نبودن امكانات لازم براي گسترش بازار بورس در ايران از ديد يك كارشناس

در ايران همزمان با اعلام جا به جا شدن يک ميليون سهم در بازار بورس اصفهان، اعلام شد که در شيراز هم مرکز بورس راه اندازي مي شود. قرار است تدريجا همه شهرهاي بزرگ ايران شاهد بازار بورس فعال باشند. در گفت و گو با ماه منير رحيمي از راديو فردا، دکتر جمشيد اسدي استاد اقتصاد در پاريس مي گويد: ظرفيت اقتصاد ايران و ممنوعيتها و محدوديتها به گونه اي نيست که بتواند گسترش بازار بورس در کشور را تاب بياورد. دکتر اسدي (استاد اقتصاد، پاريس): رشد توسعه اقتصادي توي هر کشوري عمدتا به دو مولفه احتياج دارد. يکي سرمايه است و يکي کار. سرمايه براي اين که باعث توليد بشود، يا بايد کارآفرين قرض بکند يا بايد تشديد وافزايش سرمايه را از طريق همين بازار سهام بدهد. يعني بدون اين که مقروض بشود، سهام و سرمايه شرکتش را افزايش بدهد تا بتواند سرمايه گذاري بزرگ بکند، در سطح جهاني برود، کالاهاي سرمايه اي عظيم بخرد. و اينها حسنش اين است که بدون مقروض شدن، کارآفرين مي تواند به اين سرمايه دست پيدا کند و به اين لحاظ است که شايان کمال اهميت است در هر کشوري که رشد اقتصادي داشتند، بازار سهام يا بورس پيش از آن رشد کرده به همين دلايلي که عرض کردم. اما يک فايده دومي هم سياسي و غيراقتصادي مي شود مترتب دانست براي بازار بورس و آن اينست که هر چه بازار بورس بيشتر رشد کند، يعني بخش خصوصي بيشتر رشد کرده و هر چه بخش خصوصي بيشتر رشد بکند، يعني جامعه مدني بيشتر رشد کرده و اين کمک به جامعه آزاد و دموکراسي است. م.م.ر: آقاي دکتر اسدي، شما در دانشگاه فرانسه درس مي دهيد، بازارهاي بورس ايران را چه طور با کشوري مثل فرانسه مقايسه مي کنيد؟ دکتر اسدي: عمدتا دو تفاوت اصلي مي توانيم ببينيم بين بازار سهام در ايران و فرانسه که شما مي فرماييد يا به طور کلي کل اروپا. تفاوت اول که خيلي زود به چشم مي خورد، تفاوت کمي است. حجم معاملات در فرانسه که خودش اتفاقا بورس کوچکي است در مقام مقايسه با بورس آمريکا، بسيار بسيار بيشتر از آن معاملاتي است که در ايران صورت مي گيرد. اما يک تفاوت کيفي هم وجود دارد و آن اين است که در کشورهاي توانمند اروپا و آمريکا بازار سهام به طور کل قانونمند است. بر خلاف آن تصوري که وجود دارد، رشد اقتصاد بازار منفک از نظارت نمي تواند صورت بگيرد. مثلا تمام شرکتهايي که بازار سهام وجود دارند، حسابرسي اينها به طور مرتب صورت مي گيرد و کوچکترين تخطي که اينها اگر در حسابها بکنند، حسابها شفاف نباشد، مورد توبيخ قرار مي گيرند و حتي بعضي وقتها مديران شرکتهايشان به زندان مي روند. يک تفاوت ديگري که مثلا وجود دارد، خبر درعين حال براي تمام شهروندان و آحاد ملت در يک زمان پخش مي شود و اگر يک مرتبه مقامات نظارتگر متوجه بشوند که مثلا مديري يا سرمايه گذاري زودتر از ديگران در مورد يک خبر بورس مطلع بوده، خبر دهنده و خبرگيرنده را دستگير مي کنند. اين بايد همه بي طرف باشند که از رئوس معامله همه به يک اندازه اطلاع داشته باشند. م.م.ر: به اين ترتيب آقاي اسدي با توجه به همه تحليلها، ارزيابي شما از آينده بازار سهام يا بورس ايران چگونه است؟ دکتر اسدي: به قول مفسران ايراني و خارجي امروز بازار سهام در ايران از رشد خوبي برخوردار بوده. اين رشد ادامه خواهد داشت اما به سرعت به سقف رشد برخورد مي کند. به خاطر اين که اين توانش در شرايط کنوني در ايران وجود ندارد که اين رشد ادامه داشته باشد. چرا؟ من دو دليل به خاطر ضيق وقت ذکر مي کنم. يکي اقتصاد رانت خواري در ايران است. انحصاراتي که در ايران وجود دارند، جلوگيري مي کنند از رقابت و فعاليت آزاد شرکتهايي که از طريق بازار سهام تشکيل مي شوند يا رشد مي کنند. اين باعث مي شود که بي اعتمادي به بازار سهام صورت بگيرد. اشکال دوم اين است که در اقتصاد جهان رواي کنوني، سرمايه گذاري خارجي شامل کمال اهميت است براي هر اقتصاد ملي و بازار سهامش. مي دانيد طرحي را که مجلس ششم پيشنهاد کرده بود با سد شوراي نگهبان روبرو شد، در مورد اين که سرمايه گذاران خارجي بتوانند سهام شرکتهاي دولتي ايران را که قرار است خصوصي بشود، بخرند. اين هم سد دوم است که باعث مي شود به سرعت به يک مانع عظيمي رشد بازار سهام در ايران برخورد بکند. که اميدوارم اين حل بشود تا وارد پويايي اقتصاد جهاني بشويم. همزمان با اعلام جا به جا شدن يک ميليون سهم در بازار بورس اصفهان، اعلام شد که در شيراز هم مرکز بورس راه اندازي مي شود. قرار است تدريجا همه شهرهاي بزرگ ايران شاهد بازار بورس فعال باشند. دکتر جمشيد اسدي استاد اقتصاد در پاريس در مصاحبه با راديو فردا مي گويد: ظرفيت اقتصاد ايران و ممنوعيتها و محدوديتها به گونه اي نيست که بتواند گسترش بازار بورس در کشور را تاب بياورد. به عقيده وي با اين که امروز بازار سهام در ايران از رشد خوبي برخوردار است ولي به دليل وجود اقتصاد رانت خواري در ايران و وجود انحصارات، از رقابت و فعاليت آزاد شرکتهايي که از طريق بازار سهام تشکيل مي شوند يا رشد مي کنند، جلوگيري مي شود.