(rm) صدا | [ 9:37 mins ]
جمهوري اسلامي اعلام کرده است که روز دوشنبه، تحقيقات خود در باره تولید سوخت اتمی از جمله غنی سازی اورانیوم را ازسر خواهد گرفت. کارشناسان اميدوارند که با استفاده از ايده تشکيل بانک سوخت هسته‌اي، به بحران‌هايي نظير مسئله تحقيقات هسته‌اي جمهوري اسلامي پايان دهد. متيو بان، از دانشگاه هاروارد، در مصاحبه با رادیو فردا می گوید پيشنهاد روسيه برای غنی سازی اورانیوم ایران چند راه متفاوت براي مطمئن شدن از تامين سوخت هسته‌اي ایران دربردارد. جوزف سيرينسيونه، از بنياد کارنگي می گوید که ايران ممکن است خود به عامل حل مشکلی بدل شود که گريبانگير کشورهاي متکي به انرژي هسته‌اي است. برونو پيلار، معاون پيشين آژانس بين‌المللي انرژي اتمي می گوید به نفع ايران است که تا زماني که فضاي سياسي تغيير يابد به تعليق داوطلبانه ادامه دهد. فاطمه امان (راديو فردا): بحران بر سر برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي ادامه دارد. جمهوري اسلامي، پيشتر اعلام کرده بود که روز دوشنبه، تحقيقات در زمينه سوخت هسته‌اي را که بر پايه توافق پاريس به حال تعليق درآورده بود، ازسر خواهد گرفت. قرار بود روز پنجشنبه، هيئت جمهوري اسلامي با مسئولان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ديدار کند و درباره علت پايان دادن به تعليق تحقيقات هسته‌اي توضيح دهد؛ اما اين جلسه برگزار نشد.
در همين حال، بحران بر سر مسئله سوخت هسته‌اي و توليد اين سوخت در داخل ايران نيز ادامه دارد. اما از ايده بانک مرکزي سوخت هسته‌اي بشنويم که کارشناسان اميدوارند به بحران هسته‌اي، نظير بحران هسته‌اي جمهوري اسلامي پايان دهد. محمد البرادعي، توسط مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي،در سال 2005، يک ايده 30 ساله را براي ايجاد اين بانک، به طور جدي و چشمگيرمطرح و دنبال کرد؛ ايده توليد يک بانک مرکزي سوخت هسته‌اي. آقاي البرادعي، در ماه نوامبر نيز گفت که در اين راه، حمايت آمريکا را به حمايت از ايده خود جلب کرده است، و واشنگتن حاضر است حتي مواد هسته‌اي نيز در اختيار اين بانک قرار دهد. عده‌اي از کارشناسان هسته‌اي مي‌گويند که طنز تاريخ اين است که جمهوري اسلامي، حکومتي که بر سر چرخه سوخت هسته‌اي، اين چنين تاکيد دارد، مهمترين انگيزه ايجاد يک بانک جهاني سوخت هسته‌اي شود. اکنون، جمهوري اسلامي براي حل مسئله هسته‌اي خود با پيشنهاد روسيه نيز روبرو است. البته جمهوري اسلامي به طور رسمي در مقابل اين پيشنهاد هنوز واکنشي نشان نداده است.
علي لاريجاني، دبير شوراي عالي امنيت جمهوري اسلامي، روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت که اگر ايران پيشنهاد روسيه را بپذيرد، به استقلال اين کشور لطمه وارد خواهد آمد. وي در جاي ديگري نيز در مورد پيشنهاد روسيه گفت، مورد رفتار روسيه با اوکرائين و قطع موقت صادرات گاز اين کشور به اوکرائين، نشان داد که چنين برخوردي مي‌تواند زماني هم در مورد ايران اتفاق بيفتد.
متيو بان، مدير اجرايي پروژه مديريت اتمي دانشکده کندي دانشگاه هاروارد در مصاحبه با رادیو فردا می گوید: ايران در زمينه محروم شدن از سوخت هسته‌اي، تجربه قديمي پشت سر دارد. اشاره آقاي بان، به مورد قرارداد پيش از انقلاب ميان ايران و فرانسه است که برپايه آن، قرار بود ايران از فرانسه اورانيوم سه درصد غني شده دريافت کند؛ اما اين تحويل، به علت انقلاب ايران، و آنچه از سوي شرکت فرانسوي، عدم پايبندي ايران به تعهداتش خوانده شد، هرگز صورت نگرفت. متيو بان گفت که پيشنهاد روسيه متفاوت است.
متيو بان: اگر جمهوري اسلامي پيشنهاد روسيه را، که بر پايه آن، آخرين مرحله توليد سوخت هسته‌اي اين کشور در خاک روسي صورت مي‌گيرد بپذيرد، چند راه متفاوت براي مطمئن شدن از تامين سوخت هسته‌اي خود پيش رو دارد. وي افزود، اولا جمهوري اسلامي مي‌تواند از ساير تهيه‌کنندگان سوخت هسته‌اي، سوخت نيروگاه‌هاي آينده‌اش را تامين کند. دوم اين که آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، در نظر دارد يک بانک سوخت هسته‌اي به راه بيندازد که از اين طريق نيز، در صورتي که مثلا روسيه از تحويل سوخت خودداري کند، مي‌توان سوخت هسته‌اي مورد نياز را تامين کرد. سوم اين که امتياز سوخت هسته‌اي اين است که ارزان است؛ چون هزينه انرژي هسته‌اي، بيش از هر چيز در ساختن رآکتور است. جاي کمي مي‌گيرد، و ذخيره آن آسان است. ايران، بالفرض مي‌تواند سوخت هسته‌اي چند ساله خود را به بهاي مناسبي ذخيره کند. من هيچ کشور ديگري را نمي‌شناسم که برنامه هسته‌اي به مختصري برنامه جمهوري اسلامي داشته باشد، و برايش هزينه سرسام آور تکنولوژي غني سازي اورانيوم و توليد سوخت هسته‌اي، اختصاص داده باشد. اين کار، از نظر اقتصادي کاملا بي‌معني است؛ که بودجه‌اي را که مي‌توان در زمينه‌هاي توسعه به خوبي به کار برد، صرف توليد سوخت هسته‌اي کرد، که خريد آن به هيچ وجه گران نيست.
ف.ا.: البته کارشناسان ديگر هم بر اهميت اين مسئله تاکيد دارند که لازمه هرگونه راه حلي براي پايان دادن به بحران هسته‌اي جمهوري اسلامي، تضمين و تامين سوخت هسته‌اي اين کشور است. جوزف سيرينسيونه، مدير برنامه منع گسترش تسليحات هسته‌اي بنياد کارنگي در واشنگتن در اين زمينه گفت:
جوزف سيرينسيونه: با آن که به خوبي ممکن است يک سيستم سوخت هسته‌اي جمعي، مثلا از اروپا، در رابطه با ايران ايجاد شود؛ به احتمال زياد، اين يک اصلاحات جهاني را هم در اين زمينه ايجاد خواهد کرد. بر پايه اين اصلاحات، يا از طريق آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، و يا توافق چند مليتي، يک بانک سوخت هسته‌اي ايجاد مي‌شود. کشورهايي که سوخت هسته‌اي توليد مي‌کنند، در اين بانک، به واقع يا به صورت مجازي، ذخيره هسته‌اي مي‌کنند. و آنها که سوخت هسته‌اي لازم دارند، از اين بانک خريد مي‌کنند. يک چنين بانک هسته‌اي، مانع هر کشوري، از جمله آمريکا، روسيه، کانادا و هر کشور ديگري خواهد بود که مي‌خواهد از ارسال سوخت هسته‌اي به کشور سوم خودداري کند.
این کارشناس هسته‌اي، مي‌افزايد:
جوزف سيرينسيونه: اگر ما در اين لحظه به درستي عمل کنيم، ايران ممکن است خود به عامل حل اين مشکل بدل شود؛ که گريبانگير کشورهاي متکي به انرژي هسته‌اي شده است. اين به يک شوخي تاريخ مي‌ماند؛ که ايران، ممکن است خود به صورت کاتاليزور براي دستيابي به يک سامانه جديد براي توليد و فروش سوخت هسته‌اي عمل کند.
ف.ا.: بر پايه توافق پاريس، جمهوري اسلامي همه فعاليت‌هاي تحقيقي مربوط به چرخه سوخت هسته‌اي را به حال تعليق درآورد. اين تعليق، شامل بسياري از زمينه‌هاي تحقيقات هسته‌اي نمي‌شود. در واقع، ادامه فعاليت‌هاي تعدادي از بخش‌هاي تحقيق هسته‌اي، بر پايه توافق پاريس، به حال تعليق درنيامد. جمهوري اسلامي هنوز به طور مشخص نگفته است که کار را در چه مراکز هسته‌اي آغاز خواهد کرد؛ اما علاء‌الدين بروجردي، رئيس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس، گفت که تحقيقات ما لزوما در دانشگاه‌ها صورت نمي‌گيرد؛ بلکه مراکز هسته‌اي ما هم در اين زمينه تحقيقات دارند.
از آنجا که جمهوري اسلامي در مورد ازسرگيري فعاليت‌هاي تحقيقات هسته‌اي مربوط به چرخه سوخت به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اطلاع داده، کارشناسان برآنند که احتمالا اين فعاليت‌ها، همان‌هايي هستند که بر پايه توافق پاريس، بايد در تعليق نگهداشته مي‌شدند. اصولا، ازسرگيري اين بخش از فعاليت‌هاي هسته‌اي، تا چه حد حاد و ضروري است؟ برونو پيلار، معاون پيشين مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي گفت، به نفع منافع ملي ايران است که فعلا به تعليق داوطلبانه ادامه دهد، تا زماني که فضاي سياسي تغيير يابد. وي افزود: من فکر مي‌کنم اين پيشنهاد قابل تامل است. اين که ابتدا يک تعليق موقت فعلا چند ساله داشته باشيم، و به دنبال آن، وارد مرحله‌اي شويم که در آن، ايران داراي يک توان محدود غني‌سازي باشد؛ در حدي که فن‌آوري آن موجود باشد، و شايد ايران بتواند در مرحله ديگري، به يک توانمندي بزرگتر صنعتي ارتقاء يابد؛ مرحله‌اي که ممکن است شرايط سياسي گذار به آن، در آينده فراهم شود. آيا اگر جمهوري اسلامي، فعلا از اين تکنولوژي چشمپوشي کند، حق برخورداري از آن را براي هميشه از دست خواهد داد؟
جوزف سيرينسيونه: هيچ معاهده بين‌المللي مانند خياباني يک‌طرفه نيست. همه ملت‌ها در صورت تشخيص عدم تطابق يک معاهده با منافع ملي‌شان مي‌توانند از آن پيمان خارج شوند؛ و اين مسئله، تبعا در مورد قراردادهاي ميان جمهوري اسلامي و اتحاديه اروپا هم صدق مي‌کند، و اتحاديه اروپا هم اين مسئله را مي‌پذيرد. اروپايي‌ها از اين کشور نمي‌خواهند که به طور دائم از حق تکنولوژي غني‌سازي اورانيوم چشمپوشي کند؛ آنها تنها خواستار ادامه تعليق هستند. ايران مي‌تواند اين کار را براي چند سال انجام دهد، بدون آن که از تکنولوژي غني‌سازي به طور جدي عقب بماند. اتفاقا، پذيرش اين خواست، امکان دستيابي به بسشياري از فن‌آوري‌ها را برا ايران ايجاد مي‌کند، که در غير اين صورت، ايران از آنها محروم مي‌ماند.
ف.ا.: متيو بام، مدير اجرايي پروژه مديريت اتمي دانشکده کندي دانشگاه هاروارد که در مذاکرات هسته‌اي آمريکا و کره شمالي در زمان رياست جمهوري بيل کلينتون شرکت داشت، نيز گفت: اگر بخواهم به دولت جمهوري اسلامي توصيه‌اي کنم، اين است که پيشنهاد روسيه را در ترکيب با پيشنهادهاي ديگري که سوخت هسته‌اي را تضمبن مي‌کند، به طور جدي دنبال کند.
