(rm) صدا |
هفته پيش جلد پنجم از كتاب خاطرات اسدالله علم، دولتمرد رژيم پيشين ايران به اهتمام دکتر علينقي عاليخاني، توسط انتشارات پاژنگ در واشنگتن منتشر شد.
دکتر علينقي عاليخاني (در مصاحبه با راديوفردا): نخست بايد بگويم که مرحوم دکتر علم اين يادداشتها را از ميانه هاي سال 1348 (که مي شود 1969) شروع کرد. به شاه هم اطلاع داد که مي خواهد اين يادداشتها را بنويسد و اجازه خواست که گاهي خبرهاي مهم را کپي کند و در پرونده نگه دارد و شاه هم موافقت کرد. با اين همه چون مايل بود آزادي عمل داشته باشد، احتياط به خرج مي داد و اين يادداشتها را به تدريج توسط يکي از دوستان نزديکش آقاي عظيمي به سوئيس مي فرستاد.
آقاي عظيمي هم که هنوز در ژنو ساکن است اينها را به بانک مورد اعتمادشان سپرده بودند و هنوز هم اصل يادداشتها در آنجاست. خانواده علم و خانم مرحوم علم درسالهاي آخر دهه 1980 از من خواستند اين يادداشتها را بررسي کنم و ترتيب انتشارشان را بدهم. به اين ترتيب من به کمک چند تن از دوستانم براي عکس برداري، خواندن يادداشت ها و ماشين کردنشان اقدام کرديم و در اين زمينه شادروان سعيد گودرزنيا خيلي به من کمک کرد. خلاصه اي از اينها را به انگليسي منتشر کرديم و بعد هم متن کاملش را به فارسي و تنها چيزي که در فارسي حذف شده مطالبي است که هيچگونه ارزش نقل دوباره ندارد. مثلا علم در مورد جنگ ويتنام توضيح مي دهند که امروز هيچ کس مايل نيست در موردش صحبت کند. گاهي هم يک سطري، نيم سطري، اسمي به صورت نقطه گذاري کنار گذاشته شده به اين دليل که يا اين اشخاص زنده بودند و نمي خواستيم در ايران برايشان دردسري ايجاد شود و يا از طرف ديگر بخصوص خانم علم مايل بود که اسمشان برده نشود، اين چيزها را رعايت کرديم.
ولي روي هم رفته جز چيزهاي بسيار جزئي تمام مطالب اصلي يادداشت به فارسي منتشر شده . در اين مورد خود خانم علم و دخترانشان به من اختيار کامل دادند که هر چيزي را که مي خواهم، منتشر کنم و حتي مرحوم ملک تاج علم به من گفتند که مي دانند چيزهايي در آن نوشته شده که براي او به عنوان همسر علم ديدنش و خواندنش شايد دردناک باشد ولي مايل هستند که همه چيز کامل منتشر شود. من هم تا آنجايي که امکان داشت سعي کردم اين وظيفه را انجام بدهم و بتدريج هم اين يادداشتها را درآورديم و من گرفتاريهاي ديگري هم دارم و نمي توانستم وقت بگذارم و در عرض يک يا دو سال اين کار را انجام دهم. ولي به تدريج اين کار انجام شده الان هم مشغول ويرايش جلد ششم هستم و تقريبا مطمئن هستم که آخرين جلد خواهد بود.
علي سجادي (راديوفردا): چند جلد يادداشتهاي علم هم در تهران چاپ شده. آيا چاپ هايي که در ايران انجام شده تفاوتهايي با چاپ اصلي دارند و آيا امانت را رعايت کرده اند در چاپ مجددش در ايران؟
دکتر عاليخاني: بايد عرض کنم که وقتي ترجمه انگليسي آن تهيه شد، عده اي که بيشتر نيت بازرگاني داشتند تا خدمت به تاريخ کشور، اين يادداشتها را بدون ذکر اين که ويرايش به وسيله چه کسي انجام شده به ميل خودشان منتشر کردند و يعني در واقع فارسي که به انگليسي ترجمه شده بود، دوباره اينها به يک فارسي مخصوص خودشان برگرداندند و در دو جلد منتشر کردند. هر چه که خواستند زدند وهرچه که خواستند اضافه کردند. کتابي که آنها تهيه کردند، نه تنها از نظر اخلاقي قابل ايراد است، بلکه از نظر پژوهشي هم داراي هيچ ارزشي نيست. اما بعدا يکي از ناشران مقيم ايران با من تماس گرفت و اجازه گرفت که اين کتاب را منتشر بکند که البته بدون اجازه هم مي توانست اين کار را بکند ولي ترجيح داد که بپرسد و وقتي هم که منتشر کردند خيلي صادقانه به خصوص در مورد جلد اول گفتند که ناچار شدند که چند پاراگرافي از جاهاي مختلف جلد اول حذف بکنند و وقتي فهميدم ديدم که بله ميسر نبود که اين مطالب در ايران نوشته شود. مثلا اشاره اي که به فلسفي بوده و اين که زماني که در زندان بوده از علم خواسته که برايش عرق بفرستند چون معتاد به مشروبات الکلي بوده. از اين قبيل بود ولي خيلي کم ديدم که تغييري داده شده باشد ولي گاهي تغيير داده شده در جلد دوم مقدمه توضيحي که من در آغاز هر کتابي مي گذارم، نگذاشتند گرچه دليل سياسي هم نمي تواند داشته باشد. ولي روي هم رفته خوب منتقل کردند. بعد هم البته يک ناشري که من تماسي نداشتم با ايشان و خيلي هم باسليقه چاپ کردند ومقداري هم آرشيوهاي داخل ايران، عکس هايي را گرفته اند و به مناسبت هاي مختلف گذاشته اند و روي هم رفته باعث آگاهي مردم در درون کشور هم شده است. هفته پيش جلد پنجم از كتاب خاطرات علم، دولتمرد رژيم پيشين ايران به اهتمام دکتر علي نقي عاليخاني، توسط انتشارات پاژنگ در واشنگتن منتشر شد. دكتر علينقي عاليخاني، درباره تاريخچه اين يادداشت ها و انتشار آنها كه بعنوان يكي از مهمترين اسناد دوره پهلوي شناخته شده،در مصاحبه با راديوفردا مي گويد: مرحوم دکتر علم چون مايل بود آزادي عمل داشته باشد، احتياط به خرج مي داد و اين يادداشتها را به تدريج به سوئيس مي فرستاد. وي مي افزايد به تقاضاي خانواده علم به تصحيح و انتشار آنها پرداخت و انتشار آنها در داخل ايران نيز به شناخت گوشه هائي از تاريخ معاصر كمك كرد.
