پيامد بين المللي راه اندازي رآكتور آب سنگين اراك، از ديد يك كارشناس منع گسترش تسليحات اتمي

فاطمه امان (راديو فردا): يك روز پس از گفتگوي محمد البرادعي با مقامات تهران و اعلام موافقت ايران با همكاري كامل با بازرسان سازمانهاي بين المللي انرژي اتمي، خبرگزاري فرانسه از قول ديپلماتهاي آگاه در تهران گزارش داد: ايران به زودي رآکتور آب سنگين را راه اندازي مي كند. راديوفردا اين موضوع را با خانم رز گاتمولر Rose Gottemoeller ، كارشناس برنامه منع گسترش جنگ افزارهاي هسته اي در بنياد كارنگي در شهر واشنگتن Senior Associate of the Carnegie Endowment for International Peace، در ميان گذاشته است. امير آرمين (راديو فردا): از خانم گاتمولر پرسيدم محمد البرادعي از سفر يك روزه اش به تهران بازگشت و گفت: مقامات ايران قول همكاري كامل با سازمان بين المللي انرژي اتمي را داده اند، اما خبرگزاري فرانسه امروز از قول يك ديپلمات گزارش داده كه ايران در حال ساختن رآکتور آب سنگين است. اين رآکتور بخشي از چرخه توليد سوخت هسته اي است كه مي تواند پلوتونيم با عيار بسيار بالا توليد كند. آيا اين نشانه سرباز زدن جمهوري اسلامي از وعده هايي است كه به محمد البرادعي داده است يا بخشي از توافقي است كه روز سه شنبه با وي در تهران به عمل آمد. خانم گاتمولر مي گويد: رز گاتمولر (كارشناس برنامه منع گسترش جنگ افزارهاي هسته اي در بنياد كارنگي، واشنگتن): برنامه آب سنگين در ايران بخشي از برنامه آنها است كه از مدتها پيش در آن كشور وجود داشته، اما در اين اواخر توجه چنداني به آن نشده. همه توجه ما و وزيران امور خارجه اروپا به بستن دستگاه غني سازي اورانيوم معطوف بوده، برنامه اي كه ايران براي غني كردن اورانيوم در دست داشته. اورانيومي كه در ساخت بمب هسته اي مورد استفاده واقع مي شود. بنابراين برنامه آب سنگين ناديده گرفته شد و حالا چنين به نظر مي رسد كه ايران مي خواهد با مطرح كردن آن يك امتياز سياسي بگيرد و به مردم نشان دهد كه هنوز در برابر جامعه بين المللي ايستاده است، هرچند تمايل خود را علنا به پاسخ دادن به همه پرسشهاي سازمان بين المللي انرژي اتمي نشان داده است. ا.آ.: مي پرسم بنابراين طرح آب سنگين براي مصرف داخلي و قانع كردن ايرانيان است به اين كه جمهوري اسلامي در برابر غرب تسليم نشده است يا اين بخشي از سياست راهبردي تهران براي پيشبرد برنامه هسته اي است؟ رز گاتمولر: طي دهه ها ايران درصدد خريد تكنولوژي آب سنگين از روسيه بوده و به نظر من خواست ايران در اختيار داشتن تكنولوژي و قابليت توليد آب سنگين است. شايد گفته شود اين برنامه براي هدفهاي صلح آميز است، چون ايران مي گويد: اين برنامه براي پژوهشهاي علمي و توليد ايزوتوپ است، اما در واقعيت امر تكنولوژيهاي ديگري است كه مي توان مورد استفاده قرار داد، بي آنكه با برنامه توليد بمب اتمي ارتباط داشته باشد. به همين سبب به نظر من اين بخشي از يك برنامه نظامي و به هدف توليد بمب هسته اي است. ا . آ : پرسش بعدي من اين است كه در اين صورت واكنش جامعه جهاني در برابر ايران چه خواهد بود؟ رويارويي با تهران يا از كنار آن گذشتن؟ رز گاتمولر: ايران داراي معضلات سياسي است. تندروها خواهان آن هستند كه نظام در برابر جامعه بين المللي كوتاه نيايد. به ظاهر آنها با محمد البرادعي به توافقي دست يافته اند كه با سازمان بين المللي انرژي اتمي كار كنند و به پرسشهاي داير بر غني سازي اورانيوم پاسخ دهند. بنابراين از بعد سياسي تصميم گرفتند پرچم ديگري بلند كنند. اين پرچم برنامه آب سنگين است. صاف و پوست كنده بگويم، براي جامعه بين المللي مقابله با برنامه آب سنگين نيز گريزناپذير خواهد بود و براي ايران زمان نامناسبي است كه اين پرچم را درست در همينجا بلند كند. چون اين يعني يك رويارويي ديگر با جامعه بين المللي و اگر من به جاي دولت در واشنگتن بودم، فشار گسترده اي را بدون اتلاف وقت به خرج مي دادم تا اين برنامه آب سنگين را فورا متوقف سازند، تا زماني كه ساير مشكلات حل شود و بعد هم انتظار مي رود ايران تشويق شود دست از برنامه آب سنگين بردارد، چون همانطور كه گفتم تكنولوژيهاي ديگري هم هست كه براي توليد ايزوتوپهاي پزشكي و مسايل مربوطه مورد استفاده قرار دارد. ا. آ : سئوال آخرم اين است كه آيا وقتي كه ايران براي اعلام اين برنامه انتخاب كرده، يعني بهره برداري از اوج آشوبها در عراق با در نظر گرفتن دل مشغولي واشنگتن به بحران جاري در عراق و نبرد در دو جبهه شيعه و سني نيست؟ آيا ايران فكر مي كند آمريكا در عراق مشغول است و تهران مي تواند امتياز بگيرد؟ رز گاتمولر: با توجه به آنچه در روزنامه ها خوانده ام، ايران فوق العاده نگران وضعيت جاري عراق است. با توجه به اكثريت شيعه در آن كشور و بحران اخير ايران كاملا در زمينه اظهار نظرها احتياط به خرج مي دهد و نمي خواهد يك طرف دعوا را علي طرف ديگر تحريك يا تشويق كند. به نظر من ايران به جاي آنكه از وضعيت جاري عراق نفعي ببرد، با مشكلي روبرو است، بنابراين بعيد است بتواند با استفاده از فرصت، برنامه هسته را به پيش ببرد. من ارتباط نزديكي ميان اين دو نمي بينم و فكر مي كنم ايران بايد مشوق برقراري ثبات در عراق باشد، نه آنكه بخواهد دردسر آفريني كند. ديپلماتهاي آگاه در تهران خبر دادند که جمهوري اسلامي به زودي رآكتور آب سنگيني را در اراک راه اندازي مي كند. اين رآکتور بخشي از چرخه توليد سوخت هسته اي است كه مي تواند پلوتونيم با عيار بسيار بالا توليد كند. خانم رز گاتمولر Rose Gottemoeller، كارشناس برنامه منع گسترش جنگ افزارهاي هسته اي در بنياد كارنگي در واشنگتن، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که چنين به نظر مي رسد كه تهران مي خواهد با مطرح كردن اين موضوع يك امتياز سياسي بگيرد و به مردم نشان دهد كه هنوز در برابر جامعه بين المللي ايستاده است. وي مي گويد که براي جمهوري اسلامي زمان نامناسبي است كه اين پرچم را بلند كند، چون اين يعني يك رويارويي ديگر با جامعه بين المللي. خانم گاتمولر مي گويد: و اگر من به جاي دولت واشنگتن بودم، فشار گسترده اي را بدون اتلاف وقت به خرج مي دادم تا اين برنامه آب سنگين را فورا متوقف سازند.