مهدي خلجي، مصاحبه با محمد حسين آغاسي و حجت الاسلام ابوالفضل موسويان
Summary of Today's BroadcastRFE/RL Persian ServiceTuesday, May 07, 2002 - Guardians' rejection of Majles bills - FT on Iran's oil industry crisis - Sugar profiteering - Fines to control water consumption Guardians Reject Majles Bills Based on Khomeini and Khamenei Statements Responding to Majles MPs criticism, the conservative Guardians Council said its rejection of Majles bills has been based on religion, the Islamic Republic constitution and the ideas expressed by Ayatollahs Khomeini and Khamenei, former and present Leaders of the Islamic Republic. * Lawyer Mohammad-Hossein Aghasi says the constitution stipulates only that Islamic law and the constitution, not the ideas of the Leader, should be the basis for the Guardians Council decisions on Majles bills. He tells RFE/RL that if the constitutional principle of absolute power of the Leader takes precedence over other constitutional principles, such as sovereignty of the people, then there is no need for the Majles. * Abolfazl Musavian, a member of the Qom society of seminary teachers and scholars, tells RFE/RL that constitution does not indicate the Guardians Council should review Majles bills according to the regime's "expediency," for which another body was created in a 1989 constitutional amendment. Furthermore, the Islamic jurists appointed to the Guardians Council must be sources of religious emulation themselves, forming opinions based on their own understanding of religion. They cannot emulate another jurist's opinions; and in the past, the Guardians Council disagreed with Ayatollah Khomeini on many important issues. (Mehdi Khalaji) Corruption and Mismanagement Threatens Iran's Oil Industry with Crisis * The looming crisis in Iran's oil industry threatens to drain the country's lifeline, writes the Financial Times' Tehran correspondent, Guy Dinmore. (Siavash Ardalan) Sugar Mafia: Well-Connected Importers Profit from $1.5 Billion-per-Year Business * The Judiciary slaps eight sugar importers with 130 billion rials of tax penalties in a new crackdown on economic corruption. By reneging on their pledge to export processed sugar, the eight powerful companies connected to religious charities and semi-official institutions sell $1.5 billion worth of imported raw sugar in the domestic market for huge profits. Their activity has blocked the country's expansion of domestic sugar industry and has turned Iran into one of the world's largest importers of sugar. (Fereydoun Khavand, Paris) Sugar Mafia: The Mechanism of Profiteering * Refining imported raw sugar is more profitable than processing domestically grown sugar beets for Iran's largest sugar producers, Isfahan Sugar, Naqsh-e Jahan Sugar, Neyshabur Sugar and other companies, which are owned by parastatal foundations, says Tehran-based economist Alireza Ahmadi. He tells RFE/RL that the influence of these companies, controlled by relatives of powerful ayatollahs, have avoided scrutiny by the Judiciary for many years. The belated 130 billion-rial tax penalties, which cover transactions in the four years ending with March 1999, were issued only after recent public opinion pressure. Iran imports nearly $1.5 billion of sugar per year, mainly from Cuba and Brazil. Due to ambiguous laws, overlapping regulations, competing government organs, and the unlawful influence of powerful officials, the ministry of commerce grants exclusive import licenses to a few individuals and companies, not only for sugar, but for other commodities and products such as tea, steel, consumer audio and video equipment, computers, and textiles. (Shireen Famili) Two Schoolgirls Drown * A week after five schoolgirls and their teacher drowned in a rowboat accident at Tehran's central park pond, two schoolgirls on a guided outing fall off a trail drowned in the turbulent waters of Mehrban river near Yasuj, a town in central Iran. Another schoolgirl is missing in Meygun near Tehran during a school outing. (Mahmonir Rahimi) Cabinet Approves Fines to Control Water Consumption * To lower water consumption during the crucially dry summer months, the cabinet sets levels of per capita water consumption in each province. The new rules link water rates with levels of consumption and call for fines for excessive consumption. London-based water expert Bijan Golshaian approves these measures, but tells RFE/RL that the government needs long term plans to increase sources of water. Also, locating new population centers near water would be cheaper than bringing water from far away, and privatization of water distribution would help in lowering consumption. The water sources themselves cannot be privatized, he adds. (Shahran Tabari, London) Oxford Roundtable The Islamic Republic's foreign policy since September 11 was the subject of discussions in a roundtable at St Anthony's College, Oxford, organized with Iran's Institute for Political and International Studies. * National Defense University's Judith Yaphi, who spoke on the US policies toward Iran since the Axis of Evil Speech, says the US and Iran should weigh their common interests and look ahead. She tells RFE/RL that negotiations between the two countries should be transparent and include the views of all political factions in Iran. (Shahran Tabari, London) WORLD * Italian officials deny deal to receive Palestinian gunmen involved in Bethlehem's Nativity church standoff. (Ardavan Niknam, Prague; Ahmad Ra'fat, Rome) * Israel accuses Arafat of running terrorist operations. (Siavash Ardalan) * Chirac appoints Jean-Pierre Raffarin as France's new prime minister. Some of the new cabinet members are more famous than the prime minister. (Jean Khakzad, Paris) * German steel and electricity workers go on strike. (Shahram Mirian, Cologne) * Russia refuses to turn over to the US a recently evacuated Vietnam military base. (Mani Kasravi, Moscow) * European security agencies go on alert for possible large-scale terrorist kidnapping operations by al Qaeda elements, says French magazine Le Journal de Dimanche. (Jean Khakzad, Paris) * The head of Afghanistan's high commission on drug control, Dr. Elahi, tells RFE/RL that the success of the anti-drug program depends on the increased legitimacy and power of the central government. He says the transitional government, to be established this summer by the emergency supreme council, will have greater power than the current interim government, It should be able to eradicate drug cultivation and smuggling in two to five years. Afghanistan is in the process of signing bilateral and multilateral agreements with neighboring countries and the EU on combating drug smuggling, he adds. (Golnaz Esfandiari, Kabul) * Elections in the Netherlands will proceed despite the killing of Pim Fortuyn. His party might get more votes as an expression of sympathy, says Farah Karimi, an Iranian-born member of the Netherlands parliament in an interview with RFE/RL. (Shahran Tabari, London) * Russia's new security agency says foreign secret services have expanded their spying operations on Russia's arms industry. (Mani Kasravi, Moscow) * The Baghdad zoo feeds donkeys and pigs to its six lions. (Jean Khakzad, Paris) ARTS AND IDEAS Two Iranian Short Films in the 48th Oberhausen Festival * Mahvash Sheikholeslami and Kirash Anvari, Iranian short film directors competing at the 48th Oberhausen International Short Film Festival, tell RFE/RL about their films. (Shahram Mirian, Cologne) Classic Love Stories: Shahnameh's Zal and Rudabeh * Sadredin Elahi continues his recitation of the love story from the epic by Ferdowsi. Weekly Book Review Program * Kamran Fani reviews six books, including a new collection on contemporary art and a socio-psychological study on Iranian people's self-centrism. Classic Love Stories: Domes * Sadredin Elahi continues with his recitation of the Legend of Domes from Haft-Peykar by Nezami Ganjavi. World of Music * Mahmoud Khoshnam plays music of Bach, Mohammad-Rez Shajarian, Bjork and an English pop song by Anoushirvan Rouhani performed by German singer Klaus Meine. Weekly medical advice show (Dr. Mansur Moslehi, Los Angeles)مهدي خلجي (راديوآزادي): شوراي نگهبان در تازه ترين اطلاعيه خود به مباني و استنادات رد مصوبات مجلس از سوي اين شورا اشاره كرده است. بنابر اين اطلاعيه مصوبات نهادهائي مانند شوراي عالي انقلاب فرهنگي حاكم بر مصوبات مجلس شوراي اسلامي است و اگر مصوبات مجلس با مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي در تضاد باشد شوراي نگهبان به خود حق مي دهد كه مصوبات مجلس را رد كند. شوراي نگهبان در توجيه اين ديدگاه خود اعلام كرده كه در شوراي نگهبان اينگونه نيست كه مصوبه اي تنها با مصوبه ديگر تطبيق داده شود بلكه فرامين آيت الله خميني و آيت الله خامنه اي، رهبران جمهوري اسلامي نيز ملاك رد يا قبول مصوبات مجلس است. طبق قانون اساسي وظيفه شوراي نگهبان ارزيابي مصوبات مجلس با قانون اساسي و شريعت اسلام است اما در اين اطلاعيه معيار سومي نيز براي سنجش مصوبات مجلس ذكر شده است يعني سخنان رهبر پيشين و رهبركنوني جمهوري اسلامي. محمدحسين آغاسي، حقوقدان و وكيل پايه يك دادگستري در تهران معتقد است ازنظر حقوقي ديدگاه ولي فقيه نمي تواند مبناي رد يا قبول مصوبات مجلس قرار بگيرد. محمدعلي آغاسي: علت اينكه اين ايراد به نظر شوراي نگهبان وارد است كه نمي تواند نظريات رهبر انقلاب يا بنيانگذار انقلاب را مبناي ايردات خودش قرار بدهد فقدان چنين حقي است در قانون اساسي است براي شوراي نگهبان. اختيارات و وظايف رهبري در يكي از اصول قانون اساسي به روشني ذكر شده و هرگز در هيچ يك از شقوق مندرج در قانون اساسي پيش بيني نشده است كه رهبر انقلاب مجاز هست كه به نظريات مجلس ايرادي بگيرد يا نظريات مشاراليه مي تواند مبناي اظهار نظر شوراي نگهبان باشد. به نظر مي رسد كه در مواردي شوراي نگهبان از اين اختيارات استفاده مي كند كه در قانون اساسي و در شرع مبدع و مبنائي ندارد و از طرفي اين تمايل وجود دارد كه مصوبه خاصي مردود اعلام بشود و به همين دليل به مباني و موازيني غير از آنچه كه از اختياراتش است مراجعه مي كند و مصوبات مجلس را رد مي كند كه مورد ايراد متفق القول حقوقدانان بي نظر حاضر در جامعه است. مهدي خلجي: حجت الاسلام ابوالفضل موسويان عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه علميه قم نيز باوردارد كه ديدگاه ولي فقيه اگر در چارچوب مصلحت باشد بايد در مجمع تشخيص مصلحت نظام بررسي شود و غيراين صورت ديدگاه ولي فقيه در پذيرش و رد مصوبات مجلس نمي تواند معيار قرار گيرد. ابوالفضل موسويان: استناد يا بايد به شرع باشد يا به قانون اساسي و اگر بحث مصلحت انديشي است اين بايد بيايد توي مجمع تشخيص مصلحت. با توجه به اينكه اين پيش بيني در قانون اساسي شده است از سال 68، بعد از بازنگري قانون اساسي به اينطرف، من فكر نمي كنم وجهي براي اينكه شوراي نگهبان بخواهد به مسائل ديگر بپردازد وجود داشته باشد. آنچه در گذشته هم وجود داشته كه در زمان حيات حضرت امام كه منجر به تشكيل مجلس تشخيص مصلحت نظام شد اين بود كه شوراي نگهبان بناش بر اين بود كه كليه مصوبات را با توجه به قانون اساسي و قوانين شرع تشخيص بدهد و مصلحت را از ديده كاري خودش خارج بداند. بنابراين اگر اين مسائلي هم كه امروز مطرح شده اگر چنانكه مصلحت نظام اقتضا بكند راهش اين است كه در مجلس شوراي اسلامي تصويب بشود و اگر شوراي نگهبان رد كرد در مجمع تشخيص مصلحت نظام مورد تائيد و تصويب قرار بگيرد. مهدي خلجي: بعضي از كارشناسان عقيده دارند كه نظر ولي فقيه به عنوان يك ديدگاه شرعي و اسلامي برتر از همه ديدگاه هاي ديگر و حاكم بر آراي فقيهان ديگر است ووظيفه شوراي نگهبان بررسي مصوبات مجلس از حيت انطباق و عدم انطباق آنها با شريعت است. در نتيجه اگر شوراي نگهبان سخنان ولي فقيه را معيار قانون گذاري قرار مي دهد به وظيفه خود عمل مي كند و نظريه وي را به عنوان شريعت تلقي مي نمايد. اما حجت الاسلام موسويان معتقد است كه فقهاي شوراي نگهبان بايد طبق نظر فقهي خود عمل كنند زيرا اگر فقيه باشند نمي توانند از فقيه ديگري تقليد نمايند. ابوالفضل موسويان: در اين مورد، ببينيد ما در دوره حيات حضرت امام اين مسئله را داشتيم و اين اختلاف به طور جدي بين شوراي نگهبان وجود داشته با مجلس و حتي نظرات حضرت امام. يعني بعضا حتي نظر امام با نظر مجلس موافق بود به خصوص در قانون كار يا بعضي از موارد ديگر در حاليكه شوراي نگهبان اين را -- حالا كار به مصلحت هم نداريم. آن زمان نظر امام در مورد بعضي از مسائل اينجوري بود -- ولي شوراي نگهبان با توجه به برداشت و ديد خودش از شرع نظر مي داد. يعني فرض براين است كه اعضاي شوراي نگهبان، يعني فقهاي شوراي نگهبان، اينها مجتهد هستند نه تابع نظر ديگري. يعني آنها بايد براساس بينش خودشان و ديدي كه خودشان نسبت به شرع دارند، به طور آزاد اجتهاد بكنند. نه اينكه مقلد نظر ديگري باشند. كما اينكه در آن زمان حتي بعضي از نظرات امام را اينها قبول نمي كردند و نظر خودشان را اعلام مي كردند. مهدي خلجي: در عين حال شوراي نگهبان در اطلاعيه خود آورده است كه در بررسي هر طرح يا لايحه بايد تمام اصول قانون اساسي را با يكديگر در نظر گرفت. اين سخن بدان معنا است كه اصل ولايت مطلقه ولي فقيه در قانون اساسي اقتضا مي كند كه نظر ولي فقيه حاكم بر مصوبات مجلس و معيار پذيرش آن باشد. راديوآزادي از محمدحسين آغاسي مي پرسد اگر ولي فقيه نتواند از پذيرش يا رد مصوبات مجلس جلوگيري كند پس معناي ولايت مطلقه او چيست؟ محمدحسين آغاسي: مفهوم ولايت فقيه فراقانوني بودن يا خاموش كردن چراغ قانون اساسي نيست. مفهوم ولايت فقيه بر اساس ديدگاه هاي رهبري در مواردي هست كه در قانون اساسي شمرده شده. اگر قرار بود ولي امر يا ولايت فقيه مطلقا به جاي قانون اساسي يا متمم حركاتي و اعمالي را و دستوراتي را صادر بفرمايند ديگر نيازي ما به مجلس نداشتيم مثل بعضي از كشورهائي كه ديكتاتوري مطلقه است گفتند كه قانون اساسي نمي خواهيم و مجلس نمي خواهيم و فقط رهبري هر آنچه تصميم بگيرد بايد بر اساس آن عمل بشود. منتهي ما در كشورمان از همان ابتداي انقلاب و بعد از فروش كردن امواج قانون اساسي تدوين كرديم و عهدي را منعقد كرديم كه همه ملت و در واقع نظام منعقد كردند اين قرارداد را كه بر اساس اين قرارداد عمل بشود و همه مسئولان بلا استثنا به آن عمل كنند. مهدي خلجي: با اين همه ابهام در پاره اي از مواد قانون اساسي مورد قبول بيشتر گروه هاي سياسي ايران است تا آنجا كه كارشناسان معتقد هستند قانون اساسي به شيوه هاي گوناگوني قابل تفسير است و اين معادله قدرت و موازنه قوا است كه موجب سلطه عملي يك تفسير بر ديگر تفسير ها مي شود و در نتيجه صرفا با استنادات حقوقي مجادله ميان شوراي نگهبان و مجلس شوراي اسلامي قابل حل به نظر نمي رسد.
سخنگوي شوراي نگهبان در پاسخ به انتقادنمايندگان از عملكرد اين شورا در رد مصوبات مجلس شوراي اسلامي، يادآور شد كه اين شورا در تصميمات خود علاوه بر شرع و قانون اساسي، نظرات بنيانگذار و رهبر جمهوري اسلامي را نيز مورد استناد قرار داده است. محمدحسين آغاسي، حقوقدان، در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد قانون اساسي موارد استناد شوراي نگهبان را مشخص كرده است و بيانات رهبر جمهوري اسلامي يكي از آنها نيست. وي مي افزايد اگر اصل ولايت مطلقه ولي فقيه در قانون اساسي بر اصول ديگر، مثل حق حاكميت مردم، مقدم شناخته شود، مانند كشورهائي كه در آنها حكومت ديكتاتوري مطلقه جاري است، نياز به داشتن مجلس از ميان مي رود. حجت الاسلام ابوالفضل موسويان، عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه علميه قم، در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد: چون شوراي نگهبان در بررسي قوانين مجلس به شرع و قانون اساسي محدود است، و نمي تواند مصلحت نظام را ملاك عمل قرار دهد، نهاد ديگري تحت عنوان مجمع تشخيص مصلحت نظام به وجود آمد. وي مي افزايد فقهاي شوراي نگهبان بايد به طور آزاد اجتهاد كنند و نمي توانند مقلد نظر فقيه ديگري باشند.
Summary of Today's BroadcastRFE/RL Persian ServiceTuesday, May 07, 2002 - Guardians' rejection of Majles bills - FT on Iran's oil industry crisis - Sugar profiteering - Fines to control water consumption Guardians Reject Majles Bills Based on Khomeini and Khamenei Statements Responding to Majles MPs criticism, the conservative Guardians Council said its rejection of Majles bills has been based on religion, the Islamic Republic constitution and the ideas expressed by Ayatollahs Khomeini and Khamenei, former and present Leaders of the Islamic Republic. * Lawyer Mohammad-Hossein Aghasi says the constitution stipulates only that Islamic law and the constitution, not the ideas of the Leader, should be the basis for the Guardians Council decisions on Majles bills. He tells RFE/RL that if the constitutional principle of absolute power of the Leader takes precedence over other constitutional principles, such as sovereignty of the people, then there is no need for the Majles. * Abolfazl Musavian, a member of the Qom society of seminary teachers and scholars, tells RFE/RL that constitution does not indicate the Guardians Council should review Majles bills according to the regime's "expediency," for which another body was created in a 1989 constitutional amendment. Furthermore, the Islamic jurists appointed to the Guardians Council must be sources of religious emulation themselves, forming opinions based on their own understanding of religion. They cannot emulate another jurist's opinions; and in the past, the Guardians Council disagreed with Ayatollah Khomeini on many important issues. (Mehdi Khalaji) Corruption and Mismanagement Threatens Iran's Oil Industry with Crisis * The looming crisis in Iran's oil industry threatens to drain the country's lifeline, writes the Financial Times' Tehran correspondent, Guy Dinmore. (Siavash Ardalan) Sugar Mafia: Well-Connected Importers Profit from $1.5 Billion-per-Year Business * The Judiciary slaps eight sugar importers with 130 billion rials of tax penalties in a new crackdown on economic corruption. By reneging on their pledge to export processed sugar, the eight powerful companies connected to religious charities and semi-official institutions sell $1.5 billion worth of imported raw sugar in the domestic market for huge profits. Their activity has blocked the country's expansion of domestic sugar industry and has turned Iran into one of the world's largest importers of sugar. (Fereydoun Khavand, Paris) Sugar Mafia: The Mechanism of Profiteering * Refining imported raw sugar is more profitable than processing domestically grown sugar beets for Iran's largest sugar producers, Isfahan Sugar, Naqsh-e Jahan Sugar, Neyshabur Sugar and other companies, which are owned by parastatal foundations, says Tehran-based economist Alireza Ahmadi. He tells RFE/RL that the influence of these companies, controlled by relatives of powerful ayatollahs, have avoided scrutiny by the Judiciary for many years. The belated 130 billion-rial tax penalties, which cover transactions in the four years ending with March 1999, were issued only after recent public opinion pressure. Iran imports nearly $1.5 billion of sugar per year, mainly from Cuba and Brazil. Due to ambiguous laws, overlapping regulations, competing government organs, and the unlawful influence of powerful officials, the ministry of commerce grants exclusive import licenses to a few individuals and companies, not only for sugar, but for other commodities and products such as tea, steel, consumer audio and video equipment, computers, and textiles. (Shireen Famili) Two Schoolgirls Drown * A week after five schoolgirls and their teacher drowned in a rowboat accident at Tehran's central park pond, two schoolgirls on a guided outing fall off a trail drowned in the turbulent waters of Mehrban river near Yasuj, a town in central Iran. Another schoolgirl is missing in Meygun near Tehran during a school outing. (Mahmonir Rahimi) Cabinet Approves Fines to Control Water Consumption * To lower water consumption during the crucially dry summer months, the cabinet sets levels of per capita water consumption in each province. The new rules link water rates with levels of consumption and call for fines for excessive consumption. London-based water expert Bijan Golshaian approves these measures, but tells RFE/RL that the government needs long term plans to increase sources of water. Also, locating new population centers near water would be cheaper than bringing water from far away, and privatization of water distribution would help in lowering consumption. The water sources themselves cannot be privatized, he adds. (Shahran Tabari, London) Oxford Roundtable The Islamic Republic's foreign policy since September 11 was the subject of discussions in a roundtable at St Anthony's College, Oxford, organized with Iran's Institute for Political and International Studies. * National Defense University's Judith Yaphi, who spoke on the US policies toward Iran since the Axis of Evil Speech, says the US and Iran should weigh their common interests and look ahead. She tells RFE/RL that negotiations between the two countries should be transparent and include the views of all political factions in Iran. (Shahran Tabari, London) WORLD * Italian officials deny deal to receive Palestinian gunmen involved in Bethlehem's Nativity church standoff. (Ardavan Niknam, Prague; Ahmad Ra'fat, Rome) * Israel accuses Arafat of running terrorist operations. (Siavash Ardalan) * Chirac appoints Jean-Pierre Raffarin as France's new prime minister. Some of the new cabinet members are more famous than the prime minister. (Jean Khakzad, Paris) * German steel and electricity workers go on strike. (Shahram Mirian, Cologne) * Russia refuses to turn over to the US a recently evacuated Vietnam military base. (Mani Kasravi, Moscow) * European security agencies go on alert for possible large-scale terrorist kidnapping operations by al Qaeda elements, says French magazine Le Journal de Dimanche. (Jean Khakzad, Paris) * The head of Afghanistan's high commission on drug control, Dr. Elahi, tells RFE/RL that the success of the anti-drug program depends on the increased legitimacy and power of the central government. He says the transitional government, to be established this summer by the emergency supreme council, will have greater power than the current interim government, It should be able to eradicate drug cultivation and smuggling in two to five years. Afghanistan is in the process of signing bilateral and multilateral agreements with neighboring countries and the EU on combating drug smuggling, he adds. (Golnaz Esfandiari, Kabul) * Elections in the Netherlands will proceed despite the killing of Pim Fortuyn. His party might get more votes as an expression of sympathy, says Farah Karimi, an Iranian-born member of the Netherlands parliament in an interview with RFE/RL. (Shahran Tabari, London) * Russia's new security agency says foreign secret services have expanded their spying operations on Russia's arms industry. (Mani Kasravi, Moscow) * The Baghdad zoo feeds donkeys and pigs to its six lions. (Jean Khakzad, Paris) ARTS AND IDEAS Two Iranian Short Films in the 48th Oberhausen Festival * Mahvash Sheikholeslami and Kirash Anvari, Iranian short film directors competing at the 48th Oberhausen International Short Film Festival, tell RFE/RL about their films. (Shahram Mirian, Cologne) Classic Love Stories: Shahnameh's Zal and Rudabeh * Sadredin Elahi continues his recitation of the love story from the epic by Ferdowsi. Weekly Book Review Program * Kamran Fani reviews six books, including a new collection on contemporary art and a socio-psychological study on Iranian people's self-centrism. Classic Love Stories: Domes * Sadredin Elahi continues with his recitation of the Legend of Domes from Haft-Peykar by Nezami Ganjavi. World of Music * Mahmoud Khoshnam plays music of Bach, Mohammad-Rez Shajarian, Bjork and an English pop song by Anoushirvan Rouhani performed by German singer Klaus Meine. Weekly medical advice show (Dr. Mansur Moslehi, Los Angeles)مهدي خلجي (راديوآزادي): شوراي نگهبان در تازه ترين اطلاعيه خود به مباني و استنادات رد مصوبات مجلس از سوي اين شورا اشاره كرده است. بنابر اين اطلاعيه مصوبات نهادهائي مانند شوراي عالي انقلاب فرهنگي حاكم بر مصوبات مجلس شوراي اسلامي است و اگر مصوبات مجلس با مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي در تضاد باشد شوراي نگهبان به خود حق مي دهد كه مصوبات مجلس را رد كند. شوراي نگهبان در توجيه اين ديدگاه خود اعلام كرده كه در شوراي نگهبان اينگونه نيست كه مصوبه اي تنها با مصوبه ديگر تطبيق داده شود بلكه فرامين آيت الله خميني و آيت الله خامنه اي، رهبران جمهوري اسلامي نيز ملاك رد يا قبول مصوبات مجلس است. طبق قانون اساسي وظيفه شوراي نگهبان ارزيابي مصوبات مجلس با قانون اساسي و شريعت اسلام است اما در اين اطلاعيه معيار سومي نيز براي سنجش مصوبات مجلس ذكر شده است يعني سخنان رهبر پيشين و رهبركنوني جمهوري اسلامي. محمدحسين آغاسي، حقوقدان و وكيل پايه يك دادگستري در تهران معتقد است ازنظر حقوقي ديدگاه ولي فقيه نمي تواند مبناي رد يا قبول مصوبات مجلس قرار بگيرد. محمدعلي آغاسي: علت اينكه اين ايراد به نظر شوراي نگهبان وارد است كه نمي تواند نظريات رهبر انقلاب يا بنيانگذار انقلاب را مبناي ايردات خودش قرار بدهد فقدان چنين حقي است در قانون اساسي است براي شوراي نگهبان. اختيارات و وظايف رهبري در يكي از اصول قانون اساسي به روشني ذكر شده و هرگز در هيچ يك از شقوق مندرج در قانون اساسي پيش بيني نشده است كه رهبر انقلاب مجاز هست كه به نظريات مجلس ايرادي بگيرد يا نظريات مشاراليه مي تواند مبناي اظهار نظر شوراي نگهبان باشد. به نظر مي رسد كه در مواردي شوراي نگهبان از اين اختيارات استفاده مي كند كه در قانون اساسي و در شرع مبدع و مبنائي ندارد و از طرفي اين تمايل وجود دارد كه مصوبه خاصي مردود اعلام بشود و به همين دليل به مباني و موازيني غير از آنچه كه از اختياراتش است مراجعه مي كند و مصوبات مجلس را رد مي كند كه مورد ايراد متفق القول حقوقدانان بي نظر حاضر در جامعه است. مهدي خلجي: حجت الاسلام ابوالفضل موسويان عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه علميه قم نيز باوردارد كه ديدگاه ولي فقيه اگر در چارچوب مصلحت باشد بايد در مجمع تشخيص مصلحت نظام بررسي شود و غيراين صورت ديدگاه ولي فقيه در پذيرش و رد مصوبات مجلس نمي تواند معيار قرار گيرد. ابوالفضل موسويان: استناد يا بايد به شرع باشد يا به قانون اساسي و اگر بحث مصلحت انديشي است اين بايد بيايد توي مجمع تشخيص مصلحت. با توجه به اينكه اين پيش بيني در قانون اساسي شده است از سال 68، بعد از بازنگري قانون اساسي به اينطرف، من فكر نمي كنم وجهي براي اينكه شوراي نگهبان بخواهد به مسائل ديگر بپردازد وجود داشته باشد. آنچه در گذشته هم وجود داشته كه در زمان حيات حضرت امام كه منجر به تشكيل مجلس تشخيص مصلحت نظام شد اين بود كه شوراي نگهبان بناش بر اين بود كه كليه مصوبات را با توجه به قانون اساسي و قوانين شرع تشخيص بدهد و مصلحت را از ديده كاري خودش خارج بداند. بنابراين اگر اين مسائلي هم كه امروز مطرح شده اگر چنانكه مصلحت نظام اقتضا بكند راهش اين است كه در مجلس شوراي اسلامي تصويب بشود و اگر شوراي نگهبان رد كرد در مجمع تشخيص مصلحت نظام مورد تائيد و تصويب قرار بگيرد. مهدي خلجي: بعضي از كارشناسان عقيده دارند كه نظر ولي فقيه به عنوان يك ديدگاه شرعي و اسلامي برتر از همه ديدگاه هاي ديگر و حاكم بر آراي فقيهان ديگر است ووظيفه شوراي نگهبان بررسي مصوبات مجلس از حيت انطباق و عدم انطباق آنها با شريعت است. در نتيجه اگر شوراي نگهبان سخنان ولي فقيه را معيار قانون گذاري قرار مي دهد به وظيفه خود عمل مي كند و نظريه وي را به عنوان شريعت تلقي مي نمايد. اما حجت الاسلام موسويان معتقد است كه فقهاي شوراي نگهبان بايد طبق نظر فقهي خود عمل كنند زيرا اگر فقيه باشند نمي توانند از فقيه ديگري تقليد نمايند. ابوالفضل موسويان: در اين مورد، ببينيد ما در دوره حيات حضرت امام اين مسئله را داشتيم و اين اختلاف به طور جدي بين شوراي نگهبان وجود داشته با مجلس و حتي نظرات حضرت امام. يعني بعضا حتي نظر امام با نظر مجلس موافق بود به خصوص در قانون كار يا بعضي از موارد ديگر در حاليكه شوراي نگهبان اين را -- حالا كار به مصلحت هم نداريم. آن زمان نظر امام در مورد بعضي از مسائل اينجوري بود -- ولي شوراي نگهبان با توجه به برداشت و ديد خودش از شرع نظر مي داد. يعني فرض براين است كه اعضاي شوراي نگهبان، يعني فقهاي شوراي نگهبان، اينها مجتهد هستند نه تابع نظر ديگري. يعني آنها بايد براساس بينش خودشان و ديدي كه خودشان نسبت به شرع دارند، به طور آزاد اجتهاد بكنند. نه اينكه مقلد نظر ديگري باشند. كما اينكه در آن زمان حتي بعضي از نظرات امام را اينها قبول نمي كردند و نظر خودشان را اعلام مي كردند. مهدي خلجي: در عين حال شوراي نگهبان در اطلاعيه خود آورده است كه در بررسي هر طرح يا لايحه بايد تمام اصول قانون اساسي را با يكديگر در نظر گرفت. اين سخن بدان معنا است كه اصل ولايت مطلقه ولي فقيه در قانون اساسي اقتضا مي كند كه نظر ولي فقيه حاكم بر مصوبات مجلس و معيار پذيرش آن باشد. راديوآزادي از محمدحسين آغاسي مي پرسد اگر ولي فقيه نتواند از پذيرش يا رد مصوبات مجلس جلوگيري كند پس معناي ولايت مطلقه او چيست؟ محمدحسين آغاسي: مفهوم ولايت فقيه فراقانوني بودن يا خاموش كردن چراغ قانون اساسي نيست. مفهوم ولايت فقيه بر اساس ديدگاه هاي رهبري در مواردي هست كه در قانون اساسي شمرده شده. اگر قرار بود ولي امر يا ولايت فقيه مطلقا به جاي قانون اساسي يا متمم حركاتي و اعمالي را و دستوراتي را صادر بفرمايند ديگر نيازي ما به مجلس نداشتيم مثل بعضي از كشورهائي كه ديكتاتوري مطلقه است گفتند كه قانون اساسي نمي خواهيم و مجلس نمي خواهيم و فقط رهبري هر آنچه تصميم بگيرد بايد بر اساس آن عمل بشود. منتهي ما در كشورمان از همان ابتداي انقلاب و بعد از فروش كردن امواج قانون اساسي تدوين كرديم و عهدي را منعقد كرديم كه همه ملت و در واقع نظام منعقد كردند اين قرارداد را كه بر اساس اين قرارداد عمل بشود و همه مسئولان بلا استثنا به آن عمل كنند. مهدي خلجي: با اين همه ابهام در پاره اي از مواد قانون اساسي مورد قبول بيشتر گروه هاي سياسي ايران است تا آنجا كه كارشناسان معتقد هستند قانون اساسي به شيوه هاي گوناگوني قابل تفسير است و اين معادله قدرت و موازنه قوا است كه موجب سلطه عملي يك تفسير بر ديگر تفسير ها مي شود و در نتيجه صرفا با استنادات حقوقي مجادله ميان شوراي نگهبان و مجلس شوراي اسلامي قابل حل به نظر نمي رسد.
سخنگوي شوراي نگهبان در پاسخ به انتقادنمايندگان از عملكرد اين شورا در رد مصوبات مجلس شوراي اسلامي، يادآور شد كه اين شورا در تصميمات خود علاوه بر شرع و قانون اساسي، نظرات بنيانگذار و رهبر جمهوري اسلامي را نيز مورد استناد قرار داده است. محمدحسين آغاسي، حقوقدان، در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد قانون اساسي موارد استناد شوراي نگهبان را مشخص كرده است و بيانات رهبر جمهوري اسلامي يكي از آنها نيست. وي مي افزايد اگر اصل ولايت مطلقه ولي فقيه در قانون اساسي بر اصول ديگر، مثل حق حاكميت مردم، مقدم شناخته شود، مانند كشورهائي كه در آنها حكومت ديكتاتوري مطلقه جاري است، نياز به داشتن مجلس از ميان مي رود. حجت الاسلام ابوالفضل موسويان، عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه علميه قم، در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد: چون شوراي نگهبان در بررسي قوانين مجلس به شرع و قانون اساسي محدود است، و نمي تواند مصلحت نظام را ملاك عمل قرار دهد، نهاد ديگري تحت عنوان مجمع تشخيص مصلحت نظام به وجود آمد. وي مي افزايد فقهاي شوراي نگهبان بايد به طور آزاد اجتهاد كنند و نمي توانند مقلد نظر فقيه ديگري باشند.
