پاسخ رهبر جمهوري اسلامي به نامه سرگشاده 127 نماينده مجلس، از ديد دو استاد دانشگاه

فريدون زرنگار (راديوفردا): نامه سرگشاده 127 نماينده مجلس شوراي اسلامي به رهبر جمهوري اسلامي، با خواست تجديد نظر در خط مشي نظام سياسي و پاسخ نسبتا شديدي که به اين نامه داده شد، اصلاح طلبان را در برابر چالشي بزرگ قرار داده است. اصلاح طلبان در نامه سرگشاده خود از وي خواستار تصميمي سريع و صريح براي برون رفت از بحران سياسي و يا به گفته آنان، نوشيدن زهري که ناگوار است شده بودند. اما رهبر جمهوري اسلامي در پاسخ غير مستقيم خود به نمايندگان مجلس مي گويد: کساني که مدعي بحران مشروعيت هستند، بايد پاسخ دهند که اگر نظام جمهوري اسلامي مشروعيت ندارد، پس کداميک از نظامهاي کشورهاي ديگر مشروعيت دارند؟ محسن سازگارا (استاد دانشگاه، تهران): يگانه پايه مشروعيت هر نظام حکومتي، مقبوليت آن است. يعني مقبوليت و راي مردم تنها پايه اي است که حکومتها را مشروع مي کند، نه به معني شرعي بودن، بلکه به معني حق حاکميت داشتن. بنا براين جمهوري اسلامي هم از اين قاعده مستثنا نيست. مثل هر نظام حکومتي ديگر، حقانيت حاکمينش را نه از آسمان مي آورد و نه از ماخذ و مرجع ديگري. تنها مرجع حقانيت حاکمين آن، راي مردم است. آن چيزي که مشکل آفرين شده در جمهوري اسلامي، اين است که مردم از عدم کارآمدي حکومت ناراضي هستند. حکومت نمي تواند مشکلات مردم را حل کند. منطقي ترين راه حل اين است که مثلا ما به جاي اينکه تظاهرات در خيابان دعوت بکنيم و بعد بياييم در راديو تلوزيون بگوييم که اينها اکثريت ملت بودند. مخالفين هم بگويند که نه خير، اين جمعيت در تهران 10 ميليون نفري، 200 هزار نفر بيشتر نبودند، پس اکثريت نبودند و اين چانه زني هاي اينگونه، بشر براي اين راه ساده اي پيدا کرده است، آنهم راي و راي گيري است، و الان به نظر من، ما به مرحله اي رسيديم که احتياج داريم که به آراي عموم مردم مراجعه کنيم، بر سر سند اصلي حکومت که قانون اساسي است، چون اين حکومت چيزي نيست جز آن نهادهايي که در قانون اساسي خلق شده است. ف.ز.: آيت الله خامنه اي در پاسخ غير مستقيم خود، هشدار نمايندگان مجلس را نتيجه روحيه ترس و عجز دانست و از آنان خواست که بهتر است براي حل مشکلات مردم تلاش کنند. در حاليکه دکتر محسن سازگارا نوشتن نامه نمايندگان مجلس را اقدامي درست، هر چند ديرگاه ارزيابي مي کند. محسن سازگارا: اين اقدام وکلاي مجلس، اقدام مبارکي است. يعني اگر چه دير است اين نامه شان، بايد يک سال زودتر چنين نامه اي را مي دادند، اما به هر صورت اقدام مبارکي است. براي اينکه کمي واقع بينانه است و بر سر مسئله اصلي آمدند و منطقي ترين اقدام اين است که از اين تعارفات کم شود و خيلي روشن به عنوان يک ملت بالغ و عاقل، وکلايش خواهان اين شوند که به راي عموم مردم بر سر قانون اساسي ما گردن بگذاريم. بنابر از نظر من قدم درست اين است که ما نقصانهاي قانون اساسي و سياستهاي کلان نظاممان را مطرح کنيم و خواهان يک رفراندومي شويم. به راي مردم بگذاريم و مردم آنچه که بگويند، تکليف مشروعيت نظام را هم معلوم مي کند. ف.ز.: دکتر صادق زيبا کلام، لحن به گفته وي تند نامه را باعث چنين پاسخي از سوي رهبر جمهوري اسلامي مي داند. صادق زيبا کلام (استاد علوم سياسي دانشگاه، تهران): من تصور مي کنم که رهبر جمهوري اسلامي عملا به نامه اعتراضيه نمايندگان مجلس پاسخ منفي دادند. به تعبيري ايشان گفتند که هميني است که هست. و يک حالت اينچنيني يا به اصطلاح عاميانه تر، رهبر توپ را انداختند در زمين نمايندگان اصلاح طلب. شما اگر راست مي گوييد به فکر تامين نان و آب مردم باشيد و بسپريد مسائل کلانتر را، مسائل گسترده تر را به مقامات ديگر. من نمي دانم، شايد اگر لحن نامه قدري ملايم تر مي بود و قدري گزندگيهايش گرفته مي شد، رهبر اين چنين من غير مستقيم پاسخ تند نمي دادند. ف.ز.: اما آقاي زيبا کلام، آيا مي شود سرنوشت يک مملکت و يک ملت را به لحن يک نامه وابسته کرد؟ صادق زيبا کلام: ببينيد، ما از واقعيات جامعه مان که نمي توانيم فرار بکنيم. بالاخره بخشي از سرنوشت جامعه ما گره خورده است به نمايندگان مجلس. بخش عمده اي از آن گره خورده است به رهبري. بخش ديگر آن گرده خورده است به آقاي خاتمي. بخش ديگر گرده خورده است به آقاي هاشمي رفسنجاني. بنا بر اين ضمن اينکه ظاهر حرف شما درست است، و نمي شود که سرنوشت ملت را سپرد به کند تر بودن يا تند تر بودن لحن يک نامه، اما در عين حال در پاسخ بايد گفت که خوب همين است. اتفاقا اگر لحن آن نامه قدري ملايمتر مي بود، شايد، نمي دانم، شايد رهبري في الواقع پاسخ بهتري مي دادند. پاسخ شايسته تري مي دادند. ف.ز.: اما آيا موضعگيري آيت الله خامنه اي را بايستي موضع گيري نهايي دانست؟ دکتر محسن سازگارا مي گويد در سياست هيچ چيز نهايي نيست. محسن سازگارا: در سياست ما حرف آخر نداريم. به هر حال سياست ميداني است که بحث و صحبت و سخنراني و موضعگيري جزئي از آن است و هيچگاه ما به بحث آخري نخواهيم رسيد. ولي من فکر مي کنم که ايشان هم بايد بپذيرند، هر کس مسئوليت دارد بايد بپذيرد که پاسخگو باشد و به اندازه مسئوليتش هم بايد جواب دهد. کسي که در مملکت بيش از همه اختيارات دارد و مسئوليت دارد، بيش از همه بايد پاسخ بدهد. بنا بر اين ايشان هم بايد بپذيرند که هم به ملت پاسخ بدهند سياستهايشان را و هم اجازه بدهند که ملت با راي خودشان راجع به سياستهاي ايشان قضاوت بکنند. بنا براين به نظر من نه، يک چنين پاسخي که از ايشان مشاهده مي کنم، از نظر من به هيچوجه پاسخ آخر قلمداد نمي شود. نامه سرگشاده 127 نماينده مجلس شوراي اسلامي به رهبر جمهوري اسلامي با خواست تجديد نظر در خط مشي نظام سياسي و پاسخ نسبتا شديدي که به اين نامه داده شد، اصلاح طلبان را در برابر چالشي بزرگ قرار داد. دکتر محسن سازگارا، استاد دانشگاه در تهران در مصاحبه با راديوفردا مي گويد: تنها مرجع حقانيت حاکمين ، راي مردم است. مردم از عدم کارآمدي حکومت ناراضي هستند. ما به مرحله اي رسيديم که احتياج داريم که به آراي عموم مردم مراجعه کنيم، بر سر سند اصلي حکومت که قانون اساسي است. کسي که در مملکت بيش از همه اختيارات و مسئوليت دارد، بيش از همه بايد پاسخ بدهد. دکتر صادق زيبا کلام، استاد دانشگاه در تهران نيز مي گويد: رهبر جمهوري اسلامي عملا به نامه اعتراضيه نمايندگان مجلس پاسخ منفي دادند. به تعبيري ايشان گفتند که هميني است که هست. شايد اگر لحن نامه قدري ملايم تر مي بود رهبر اين چنين پاسخ تند نمي دادند. درست است که نمي شود سرنوشت ملت را سپرد به کند تر بودن يا تند تر بودن لحن يک نامه، اما در عين حال بايد گفت که همين است و ما از واقعيات جامعه مان نمي توانيم فرار بکنيم.