در گزارشی که دیوید البرایت، پل برانان و اندریا استرایکر، کارشناسان موسسه علوم و امنیت بین‌المللی تهیه کرده‌اند، توصیه شده است که از پرداختن به گزینه‌هایی که در آن مبادله ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران با سوخت مورد مصرف در رآکتور بوشهر منظور شده باشد پرهیز شود. توصیه‌ها و نظریات کارشناسان یاد شده که معمولا به صورت گسترده از سوی موسسات خبری انتشار می‌یابد، در مراکز تصمیم‌گیری سیاسی غرب نیز از اعتبار خاص برخوردار است.
تهیه‌کنند گان گزارش یاد شده مدعی شده‌اند که در بعضی از کشورهای غربی پیشنهاد ارسال اورانیوم غنی‌شده با غلظت کم ایران به روسیه به منظور مبادله با سوخت اتمی مورد مصرف در رآکتور بوشهر، به عنوان یک راه حل برای رسیدن به توافق هسته‌ای با تهران، مورد بررسی قرار گرفته است.
هدف اولیه غرب، شورای امنیت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با برنامه اتمی ایران خارج ساختن اورانیوم غنی‌شده با غلظت ۳.۵ تا ۵ درصد از آن کشور و خنثی ساختن خطر افزایش غلظت آنها به منظور تولید بمب اتمی است.
ایران در حال حاضر حدود سه هزار کیلوگرم اورانیوم با غلظت کم و بیش از ۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد را تولید و ذخیره کرده است. با تبدیل این حجم از اورانیوم غنی‌شده به ماده انفجاری، تولید حداقل سه بمب اتمی امکان‌پذیر است.
دست یافتن به بمب
گزارش یاد شده به این نگرانی عمده در غرب اشاره می‌کند که ایران ممکن است پنهانی یا اعلام‌شده مبادرت به افزایش غلظت اورانیوم غنی‌شده در اختیار خود نموده و در نتیجه فرصت هرگونه اقدام سیاسی به منظور پیشگیری از دست یافتن تهران به بمب اتمی را از جامعه جهانی سلب کند.
در گزارش البرایت همچنین بر این نکته اشاره شده است که مفهوم مبادله اورانیوم غنی‌شده با سوخت برای رآکتور بوشهر مشروعیت دادن به غنی‌سازی اورانیوم در ایران است. در چنین صورتی ایران حرکت برای دست یافتن به ظرفیت تولید بمب را سریع‌تر خواهد ساخت.
عدم همکاری ایران با جامعه جهانی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی برای دست یافتن به ظرفیت نظامی اتمی مصمم است و به این دلیل هیچ راه حل و گزینه‌ای را که موجب انحراف از این راه شود نخواهد پذیرفت.
در گزارش یاد شده همچنین نسبت به افزایش میزان ذخیره اورانیوم ۳.۵ درصد غنی‌شده ایران ابراز نگرانی به عمل آمده و توصیه شده که از ادامه این روند پیشگیری به عمل آید.
مبادله سوخت برای بوشهر
در این گزارش گفته شده است که به دلیل نیاز محدود رآکتور آزمایشگاهی تهران به سوخت، شاید مبادله اورانیوم غنی‌شده با سوخت اتمی برای رآکتور بوشهر توجیه بهتری داشته باشد. این مقایسه در حالی است که انجام عملی آن منطقی به نظر نمی‌رسد.
مصرف سالانه سوخت در رآکتور بوشهر در حدود ۱۰۰ تن است، در حالی که مجموع ذخیره اورانیوم غنی‌شده در اختیار ایران کمتر از سه تن است. ظرفیت کنونی غنی‌سازی اورانیوم در ایران نیز از یک تن در سال فرا تر نمی‌رود. برای تولید سوخت مورد نیاز رآکتور بوشهر می‌باید ۵۰ تا ۶۰ هزار سانتریفیوژ به کار گرفته شوند. از این رو در حال حاضر ایران حتی در یک سال قادر به تولید یک درصد از سوخت مورد نیاز بوشهر نیز نخواهد بود.
به علاوه حتی در صورت افزودن به تعداد سانتریفیوژها، ایران با مشکل تامین کیک زرد و سنگ اورانیوم روبه‌روست. در حال حاضر از دو معدن ایران در بند عباس (گچین) و نطنز (ساغند) اورانیوم محدودی استخراج می‌شود و کار در ساغند به حال توقف درآمده است. در صورت بهره‌برداری کامل از دو معدن یاد شده، ذخیره آنها تنها برای یک رآکتور در اندازه‌های بوشهر به مدت حداکثر ۱۰ سال کافی خواهد بود.
چه باید کرد؟
در گزارش تازه البرایت که پیش از آغاز دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای ایران و گروه ۵+۱ انتشار یافته است، پیش‌بینی شده است که ایران در هر صورت تلاش برای دست یافتن به تعداد بیشتری سانتریفیوژ را طی سال‌های آینده ادامه دهد.
گروهی از ناظران اعتقاد دارند که حتی به بهای افزایش قابلیت‌های ایران برای دست یافتن به ظرفیت بالقوه نظامی اتمی، می‌باید از راه تبدیل اورانیوم غنی‌شده جمهوری اسلامی به سوخت اتمی، مانع از افزایش ذخیره اورانیوم غنی‌شده در کشور شد.
گروه دیگری معتقدند که مبادله اورانیوم غنی‌شده با سوخت برای مصرف در رآکتور بوشهر یا حتی استفاده از آن برای تولید سوخت در داخل ایران، نه تنها موجب کند شدن روند حرکت تهران به سوی بمب اتمی نخواهد شد، که این حرکت را سرعت و گسترش بیشتری خواهد داد.
توصیه نهایی گزارش این است که گروه ۵+۱ از پیشنهاد مبادله اورانیوم غنی‌شده ایران با سوخت اتمی برای رآکتور بوشهر منصرف شده و در عوض ادامه وضع موجود و تامین کامل سوخت رآکتور بوشهر توسط روسیه را (حداقل به مدت ۱۰ سال) مورد حمایت قراردهد.
این گزارش به گروه ۵+۱ تاکید می‌کند که تا برقراری یک روش بازرسی کامل (پذیرفتن اجرای معاهده الحاقی) در ایران، همچنان خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران بشود، و در صورت تداوم سرپیچی ایران، از راه افزایش فشارهای سیاسی و اقتصادی انزوای ایران را تشدید کند.
تهیه‌کنند گان گزارش یاد شده مدعی شده‌اند که در بعضی از کشورهای غربی پیشنهاد ارسال اورانیوم غنی‌شده با غلظت کم ایران به روسیه به منظور مبادله با سوخت اتمی مورد مصرف در رآکتور بوشهر، به عنوان یک راه حل برای رسیدن به توافق هسته‌ای با تهران، مورد بررسی قرار گرفته است.
هدف اولیه غرب، شورای امنیت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با برنامه اتمی ایران خارج ساختن اورانیوم غنی‌شده با غلظت ۳.۵ تا ۵ درصد از آن کشور و خنثی ساختن خطر افزایش غلظت آنها به منظور تولید بمب اتمی است.
ایران در حال حاضر حدود سه هزار کیلوگرم اورانیوم با غلظت کم و بیش از ۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد را تولید و ذخیره کرده است. با تبدیل این حجم از اورانیوم غنی‌شده به ماده انفجاری، تولید حداقل سه بمب اتمی امکان‌پذیر است.
دست یافتن به بمب
گزارش یاد شده به این نگرانی عمده در غرب اشاره می‌کند که ایران ممکن است پنهانی یا اعلام‌شده مبادرت به افزایش غلظت اورانیوم غنی‌شده در اختیار خود نموده و در نتیجه فرصت هرگونه اقدام سیاسی به منظور پیشگیری از دست یافتن تهران به بمب اتمی را از جامعه جهانی سلب کند.
در گزارش البرایت همچنین بر این نکته اشاره شده است که مفهوم مبادله اورانیوم غنی‌شده با سوخت برای رآکتور بوشهر مشروعیت دادن به غنی‌سازی اورانیوم در ایران است. در چنین صورتی ایران حرکت برای دست یافتن به ظرفیت تولید بمب را سریع‌تر خواهد ساخت.
عدم همکاری ایران با جامعه جهانی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی برای دست یافتن به ظرفیت نظامی اتمی مصمم است و به این دلیل هیچ راه حل و گزینه‌ای را که موجب انحراف از این راه شود نخواهد پذیرفت.
در گزارش یاد شده همچنین نسبت به افزایش میزان ذخیره اورانیوم ۳.۵ درصد غنی‌شده ایران ابراز نگرانی به عمل آمده و توصیه شده که از ادامه این روند پیشگیری به عمل آید.
مبادله سوخت برای بوشهر
در این گزارش گفته شده است که به دلیل نیاز محدود رآکتور آزمایشگاهی تهران به سوخت، شاید مبادله اورانیوم غنی‌شده با سوخت اتمی برای رآکتور بوشهر توجیه بهتری داشته باشد. این مقایسه در حالی است که انجام عملی آن منطقی به نظر نمی‌رسد.
مصرف سالانه سوخت در رآکتور بوشهر در حدود ۱۰۰ تن است، در حالی که مجموع ذخیره اورانیوم غنی‌شده در اختیار ایران کمتر از سه تن است. ظرفیت کنونی غنی‌سازی اورانیوم در ایران نیز از یک تن در سال فرا تر نمی‌رود. برای تولید سوخت مورد نیاز رآکتور بوشهر می‌باید ۵۰ تا ۶۰ هزار سانتریفیوژ به کار گرفته شوند. از این رو در حال حاضر ایران حتی در یک سال قادر به تولید یک درصد از سوخت مورد نیاز بوشهر نیز نخواهد بود.
به علاوه حتی در صورت افزودن به تعداد سانتریفیوژها، ایران با مشکل تامین کیک زرد و سنگ اورانیوم روبه‌روست. در حال حاضر از دو معدن ایران در بند عباس (گچین) و نطنز (ساغند) اورانیوم محدودی استخراج می‌شود و کار در ساغند به حال توقف درآمده است. در صورت بهره‌برداری کامل از دو معدن یاد شده، ذخیره آنها تنها برای یک رآکتور در اندازه‌های بوشهر به مدت حداکثر ۱۰ سال کافی خواهد بود.
چه باید کرد؟
در گزارش تازه البرایت که پیش از آغاز دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای ایران و گروه ۵+۱ انتشار یافته است، پیش‌بینی شده است که ایران در هر صورت تلاش برای دست یافتن به تعداد بیشتری سانتریفیوژ را طی سال‌های آینده ادامه دهد.
گروهی از ناظران اعتقاد دارند که حتی به بهای افزایش قابلیت‌های ایران برای دست یافتن به ظرفیت بالقوه نظامی اتمی، می‌باید از راه تبدیل اورانیوم غنی‌شده جمهوری اسلامی به سوخت اتمی، مانع از افزایش ذخیره اورانیوم غنی‌شده در کشور شد.
گروه دیگری معتقدند که مبادله اورانیوم غنی‌شده با سوخت برای مصرف در رآکتور بوشهر یا حتی استفاده از آن برای تولید سوخت در داخل ایران، نه تنها موجب کند شدن روند حرکت تهران به سوی بمب اتمی نخواهد شد، که این حرکت را سرعت و گسترش بیشتری خواهد داد.
توصیه نهایی گزارش این است که گروه ۵+۱ از پیشنهاد مبادله اورانیوم غنی‌شده ایران با سوخت اتمی برای رآکتور بوشهر منصرف شده و در عوض ادامه وضع موجود و تامین کامل سوخت رآکتور بوشهر توسط روسیه را (حداقل به مدت ۱۰ سال) مورد حمایت قراردهد.
این گزارش به گروه ۵+۱ تاکید می‌کند که تا برقراری یک روش بازرسی کامل (پذیرفتن اجرای معاهده الحاقی) در ایران، همچنان خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران بشود، و در صورت تداوم سرپیچی ایران، از راه افزایش فشارهای سیاسی و اقتصادی انزوای ایران را تشدید کند.
