شمار مسلمانان ساکن آمریکا رو به افزایش است و بسیاری از آنهادر جستوجوی راههایی برای شناخت بهتر این دین هستند. آنهابه آموزگاران و روحانیونی نیاز دارند که درک آموزشهای آنها از نظر زبان و فرهنگی میسر باشد.
ورود روحانیون سنتی که در مدارس دینی خاورمیانه آموزش دیدهاند در سالهای اخیر به آمریکا دشوارتر شده است. دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ سفر اتباع چندین کشور مسلمان به آمریکا را به شدت محدود کرد و سختگیریها در مورد ورود روحانیون و پژوهشگران مسلمان افزایش یافته است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از یک مدرسه اسلامی در حومه شهر دیترویت در ایالت میشیگان مینویسد این مرکز به نام «الحجه» در پاییز سال ۲۰۱۷ توسط محمد قزوینی و پدرش حسن قزوینی، رهبر انستیتو اسلامی آمریکا تاسیس شد و در آغاز کار فقط ۳۵ دانشآموز داشت.
اکنون تعداد دانشآموزان آن به ۴۰۰ نفر رسیده که برخی در کلاسهای حضوری شرکت میکنند و برخی دیگر کلاسهای درس را از طریق پخش زنده تماشا میکنند. علاوه بر محمد قزوینی اکنون چهار آموزگار دیگر در این مدرسه فقهی تدریس میکنند.
محمد قزوینی به شیوهای تدریس میکند که به نظر میرسد شاگردان به خوبی دروس او را به زبان ساده انگلیسی درک میکنند. ولی دلیل مهمتر در گرایش افراد به شرکت در این جلسات دانش آقای قزوینی از اسلام به خاطر تحصیلات فقهی او در حوزه علمیه قم است.
حسن قزوینی میگوید «در بسیاری از ایالتهای دیگر مساجد امام ندارند که مسئولیتهای رهبری دینی را انجام دهد و یا حتی با مردم صحبت کند. به نظرم رسید که راه حل درازمدت برای جبران این کمبود تاسیس مدرسه فقهی شیعه در خود آمریکاست.»
به گفته حسن قزوینی که خود متولد عراق است این مدرسه فقهی در ۲۵ کشور مختلف شاگرد دارد ولی تمرکز اصلی آن روی آمریکای شمالی است. به گفته او یکی دیگر از دلایل برنامهریزی برای آموزش و تربیت روحانیون در خود آمریکا ممنوعیت سفر اتباع تعدادی از کشورهای مسلمان به آمریکاست.
در شهر تولدو ایالت اوهایو که در یک ساعتی دیترویت قرار دارد از چهار سال پیش مسجدی به نام مرکز اهل بیت فعالیت خود را آغاز کرد ولی چون امام جماعت ندارد محمد قزوینی و سایر روحانیون برای برنامههای ویژه از دیترویت به آن شهر میروند.
یکی از اعضای هیئت امنای مسجد میگوید یافتن یک روحانی یا امام جماعت که هم با دین آشنا باشد و هم به زبان انگلیسی تسلط داشته و بزرگ شده آمریکا باشد بسیار دشوار است.
حسن قزوینی و پسرش قصد دارند فعالیتهای مدرسه فقهی الحجه را گسترش دهند ولی کسب اعتبارنامه برای مدارک تحصیلی این مدرسه کار سادهای نیست. یکی از برنامههای آنها توسعه همکاری با مدارس دینی شیعه دیگر است.
مدرسه اسلامی اهل بیت یک مدرسه فقهی شیعه دیگر است که در حومه شیکاگو قرار دارد. شیخ امیر مختار فائزی آن را در سال ۲۰۱۴ تاسیس کرد و یک دوره آموزشی پنج ساله دارد. اوایل سال جاری ۱۰ دانشجو از این مدرسه فارغالتحصیل شدند.
آقای فائزی که متولد پاکستان و در ایران تحصیل کرده گفت تا زمان دریافت منابع مالی بیشتر فعلا برنامه آموزشی این مدرسه تعطیل شده ولی قرار است در سال ۲۰۲۰ دانشجو بپذیرد.
شیعیان چون در اقلیت هستند، برای هدایت مساجد به روحانیون آموزشدیده و معتبر تکیه دارند. همزمان با افزایش جمعیت شیعیان در آمریکا نیاز به این افراد آموزش دیده بیشتر شده است.
آقای فائزی میگوید در دهه هشتاد میلادی شیعیان آمریکا از روحانیون اهل هند، پاکستان، ایران، عراق و یا لبنان دعوت میکردند تا به آمریکا بیایند. ولی دریافت روادید برای این افراد به خصوص تحت تاثیر افزایش تنش بین آمریکا و برخی از این کشورها دشوار شده است.
او افزود «درعین حال افرادی که میتوانستند ویزا بگیرند و به آمریکا بیایند چندان کارآمد نبودند چون ذهنیت و نگرش آنها با جمعیت شیعیانی که به آمریکا مهاجرت کرده بسیار متفاوت است و ندانستن زبان نیز یک مشکل جدی است.»
جواد بیات، ۳۱ ساله و فرزند خانوادهای شیعه یکی از نمونههای تغییر سالهای اخیر در نحوه مدیریت امور دینی مسلمانان آمریکاست. او در دوران دبیرستان به علوم دینی علاقمند شد ولی به جای رفتن به کشورهای خاورمیانه و تحصیل در حوزههای علمیه تصمیم گرفت در یک دانشگاه علوم دینی در خود آمریکا تحصیل کند. او در سال ۲۰۱۵ فارغ التحصیل شد و اکنون در یک مرکز آموزش پزشکی در کلیولند، اوهایو به عنوان روحانی مسلمان کار میکند.
او میگوید «در مجموع در آمریکا کمبود روحانی یا راهنمای دینی مسلمان وجود دارد، هم برای سنیها و هم برای شیعیان.»
او معتقد است که آموزش آکادمیک او در رشته علوم دینی در خود آمریکا به نسبت تحصیل در حوزههای علمیه سنتی برای خدمت به مسلمانان کلیولند موثرتر بوده است.
هم اکنون در سراسر آمریکا بیش از ۲۰ مرکز آموزش اسلامی در مقطع دانشگاهی وجود دارد که اکثر آنها براساس تفسیر اهل سنت از اسلام فعالیت میکنند و همه در انتظار کسب اعتبارنامه مخصوص به عنوان مدارس فقهی هستند.