سعید پیوندی جامعه شناس و استاد دانشگاه در فرانسه است.
سنت نخبه‌کشی در ایران پیشینه طولانی دارد، اما آنچه در چهار دهه اخیر در ایران گذشته و همچنان می‌گذرد، در مقایسه با همه دوره‌های تاریخی پیشین بی‌سابقه است.
داستان ورود ویروس کرونا به ایران از همان ابتدا با پنهان‌کاری دولت و دیگر نهادهای حکومتی و هرج و مرج مدیریتی آغاز شد و هنوز هم ادامه دارد.
آنچه امروز در جامعه ایران می‌گذرد مصداق واقعی نقشی است که یک اپیدمی در مورد درک و تخیل اجتماعی ایفا می‌کند. کافی است سری به شبکه‌های اجتماعی ایرانیان زد تا شمار فراوان پرسش‌ها و نکاتی را دید که برای مثال پیرامون باورهای دینی، جنگ میان علم و خرافات و یا نوع واکنش روحانیون مطرح می‌شود.
زبان‌ها بخشی از سرمایه فرهنگی و هویتی هر جامعه به شمار می‌روند. با به حاشیه رانده شدن روز افزون شمار بزرگی از زبان‌ها و گویش‌های محلی بخشی از تاریخ، هستی معنوی و نمادین، ادبیات، موسیقی، سنت‌ها و فرهنگ مردم هم به فراموشی سپرده می‌شود. ایران از جمله مناطق بسیار آسیب‌پذیر از نظر زبانی به شمار می‌رود.
بازتاب مرگ قاسم سلیمانی در پی حمله هوایی آمریکا در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های حکومتی و مستقل، آینه تمام‌نمای روان‌شناسی جامعه امروز ایران است.
برای درک بهتر این‌که هر جامعه‌ای چگونه به آینده خود می‌اندیشد و برای آن آماده می‌شود، باید به سراغ سیاست‌ها و رویکرد آن کشور در مورد نسل جوان رفت.
حرکت‌های اعتراضی در ایران مانند هر کجای دنیا با چالش سازماندهی درونی خود، شکل دادن به پروژه سیاسی، رهبری و برهم زدن توازن نیرو در سطح جامعه به سود خود مواجه‌اند. آیا این بار در ایران جنبش اعتراضی می‌تواند از این آزمون سربلند به در آید یا نه؟
وزیر جدید آموزش و پرورش در واکنش به محرومیت دانش‌آموزان بهایی نوشت که «اگر دانش‌آموزان اظهار کنند که پیرو ادیان دیگری به‌جز ادیان رسمی کشور هستند و این اقدام آنها به نوعی تبلیغ محسوب شود، تحصیل آنها در مدارس ممنوع است».
اکنون ۴۰ سال است که در ایران از اسلامی کردن سر تا پای جامعه، قوه قضائیه، فرهنگ و مدرسه، دانشگاه و علوم انسانی، سیاست خارجی، بانک و اقتصاد، دولت و مجلس سخن به میان می‌آید. ۴۰ سال برای به انجام رساندن پروژه سیاسی که در پی برپایی «ام‌القرای اسلامی» بود زمان کمی نیست.
۱۴ مرداد سالگرد انقلاب مشروطیت ایران ۱۲۸۵ (۱۹۰۶) بود. شاید بدبین‌ترین ناظران سیاسی دوران مشروطیت هم پیش‌بینی نمی‌کردند، جامعه ایران ۱۱۳ سال بعد از این چرخش تاریخی هنوز درگیر مسائلی باشد که در آن سال‌های آغاز قرن بیستم در دستور کار جامعه ایران قرار داشت.
جنجالی که در ایران بر سر پخش آهنگ ساسی مانکن و شادی و رقص نوجوانان یک مدرسه از سوی شماری از مسئولین و روحانیت به وجود آمد، گوشه کوچکی از جنگ فرهنگی گسترده‌ای است که سال‌هاست در ایران به گونه‌ای آشکار و پنهان ادامه دارد.
چهار دهه است که نه تنها بخش بسیار بزرگی از کسانی که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور می‌روند به ایران باز نمی‌گردند که روند خروج متخصصین و دانش‌آموختگان آموزش عالی هم با وجود فراز و نشیب‌ها همچنان ادامه یافته است.
۴۰ سال پیش برای رهبران حکومت دینی که برای اولین بار قدرت سیاسی را تجربه می‌کردند آموزش مهم‌ترین ابزار ایدئولوژیک برای تربیت «اسلامی» نسل جوان با ارزش‌ها و هنجارهای دینی بود که می‌بایست خمیرمایه فرهنگ جدید پسا انقلابی قرار گیرند.
پس از محیط زیست به نظر می‌رسد این بار نوبت پژوهشگران و کارشناسان جمعیت‌شناسی است تا به قربانیان جدید پارانویای امنیتی و ایدئولوژیک نهادهای صاحب قدرت در ایران تبدیل شوند.
رأی موافق شورای تشخیص مصلحت به حضور سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد دست کم به طور موقت نقطه پایانی بر بحث و جدلی گذاشت که از سال پیش به این سو پیرامون حضور نمایندگان غیرمسلمان در نهادهای انتخابی محلی در گرفته بود.
استعفای پرسر و صدای کاوه مدنی و بازگشت او به خارج از کشور پاسخ روشنی است به پرسشی که پیرامون بازگشت و یا چرخش نخبگان و نیروهای متخصص دیاسپورای ایرانی در چهار گوشه جهان مطرح بود.
۱۳۹۶ برای جامعه ایران بدون تردید سالی متفاوت از همه ۳۸ سال گذشته تاریخ جمهوری اسلامی بود.
سعید پیوندی می‌نویسد: فضای پلیسی و امنیتی حاکم در دانشگاه در عمل روح دانشگاه و کار علمی را مسموم کرده‌است. حوادثی مانند مرگ کاووس سیدامامی، باز هم بر سنگینی فضای آکادمیک ایران و بی اعتمادی ژرف و ترسی که وجود دارد، می‌افزاید.
یادداشتی از سعید پیوندی--جامعه ایران شاهد رفتار طغیانی دختران و زنانی است که این روزها در گوشه و کنار ایران با برداشتن حجاب خود در عرصه عمومی برآنند فریاد «نیمه دیگر» جمعیت ایران را به گوش کسانی برسانند که گویا مدتهاست توانایی شنیدن صدای مردم را از دست داده‌اند.
مهدی نوید ادهم، دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش، اعلام کرده است که تدریس زبان انگلیسی در مدارس ابتدایی دولتی و غیر دولتی در ساعات رسمی یا غیررسمی ممنوع است و در صورت مشاهده برخورد خواهد شد. سعید پیوندی، جامعه شناس و استاد دانشگاه در پاریس به پرسش‌های رادیو فردا پیرامون این تصمیم وزارت آموزش و پرورش پاسخ داده است.
بیشتر
