(rm) صدا |
ژان خاکزاد (راديوفردا): مرور بر رويدادهاي سال 1382 خورشيدي را با استفاده از آرشيو راديوفردا ادامه مي دهيم. برنامه اي که گزيده از گزارش هاي راديوفردا، که طي سال گذشته همکاران من تهيه کردند.
در اوايل تابستان گذشته، رويدادي در ايران اتفاق افتاد، که نه تنها توجه افکار عمومي ايرانيان را به خود جلب کرد، بلکه واکنش کشورها و نهادهاي بين المللي هوادار حقوق بشر را نيز به دنبال آورد. زهرا کاظمي، خبرنگار عکاس کانادايي ايراني تبار، هنگام عکسبرداري از خانواده هاي دانشجويان بازداشت شده در مقابل زندان اوين، دستگير و به هنگام بازجويي بر اثر ضربه مغزي به کما رفت و پس از چند روز در بيمارستان سپاه پاسداران درگذشت. جان باختن اين خبرنگار عکاس کانادايي ايراني تبار در هنگام بازجويي، نخست واکنش دولت کانادا را در پي آورد. کانادا خواستار انتقال جسد خانم زهرا کاظمي به اين کشور شد، تا بنا بر درخواست پسر وي، استفان هاشمي، در کانادا به خاک سپرده شود.
اين درخواست دولت کانادا با مخالفت جمهوري اسلامي ايران روبرو شد. مقامات جمهوري اسلامي ايران با اين استدلال که خانم زهرا کاظمي تابعيت ايران را داشته، و يک زن مسلمان بوده است، به اطلاع دولت کانادا رساند که جسد خانم کاظمي در ايران دفن خواهد شد. در آن زمان استفان هاشمي، فرزند زهرا کاظمي، در گفتگو با راديوفردا گفت بود:
استفان هاشمي (فرزند زهرا کاظمي): در حال حاضر تلاش مي کنيم تا وزارت امور خارجه کانادا، نهايت تلاش را به کار برد تا جسد مادرم را به کانادا منتقل کند. تا پيش از دفن، من يک بار ديگر مادرم را ببينم.
ژ.خ.: تقاضاي استفان هاشمي، فرزند خانم زهرا کاظمي، و تلاش وزارت امور خارجه کانادا، به جايي نرسيد، و خانم زهرا کاظمي در ايران به خاک سپرده شد. درباره مرگ خانم زهرا کاظمي، هنگام بازجويي در تهران، محسن آرمين، نماينده مجلس شوراي اسلامي، در آن زمان در صحن علني مجلس توضيح داد:
صداي محسن آرمين (نماينده مجلس شوراي اسلامي): خانم زهرا کاظمي خبرنگار تبعه کشور کانادا، روز دوم تيرماه در مقابل زندان اوين و هنگامي که مشغول گرفتن عکس از تجمع خانواده هاي بازداشت شدگان بود، با ضرب و شتم دستگير مي شود. قاضي مرتضوي به جاي رعايت حريم خبرنگاري، توجه به آبرو و حيثيت کشور و بهانه ندادن به مخالفان نظام، و برخورد با ماموران متخلفي که اين خبرنگار را مورد ضرب و شتم قرار دادند، حکم بازداشت وي را صادر مي کند. پس از دو روز بازجويي، يعني در روز چهارم تيرماه، به دليل نامعلومي وي را به نيروي انتظامي تحويل مي دهند. زهرا کاظمي به بازجويان نيروي انتظامي مي گويد که به هنگام بازجويي در دادستاني، به ويژه از ناحيه سر مورد ضرب و شتم قرار گرفته است. بعد از ظهر همان روز، وي به دستور مرتضوي به دادستاني اوين عودت داده مي شود و پس از پنج ساعت، از وزارت اطلاعات مي خواهند تا او را تحويل بگيرد. به گفته مقامات وزارت اطلاعات، اين وزارت اعلام مي کند که بازداشت وي ضرورت ندارد، ايشان را به محل اقامت خود بفرستيد و ما در همان جا از او بازجويي مي کنيم. اما قاضي مرتضوي نمي پذيرد و وزارت را ملزم به تحويل گرفتن وي مي کند. زهرا کاظمي به هنگام بازجويي، ابراز ناراحتي مي کند. پنجم تيرماه، ساعت 12 شب، وي را به بيمارستان منتقل مي کنند و ساعت شش صبح روز بعد، يعني روز ششم، حال وي وخيم شده و به علت خونرويزي مغزي به کما مي رود و دچار مرگ مغزي مي شود. علت خونريزي، ضربه مغزي و شکستگي جمجمه تشخيص داده مي شود.
ژ.خ.: مرگ يک خبرنگار هنگام بازداشت و بازجويي در تهران، در تيرماه سال 1382. در سالگرد 18 تيرماه 1378، که جنبش دانشجويي سرکوب شد، و به دنبال ناآرامي ها که به مدت چند روز در خرداد ماه در تهران، و شهرستان ها روي داد، که منجر به سرکوبي و بازداشت تعداد زيادي از دانشجويان و تظاهر کنندگان شد، وزارت کشور جمهوري اسلامي ايران اجازه هر گونه گردهمايي به دانشجويان براي برگزاري سالگرد 18 تير ماه را نداد. اما در هجدهم تيرماه، در ساعت هشت شب، اجتماعي در ميدان انقلاب تهران برگزار شد که باز هم با سرکوب شديد نيروهاي انتظامي و لباس شخصي ها به پايان رسيد. در آن زمان يک شاهد عيني که در تظاهرات حضور داشت، به راديوفردا در گفتگو با ماه منير رحيمي گفت:
شاهد عيني: همه ريختند ميدان انقلاب و به شدت در حال سركوب هستند، مي گيرند، مي زنند، رحم نمي كنند، به هرجايي كه برسند ميزنند. يك باتوم خورد به گردن من. به شدت مردم را دارند مي زنند. در خيابان آزادي، اول خيابان آزادي از طرف ميدان انقلاب، مردم آتش روشن كردند، ولي خوب باز هم سركوبشان كردند.
ماه منير رحيمي (راديو فردا): چه كساني مردم را مي زدند؟ لباس شخصي ها يا نيروهاي انتظامي؟
شاهد عيني: همه، نيروي انتظامي، لباس شخصي، فرقي ندارد. همه يك باتومي، شلاقي، شلينگي دست گرفتند و مردم را مي زنند. ولي مردم فقط شعار مي دادند، هيچ كار ديگري نمي كردند. شعار بدي هم نمي دادند، فقط آزادي، آزادي، زنداني سياسي آزاد بايد گردد.
ژ.خ.: رضا عامري نسب، آرش هاشمي و علي مقتدري، سه عضو دفتر تحکيم وحدت دانشجويي، در روز 18 تيرماه، پس از شرکت در يک کنفرانس مطبوعاتي که در آن از عدم صدور اجازه براي برگزاري گردهمايي در سالگرد هجدهم تيرماه انتقاد کرده بودند. بازداشت شدند. در آن زمان متين مشکيني، نايب رئيس انجمن اسلامي دانشگاه علامه طباطبايي، در جلوگيري از گردهمايي دانشجويان و بازداشت اعضاي دفتر تحکيم وحدت، به راديوفردا گفت:
متين مشکيني (نايب رئيس انجمن اسلامي دانشگاه علامه طباطبايي): طور کلي تمامي ارگانهاي دولتي که تحت پوشش دولت آقاي خاتمي هستند، و آقاي خاتمي هم شعار داده بود و گفته بود که ما حق اعتراض را به رسميت مي شناسيم، هيچ مجوزي براي برگزاري تجمع 18 تير ماه به هيچ تشکيل دانشجويي ندادند.
ژ.خ.: در نوزدهم آبان ماه سال 1382، خبرگزاري هاي جهان گزارش دادند که خانم شيرين عبادي، به خاطر دفاع از حقوق کودکان و تلاش در رعايت حقوق بشر، و استقرار دمکراسي در ايران، جايزه صلح نوبل سال 2003 ميلادي را دريافت کرده است. به فاصله دو ساعت پس از انتشار اين خبر توسط خبرگزاري ها، بيش از 620 روزنامه و راديو و تلويزيون هاي جهان در کشورهاي آمريکا، و کشورهاي اروپايي و آسيايي، اين خبر را در صدر خبرهاي خود قرار دادند. از رقباي خانم شيرين عبادي در دريافت جايزه صلح نوبل، مي توان از پاپ ژان پل دوم، رهبر کليساي کاتوليک جهان، و واسلاو هاول، رئيس جمهوري چک نام برد. خانم شيرين عبادي که در پاريس به سر مي برد، پس از انتشار خبر اهداي جايزه صلح نوبل، با ميرعلي حسيني، گزارشگر راديوفردا در يک گفتگوي اختصاصي شرکت کرد و گفت:
شيرين عبادي (برنده جايزه نوبل صلح سال 2003): اعطاي اين جايزه به من، فكر مي كنم كه وظيفه من را سنگين تر مي كند، زيرا من بايد بيشتر كار كنم و بيشتر فعاليت كنم. براي اينكه حداقل به خودم ثابت كنم كه لياقت اين جايزه را داشتم. اميدوارم اين جايزه موجب دلگرمي فعالين حقوق بشر در ايران بشود واين جايزه به ما ثابت كردكه راه ما درست است.
ژ.خ.: خانم شيرين عبادي در مراسم باشکوهي، جايزه صلح نوبل خود را دريافت کرد. نخستين زن مسلمان ايراني برنده اين جايزه، در بخشي از سخناني که در اين مراسم ايراد کرد، گفت:
شيرين عبادي (برنده جايزه نوبل صلح سال 2003): اين جايزه به زن ايراني و مسلمان تعلق دارد. افتخار اين جايزه تنها از آن من نيست. بلکه متعلق به تمامي زنان ايران، و نيز زنان مسلمان در کشورها است، زناني که تبعيض بر اساس جنسيت را نمي پذيرند و براي محو آن تبعيض کوشش مي کنن. ارتقاي حقوق بشر و تحقق دمکراسي در هر کشوري، وظيفه ملي و ميهني مردم همان کشور است.
ژ.خ.: خانم عبادي پس از دريافت جايزه صلح نوبل، به صورت يک چهره سرشناس جهاني در آمد، و در کنفرانس هاي مختلف در کشورهاي مختلف جهان شرکت کرد، که آخرين آنها در جاکارتا، در کنفرانس انديشه هاي اسلامي، در جهان اسلام بود.
رويدادهاي سال 1382، سال کهنه را، در برنامه هاي آينده راديوفردا دنبال خواهيم کرد. نوروزتان پيروز. به مناسبت پايان سال 1382، راديو فردا مروري دارد بر رويدادهاي سياسي و اجتماعي سال 82 در ايران. در اين قسمت از اين مجموعه برنامه، مرگ زهرا كاظمي، عكاس و خبرنگار ايراني آمريكائي و پيامد آن، و همچنين تظاهرات دمكراسي خواهانه گسترده تيرماه گذشته مورد بررسي قرار مي گيرد و همچنين، اعطاي جايزه نوبل صلح به خانم شيرين عبادي.
