(rm) صدا |
اسماعيل خويي: درود بر شما و درود بر همه شنوندگان شما. من هميشه گفته ام که اگر در بيست و پنج سالگي يا بيست و شش سالگي خودم مي توانستم پيش بيني کنم که مبارزه با نظام پادشاهي در ايران، برآيندش روي کار آمدن نظامي خواهد بود به نام جمهوري اسلامي، هرگز اين کار را نمي کردم. يعني مبارزه من با نظام پادشاهي در آن زمان، مبارزه براي براندازي نمي بود. کوشش مي کردم که مبارزه دموکراتيک را پيش ببرم. يعني مبارزه براي به دست آوردن حقوق بيشتر در راستاي آزادي بيان، حقوق شهروندي و حقوق بشر به طور کلي.
واقعيت تاريخي اين بود که در زمان شاه، شهروندان ايراني از حقوق شهروندي آنچنان که مي بايست برخوردار نبودند و به همين دليل هم بود که جواناني مثل من به ميدان مبارزه سياسي کشانده شدند و انکار حقوق شهروندي از سوي نظام آريامهري چنان پيش رفت تا سرانجام يک حزب رستاخير شکل گرفت و وظيفه شد براي همه شهروندان ايراني که يا نام بنويسند يا کشور را ترک کنند. شاهنشاه آريامهر نيز به زبان خودشان فرمودند که هرکس که اين حزب را قبول ندارد، ايراني نيست و بهتر است که پاسپرت بگيرد و کشور را ترک کند.
من فکر مي کنم که آن سيستم و آن نظام بود که جوانان آن روزگار را بر ضد رژيم شاه برانگيخت. ايکاش آنگونه نمي بود. اگر چنان نمي بود ما هم اکنون از نظامي خوشتر و بهتر برخوردار مي بوديم. ولي تاريخ تکرار پذيرنيست. آن دوران گذشت و به قول مولوي: ليکن اي جان در اگر نتوان نشست. اگر چنان مي شد ما الان روزگاري به اين تيرگي نمي داشتيم.
به نظر من از درون آن نظام بود که نظام خمينيستي برون جهيد. يکبار ديگر مي گويم که اگر اسماعيل خويي جوان از خرد خودش در جواني، چندان برخوردار مي بود که الان هست، البته که با نظام شاهي مبارزه دموکراتيک مي کرد نه مبارزه به قصد براندازي. ولي اگر اسماعيل خويي را بازگردانيم به بيست و پنج شش سالگيش، اين خرد و تجربه اکنون را که نخواهد داشت و همان تجربه را خواهد داشت و همان انديشه را و با ز يک بار ديگر همان کار را مي کرد که کرد. در اين معناست که آنچه در تاريخ پيش آمده، اجتناب ناپذير بوده و شده. شد آنچه شد و به گفته شاعر جاودانه خودمان، رفت آنچه رفت، خيره چه غم داري. درود بر شما. دكتر اسماعيل خويي شاعر برجسته، كه اين هفته در كاليفرنيا به سخنراني پرداخت، در مصاحبه با راديو فردا از گذشته سياسي خود انتقاد مي كند و مي گويد که اگر در بيست و پنج سالگي يا بيست و شش سالگي مي توانست پيش بيني کند که مبارزه با نظام پادشاهي در ايران، برآيندش روي کار آمدن نظامي خواهد بود به نام جمهوري اسلامي، هرگز اين کار را نمي کرد.
