مصاحبه «راديوفردا» با هنرپيشه اول فيلم «اسرار گنج دره جني» ساخته ابراهيم گلستان

کيوان حسيني (راديو فردا) ابراهيم گلستان نويسنده و فيلمساز نوآور و پيشگام ايران در دهه 50 خورشيدي و همزمان با سرازير شدن سيل درآمد نفت به ايران، فيلم «اسرار گنج دره جني» را ساخت. فيلمي که تنها در يک سينماي تهران و تنها دو سه هفته روي اکران بود. و تنها نسخه موجود آن اين هفته در کانون فيلم لس آنجلس با زير نويس انگليسي به نمايش گذاشته شد. فيروزه خطيبي (راديوفردا، لس آنجلس): ابراهيم گلستان فيلمساز پيشکسوت و راه گشاي ايراني، کمي پيش از انقلاب ايران فيلم «اسرار گنج دره جني» را در سالهاي دهه 1340 ساخت. فيلمي که تنها نسخه به دست آمده آن اين هفته در کانون فيلم لس آنجلس با زير نويس انگليسي به نمايش گذاشته شد. و نگاهي است طنز آلود به اوضاع و احوال حکومت ايران در سالهاي دهه 40 يا بعد از انقلاب سفيد شاهنشاهي. سالهايي که درآمد سرشار حاصل از افزايش قيمت نفت و رونق اقتصادي کوتاه مدت، دست اندرکاران حکومت را ذوق زده و مبهوت کرده بود و آنها را به بريز و بپاش و خرجهاي کلان و برپا داشتن جشنهاي مجلل وامي داشت. هجوم سيل محصولات مدرن به دهکده اي که از ضررويات اوليه زندگي بي نصيب است و تصوير مضحک اين اشياي تجملي ولي بي مصرف در فضاي خانه مخروبه مرد کشاورزي که به طور اتفاقي به گنجي دست مي يابد، بازسازي سريع خانه براي متناسب کردن آن با اين اشيا، و سرانجام خراب کردن بوستان سيب و برپاکردن کاخي عظيم در فضايي محصور با سيمهاي خاردار، همه اشاره هايي کم و بيش به انقلاب سفيد و پيامدهاي بعدي آن که انقلاب اسلامي بود، دارد. با آقاي پرويز صياد، بازيگر نقش اول و يکي از تهيه کنندگان فيلم «اسرار گنج دره جني» در کانون فيلم لس آنجلس مصاحبه اي داشتيم. ف. خ.: آقاي صياد، بعضي ها که اين فيلم را براي اولين بار مي ديدند و بعد از اين همه سال، برايشان اين مساله پيش آمد که اين فيلم يک نوع پيشگويي بود از وقايع انقلاب ايران. شما از اين لحاظ چي داريد بگوييد در اين مورد؟ پرويز صياد (هنرپيشه اول و يكي از تهيه كنندگان فيلم اسرار گنج دره جني، لس آنجلس): براي من هم واقعا همين سئوال هميشه مطرح شد، بعد از اين که اين وقايع پيش آمد البته. زماني که فيلم ساخته مي شد که منهم جزء انبوه کساني بودم که پيش بيني نمي کردم که چه وقايعي در انتظار کشور ما و مردم ما هست. بعد که اين اتفاقات افتاد تازه بنده هم يکي از کساني هستم که متوجه شدم به نحو پيامبرگونه اي اين فيلم پيش بيني کرد که شيرازه امور در حال از هم گسيختن است و همه چيز در حال نابودي است و زير بناي خانه اي که سوخته در حال فروريختن است. ف. خ.: آيا واقعا با همين ديد اين فيلم را ساختيد؟ يا اين که در آن زمان اين ديد واقعا وجود نداشت و الان است که ما داريم مي بينيم؟ پرويز صياد: ابراهيم گلستان وقتي فيلم را مي ساخت، حتي فيلمنامه را آماده نکرده بود. و حتي فيلمنامه را ما نخوانده بوديم. هيچکدام از بازيگرها نمي دانستند که صحنه بعدي چه خواهد بود و با گذشت زمان هر صحنه به صحنه، فيلمنامه آن صحنه به خصوص را با دستخط خود مي نوشت ابراهيم گلستان و نسخه هايي از آن کپي مي گرفت و به بازيگران مي داد، و در واقع ما هر صحنه دو روز پيش از آن که فيلم برداري شود، از محتواي آن با خبر مي شديم. البته من جريان کلي داستان را مي دانستم از اول که چه هست. يک روستايي است که گنجي پيدا مي کند وشروع مي کند با پولي که از اين گنج به دست مي آورد، تغييراتي در آن ده بوجود مي آورد. منتها چون نمي داند چطور تغييرات بوجود بياورد، در واقع شروع مي کند به افراط و تفريط کردن با اون سرمايه اي که از زير اين خاک به دست آورده. اين داستان کلي را ما مي دانستيم. ولي به جزئياتش که آگاه نبوديم و به تدريج داستان را دريافتيم و وقتي که فيلم تمام شد، تازه بازيگرها متوجه شدند که داستان چي بوده و هر کدام چه نقشي را داشتند. ف. خ: آقاي صياد، پس در واقع اين کار به قدري هنري است که انعکاسش يک معنا و مفهوم ديگري پيدا کرده، بعد از عملا ساخته شدنش. پرويز صياد: البته با گذشت زمان ابعاد ديگري پيدا کرد از نظر محتوي اين فيلم. چون وقايعي که پيش بيني مي کرد، دقيقا اتفاق افتاد. و امروز اگر فيلم را نگاه مي کنند، البته تماشاگر يک برداشت ديگري دارد و يک نگاه ديگري دارد. در واقع گلستان با شناختي که از جامعه داشت در زمان خودش، او بود که با شاخکهاي حساس، حسي و تفکرش دريافته بود که چنين بنايي در خور مقاومت نيست. و با هر تلنگري در هم فرو خواهد ريخت. ابراهيم گلستان نويسنده و فيلمساز نوآور و پيشگام ايران در دهه 50 خورشيدي و همزمان با سرازير شدن سيل درآمد نفت به ايران، فيلم «اسرار گنج دره جني» را ساخت. فيلمي که تنها در يک سينماي تهران و تنها دو سه هفته روي اکران بود. و تنها نسخه موجود آن اين هفته در کانون فيلم لس آنجلس با زير نويس انگليسي به نمايش گذاشته شد. اين فيلم نگاهي طنز آلود به اوضاع و احوال حکومت ايران در سالهاي دهه 40 يا بعد از انقلاب سفيد شاهنشاهي دارد. پرويز صياد بازيگر نقش اول و يکي از تهيه کنندگان فيلم «اسرار گنج دره جني» درباره اين فيلم در مصاحبه با راديوفردا مي گويد گلستان با شناختي که در زمان خودش از جامعه داشت، توانست با شاخکهاي حساس، حسي و تفکرش دريابد که چنين بنايي در خور مقاومت نيست و با هر تلنگري در هم فرو خواهد ريخت.