نمايش «ناف» در جشنواره ترايبکاي نيويورک، از ديد سازنده فيلم

فيلم «ناف» نخستين ساخته بلند آقاي محمد شيرواني، هفته گذشته يکي از آخرين فيلم‌هاي ايراني بود که در جشنواره فيلم ترايبکا در نيويورک به نمايش درآمد. سازنده فيلم براي تماشاگران آن دلايل مختلفي که فيلم او در ايران اجازه نمايش نيافته است را تشريح کرد. همکار ما بهنام ناطقي از نيويورک گزارش مي‌دهد. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): براي آقاي محمد شيرواني، سازنده فيلم سينمائي غيرمتعارف «ناف»، ماجراي دوسال ساختن و نمايش اين فيلم، تلاشي بود براي جدا شدن از راهي در شش فيلم کوتاه قبلي، و همچنين تلاشي براي جداشدن از فرمولي که فيلم‌هاي ايراني براي يافتن مقبوليت در جشنواره‌هاي جهاني دنبال مي‌کنند. در فيلم ناف، که به قول آقاي محمد شيرواني، سازنده آن، خلاصه‌اي است که فيلمي طولاني‌تر، چهارمردو يک زن، که از آمريکا به ايران برگشته است، مدتي را در يک آپارتمان در تهران به صحبت و زندگي و بگومگو مي‌گذرانند، و در باره همه چيز، از عشق و روابط زناشوئي تا شوخي‌هاي سطحي، به هم مي‌گويند بي‌اينکه اين صحبت‌ها ترتيب يا خط داستاني مشخصي را دنبال کند. آقاي محمدشيرواني، سازنده فيلم ناف، که براي نخستين نمايش فيلم خود در آمريکا، خود را بعد از يک ماه تلاش به نيويورک رسانده بود، درجلسه پرسش و پاسخ با تماشاگران فيلم ناف گفت از پيروي فرمول رايج در فيلم‌هاي ايراني، که در آنها به موضوع‌هاي اجتماعي و اطلاعرساني پرداخته مي‌شود، پرهيز کرد. محمد شيرواني (سازنده فيلم ناف، جشنواره ترايبکا، نيويورک): يک چيز را بهش فکر کردم وهنوز هم دغدغه اصلي‌ام است که ما وقتي فيلم مي‌سازيم، فيلمي مي‌خواهيم بسازيم که صرفا اجتماعي باشد، يا فيلمي مي‌خواهيم بسازيم که مفاهيم عميق‌تري را بيان کند؟ توي اين چندسال خيلي فستيوال رفتم. فرمول‌هاي تماشاچي‌اي که خارج از ايران زندگي مي‌کند دستم است، اما طبيعتا، تعمدا، مي‌خواستم از اين بپرهيزم. آن چيزي که واقعا انسان به آن اعتقاد دارد و ايمان دارد، آن را کار کند، بدون اينکه بخواهد در دام ژورناليسم انساني بيافتد در فيلم. سينما، چه حالا سينماي هنري باشد و چه سينماي تجاري، بر اساس فرمول وقتي ساخته شود، خاصيت خود را از دست مي‌دهد. احساس من اين است که اگر مي‌خواهي موفق باشي، فيلمي بايد بسازي که ژورناليسم انساني داشته باشد، يعني کاملا در دام اطلاع‌رساني بيافتي. به همين دليل، همه دوست دارند از ايران يک چيزهائي ببينند که توي يک سري فيلم‌ها هي تکرار مي‌شود: نقض حقوق بشر، حقوق زنان و خيلي چيزهاي ديگر. وقتي خارج از اين فرمول حرکت کني، طبيعتا کارت سخت‌تر است. پخش‌کننده پيدا نمي‌کند فيلمت. تماشاچي‌اش شايد کمتر باشد و شايد خيلي چيزهاي ديگر. امروز number one در اين سينما مي‌شود مايکل مور Michael Moore يعني سينمائي که خارج از art صرفا فقط اطلاع مي‌دهد. ب.ن.: آقاي محمد شيرواني گفت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي فيلم ناف را در مرحله سانسور سناريو غيرقابل ساخته شدن تشخيص داد. محمدشيرواني: آب را ريختند روي دست ما و خيلي راحت گفتند مشکل اين اصلي اين فيلم قبل از اين فيلم را بسازي حتي، ريشه اين فيلم است. اصلا نمي‌تواند يک دختر با چهارتا مرد براي دو روز حتي توي يک خانه همخانه بشود حتي اگر اين عشق گمشده دارد، حتي اگر خيلي وفادار است به عشقش. اين مشکل را دارد. بايد يا صيغه يکي از اين‌ها باشد، يا نامزد يکي از اين‌ها، يا موقتي يک ساعت توي اين خانه بيايد و خارج شود. بعد، ما اتفاقا، فکر کرديم چه کنيم. حتي توي فيلمبرداري هم رفتيم روي اينکه از اين ايده بهترين استفاده را بکنيم و بعدش ديديم سه تا سکانس در ارتباط با صيغه در فيلم گذاشتيم و بعد ديديم که اگر بخواهيم به اين مقوله بپردازيم، خود يک فيلم است و جذاب هم هست و عجيب و غربيب هم هست. ... ب.ن.: آقاي شيرواني و همکارانش تصميم گرفتند عليرغم سانسور فيلم خود را بسازند، فيلمي که پر از ديالوگهاي صريح و هر چند بي سر و ته، ميان قهرمانان آن است. ... ب.ن.: آقاي محمد شيرواني، سازنده فيلم ناف مي‌گويد اين فيلم نه تنها در جشنواره فجر اجازه نمايش نيافت بلکه به آن اجازه داده نشد در جلسه خصوصي براي مطبوعات يا تماشاگران دعوتي نشان داده شد و تنها نمايش آن در ايران در دانشگاه اصفهان بود آنهم به طور نيمه مخفي، به عنوان يک فيلم کوتاه، که کمي از ديگر فيلمهاي کوتاه او بلندتر بود. محمد شيرواني، گفت: محمد شيرواني: الان فکر مي‌کنم تنها راهم اين باشد که ده تا ده تا يا 20 تا 20 توي زيرزمين اين فيلم زيرزميني را براي تماشاگر نشان بدهم. يک زيرزميني تعبيه کرده ايم که فيلم را آنجا ببينيم. قوانين هي دارد سخت و سخت تر مي‌شود. بعد از آقاي خاتمي هم يک آزادي موقتي آمد و دوباره در همه چيز تخته شد و سختگيري ها باز يک سال است که شروع شده، تا به جائي برسيم که توي خانه مان هم نتوانيم فيلم خودمان را ببينيم. ب.ن.: آقاي شيرواني، ايران را براي فيلمسازي يکي ازبهترين جاهاي دنيا مي‌داند، البته اگر سانسور و محدوديت‌هاي ديگر در کار نبود. سازنده فيلم ناف، مدعو جشنواره ترايبکاي نيويورک مي‌گويد: محمد شيرواني: شما از ايران تصور يک جائي مثل افغانستان، و عراق و کشورهاي حتي عربي را نداشته باشيد. يک کشوري است که واقعا همه چيزش مهيا است براي کشوري که کاملا مدرن باشد. زندگي تهران خيلي شبيه به زندگي نيويورک است. همه چيز خوب است و اتفاقا فيلمسازي در ايران به نظر من ساده تر از همه جاي دنيا است و فقط اين محدوديت ها و سانسور هست که يک مقدار قضييه را سخت مي‌کند. در واقع اقليتي هستند که به نوعي مي‌خواهند يک قوانين بيهوده را تحميل کنند. فيلم «ناف» نخستين ساخته بلند آقاي محمد شيرواني، هفته گذشته يکي از آخرين فيلم‌هاي ايراني بود که در جشنواره فيلم ترايبکا در نيويورک به نمايش درآمد. در فيلم ناف، که به قول آقاي محمد شيرواني، سازنده آن، خلاصه‌اي است که فيلمي طولاني‌تر، چهارمردو يک زن، که از آمريکا به ايران برگشته است، مدتي را در يک آپارتمان در تهران به صحبت و زندگي و بگومگو مي‌گذرانند، و در باره همه چيز، از عشق و روابط زناشوئي تا شوخي‌هاي سطحي، به هم مي‌گويند بي‌اينکه اين صحبت‌ها ترتيب يا خط داستاني مشخصي را دنبال کند. آقاي محمدشيرواني، سازنده فيلم ناف، که براي نخستين نمايش فيلم خود در آمريکا، خود را بعد از يک ماه تلاش به نيويورک رسانده بود، درجلسه پرسش و پاسخ با تماشاگران فيلم ناف گفت که از پيروي فرمول رايج در فيلم‌هاي ايراني، که در آنها به موضوع‌هاي اجتماعي و اطلاعرساني پرداخته مي‌شود، پرهيز کرده است. وي گفت که اين فيلم نه تنها در جشنواره فجر اجازه نمايش نيافت بلکه به آن اجازه داده نشد تا در جلسه خصوصي براي مطبوعات يا تماشاگران دعوتي نشان داده شود.