بسيار خوب است از نظر مردم. يعني مردم بيشترين محبت را دارند به هنرمندان خودشان. ممکن است که تيراژهاي کتاب اين قضيه را نشان ندهد. ولي احترامي که نويسندگان، و مخصوصا شاعران در ايران دارند، يک وضعيت استثنايي در ايشان به وجود آورده است که اين را ما نه از ديدگاه خودمان، بلکه از ديدگاه هنرمندان خارجي که مي آيند اينجا و اين رابطه را مي بينند و اعتراف مي کنند، تاييد شده تلقي مي کنيم. من تصور مي کنم که مردم ايران به اهل ادب، مخصوص شاعران خود وابسته هستند. علاقه مند هستند و بيشترين احترام وحرمت را نسبت به شاعران خودشان دارند. البته اين معناي اين نيست که موسيقي دانان يا سينماگران يا اهل تئاتر، اين حرمت را ندارند، ولي به هر حال چون شعر هنر ملي ما هست، نسبت به شاعران حساسيت ويژه اي وجود دارد. و اين مايه دلگرمي هست براي اکثر هنرمندان ما که کار مي کنند. به دليل اينکه مي دانند که مردم به ديده احترام به کار آنها نگاه مي کنند، براي اينکه يک نوع نمايندگي معنوي مردم مي دهند به شاعران و هنرمندان خود. ف.ع.: آقاي مجابي، شنيده شده که اداره ميراث فرهنگي، خانه آقاي سپانلو را در فهرست آثار ملي ايران قرار داده است. در مورد آن هم توضيحي مي دهيد؟ جواد مجابي: من هنوز نظر قطعي در اين زمينه، چون نديدم، نمي توانم نظر قطعي بدهم. چون مدت ها است که اين فکر وجود دارد و خيلي خوشحال مي شود اگر اين کار انجام شود، به دليل اينکه به هر حال يک وضعيت نسبتا ثابتي براي يک هنرمند به وجود مي آيد که در خانه خود بتواند به کار خود ادامه دهد و طبيعتا، خانه سپانلو مثل خانه بسياري از هنرمندان ما يک مرکز فرهنگي بوده است و جا دارد که حفظ بشود. اداره ميراث فرهنگي تهران اعلام کرد که خانه محمدعلي سپانلو، شاعر، در فهرست آثار ملي ايران قرار گرفت. تا کنون در ايران تنها خانه نيما يوشيج در يوش، از ميان خانه هاي هنرمندان، جزو فهرست آثار ملي ايران قرار داشت. دکتر جواد مجابي، نويسنده و روزنامه نگار، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که طرحي که قرار بود خانه شاملو به موزه آثار شاملو تبديل بشود، به تعويق افتاد و در مورد صادق هدايت، خانه اش مدتي که تخريب شده بود، و هنوز هم که هست کوشش چنداني براي بازسازي اين خانه و تبديل شدن آن به يک محلي که اهل ادبيات بتوانند به آن مراجعه کنند نشده. وي در مورد ثبت خانه محمدعلي سپانلو مي گويد که اگر اين کار انجام شود، يک وضعيت نسبتا ثابتي براي يک هنرمند به وجود مي آيد که در خانه خود بتواند به کار خود ادامه دهد و طبيعتا، خانه سپانلو مثل خانه بسياري از هنرمندان ما يک مرکز فرهنگي بوده است و جا دارد که حفظ بشود.