روز جهاني زن: بررسي وضعيت و ميزان پيشرفت جنبش زنان ايران، از ديد يک روزنامه نگار

ژان خاكزاد (راديوفردا): جنبش زنان، به ويژه در سال هاي اخير، با اقبال فراواني از سوي زنان و دختران در سطوح مختلف اجتماعي و فرهنگي مواجه شده است. به بهانه هشتم مارس، روز جهاني زن، با شادي صدر، روزنامه نگار، به گفتگو نشستيم. شادي صدر در پاسخ به سوال تارا عاطفي از راديوفردا، در مورد مهمترين دغدغه زنان امروز ايراني گفت: شادي صدر (روزنامه نگار): اگر بخواهيم راجع به دغدغه زنان ايراني صحبت بکنيم، به نظر من خيلي دقيق نخواهد بود، براي اينکه ما مفهوم واحدي با عنوان زنان ايراني نداريم. زنان ايراني بسيار متفاوت هستند با هم. از همديگر جدا مي شوند با موقعيت اجتماعي شان، با پيشينه شان، با طبقه اقتصادي شان، با قوميت شان، با مذهب شان، و تفاوت هاي فراواني که دارند. و اين نمي توانيم بگوييم که همه آنها يک دغدغه يکسان دارند. اما آن چيزي که بيشتر مي توانيم درباه آن حرف بزنيم، يعني آن چيزي که حداقل مي توانيم بگوييم، اين است که جنبش زنان چه چيزهايي را به عنوان دغدغه و مطالبات مطرح مي کند. آن چيزي که از همه بيشتر در طول ساليان گذشته مطرح شده، مساله نابرابري هاي حقوقي ميان زن و مرد است، که البته بحث هاي نابرابري هاي ساختاري زن و مرد و اصولا عدم اعمال حقوق بشر در مورد زنان، مساله اي بوده که راجع به آن بحث هاي زيادي شده و تا حدود زيادي اين مساله به سطح عمومي جامعه کشيده شده، به خصوص در قشر جوان و تحصيلکرده. و اين مسائلي است که به طور خاص در جنبش زنان از ساليان پيش تا الان مطرح بوده و بيشتر روي آن در واقع تاکيد شده، شايد بشود گفت که تبديل به يک نوعي دغدغه جمعي شده، به اين دليل که توانسته است در واقع اين مسائل در سطح عمومي جامعه مطرح بشود و راجع به آن گفتگوي عمومي انجام بشود. اما اينکه حالا اين آيا درباره همه زنان است، نه قطعا اينجوري نيست. اصولا جنبش زنان يا جنبش فمينيستي در ايران، عده اش خيلي محدودتر است همه زنها در ايران است. همانطور که در تمام دنيا همينطور بوده است. منتها آن کساني که به عنوان فعالان جنبش زنان مبارزه مي کنند، اين تفکر را دارند که اگر اين ايده ها، اين اهداف و اين فعاليت هايي که دارند مي کنند، به نتيجه برسد، نتيجه اش به نفع همه زن ها خواهد بود. تارا عاطفي (راديوفردا): بعضي از فعالان خارج از کشور تصورشان اين است که مهمترين مساله زنان ايراني در حال حاضر، اجبار در حجاب است. نظر شما راجع به اين مساله چيست؟ شادي صدر: من نمي خواهم اهميت مساله حجاب را انکار بکنم، اما مي توانم به ضرس قاطع بگويم که اين مهمترين مساله زنان ايراني نيست، و نظر سنجي ها هم نتايج اش نشان مي دهد که مساله حجاب به عنوان مهمترين اولويت جنبش زنان در ايران، فقط از سوي يک چيزي حدود 10 تا 20 درصد کساني که نظرسنجي ها انجام شده است، روي سايت اينترنتي زنان ايران از ايشان بوده است، که حالا با توجه به اينکه بسياري از بازديد کنندگان سايت از خارج از کشور نظر دادند، باز هم نمي توانيم بگوييم که اين 20 درصد هم همه زن هاي ايراني هستند. در همين نظر سنجي ها ايجاد برابري هاي حقوقي و رفع تبعيض در حوزه خانواده، به عنوان مهمترين اولويت جنبش زنان و مهمترين مساله زنان مطرح شده است. من فکر مي کنم ضمن اينکه اهميت مساله حجاب را نمي شود ناديده گرفت، ولي آن چيزي که خيلي خيلي مهمتر است و آن چيزي که خيلي خيلي زندگي روزانه ما را تحت تاثير قرار مي دهد، تضعيف حقوقي در حوزه خانواده و در حوزه جامعه و سياست است. ت.ع.: شما به آينده جنبش زنان در ايران تا چه حد اميدوار هستيد؟ شادي صدر: من اگر اميدوار نبودم به اينکه اين جنبش مي تواند دستاوردهايي داشته باشد، حتما به عنوان فعال اين جنبش هويت خودم را اعلام نمي کردم. ولي اصلا فکر نمي کنم که هيچکدام از ما در اين زمينه اغراق بکنيم يا فکر کنيم که ممکن است معجزه اي اتفاق بيافتد. اصولا جنبش اجتماعي، به دليل اينکه در بستر تحولات اجتماعي و فرهنگي حرکت مي کند، بسيار بسيار آرام و آهسته، ولي پيوسته پيش مي رود. کار ما در اين مقطع در واقع پراکندن آگاهي است در جامعه و به خصوص بين زن ها، نسبت به خودشان، نسبت به حقوقي که از دست دادند، و يا ندارند، و يا نسبت به راه هايي که مي توانند آنها را به دست بياورند. قدم بعدي مطمئنا قدم بلندتري خواهد بود. ت.ع.: آيا جنبش زنان در ايران نسبت به ساير جنبش هاي اجتماعي از سرعت بيشتري برخوردار است؟ شادي صدر: هيچ جنبش اجتماعي نمي تواند سريع عمل کند. اگر سريع عمل کند جنبش اجتماعي نيست و اسم آن انقلاب است. و طبيعي است که هيچکدام از ما نمي خواهيم انقلاب بکنيم، و اصولا جنبش زنان به دليل اينکه کار اصلي اش با فرهنگ است و فرهنگ هم چيزي است که در طول تاريخ به وجود آمده، و آنقدر عميق است و آنقدر در لايه هاي زيرين وجود دارد، که تغيير آن به اين راحتي ها ممکن نيست، بنابراين اساسا بايد فراموش کند روش هاي يک شبه و يک روزه و يک ساله و حتي 10 ساله را، و به کار دراز مدت فکر کند. هر چي مي گذرد، احساس مي کنم که پايگاه مردمي اين جنبش بين آدم هاي عادي، بين قشر تحصيلکرده جوان، دختران دانشجو، وسعت بيشتري پيدا مي کند. اگر که پارسال مثلا در چندين دانشگاه مراسم بزرگداشت روز جهاني زن، هشت مارس، برگزار شد، امسال تعداد آنها خيلي بيشتر بود. ودر مقايسه با دو سال پيش ما اصلا يک رشد باور نکردني داشتيم. همين که در تمام شهرستان ها يک همچنين مراسمي برگزار مي شود، شايد خيلي جاها براي اولين بار نشان مي دهد که ميل عمومي وجود دارد، و به خصوص اينکه هيچ اراده حکومتي و پشتيباني از طرف حکومت هم ديده نمي شود براي اينکه چنين مراسمي برگزار شود، بر خلاف روز زن در جمهوري اسلامي که يک مراسم حکومتي و سراسري برگزار مي شود و يک بودجه عظيمي وجود دارد براي برگزاري آن مراسم، اينجا نه بودجه اي وجود دارد، نه اراده حکومتي وجود دارد و خيلي وقت ها اتفاقا کارشکني هاي خيلي زيادي وجود دارد. اين نشان مي دهد که اين جنبش توانسته يواش يواش جاي خودش را باز کند و همينطور دارد پيش مي رود. من به اين دليل بسيار اميدوار هستم. جنبش زنان، به ويژه در سال هاي اخير، با اقبال فراواني از سوي زنان و دختران در سطوح مختلف اجتماعي و فرهنگي مواجه شده است. با شادي صدر، روزنامه نگار، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که آن چيزي که جنبش زنان بيش از همه چيز به عنوان دغدغه خود مطرح مي کند، مساله نابرابري هاي حقوقي ميان زن و مرد است. وي مي گويد که مساله حجاب در ايران، مهمترين مساله زنان ايراني نيست. خانم صدر مي افزايد که جنبش اجتماعي، به دليل اينکه در بستر تحولات اجتماعي و فرهنگي حرکت مي کند، بسيار بسيار آرام و آهسته، ولي پيوسته پيش مي رود، و کار جنبش زنان اکنون پراکندن آگاهي است در جامعه و به خصوص بين زنان. وي از ميزان گسترش پايگاه مردمي جنبش زنان ايران اظهار رضايت مي کند.