اعتراض به چاپ کاریکاتور پیامبر اسلام در نشریات غرب: تقابل احساسات تند مذهبی و آزادی بیان

چاپ چند کاریکاتور در یک روزنامه کثیرالانتشار دانمارک، که برخی از مسلمانان متعصب آن را توهین به پیامبر اسلام دانستند، جنجالی را در ابعاد جهانی به دنبال دات و اینک رویاروئی از حد تقابل بین دانمارک و مسلمانان تندرو مقیم آنکشور فراتر رفته است و به رویاروئی دو نظام ارزشی و دو نوع نگاه در جهان بدل گشته است: تقابل حق آزادی بیان در برابر احترام به حساسیت متعصبان مذهبی. رادیو فردا در گفتگوئی میان دو گزارشگر حمید فاطمی و سیاوش اردلان به بررسی زمینه و سابقه ماجرای انتشار کاریکاتورهائی از پیامبر اسلام می پردازد که چهار ماه پیش از دانمارک آغاز شد اما به تدریج دامنه آن به سایر کشورهای اروپا و همچنین به جوامع مسلمان کشیده شد. حمید فاطمی می گوید این کاریکاتورها در پی آن کشیده شدند که یک نویسنده دانمارکی تصمیم گرفت کتابی برای بچه‌ها در معرفی پیامبر اسلام بنویسد براساس آثار ابن اسحاق، که نخستین بیوگرافی پیامبر اسلام را چند دهه بعد از فوت وی نگاشت. چون سه نقاشی که برای این کتاب طرح تهیه کرده بودند، حاضر به امضای آثار خود نشدند، یولاندس پوستن Jyllands Posten پرتیراژترین روزنامه دانمارک از نقاشان دانمارکی دعوت کرد به اسم خودشان در این باره نقاشی بفرستند که جرات خود را ثابت کنند و 12 نقاشی حاصل این دعوت چهارماه پیش در روزنامه به چاپ رسید که در میان آنها فقط سه نقاشی جنبه کاریکاتور دارد که اسلامگرایان متعصب آن‌ها را موهن تشخیص دادند. بعد از چاپ این 12 نقاشی اعتراض‌ها آغاز شد: ابتدا سفیران اسلامی و بعد انجمن‌های اسلامی در دانمارک و بعد کشورهای عربی و دیگر کشورهای اسلامی. به خصوص که چند ماه بعد یک روزنامه نروژی نیز با چاپ این کاریکاتورها خشم مسلمانان متعصب را برانگیخت. سیاوش اردلان می‌پرسد چطور شد که نشریات اروپائی از زاویه دفاع از آزادی بیان به چاپ این کاریکاتور اقدام کردند. حمید فاطمی می‌گوید روزنامه‌های کثیر الانتشار از جمله لیبراسیون و فرانس‌سوار در فرانسه، کوریره دلاسرا و استامپای ایتالیا و دی ولت در آلمان وچندین روزنامه در اسپانیا و کشورهای دیگر با چاپ کاریکاتورها اعلام کردند حق آزادی بیان حق انتقاد از هرچیز، اساس و هسته جوهر دمکراسی غرب و فرهنگ امروز است و نباید از آن عدول کرد. حمید فاطمی می‌افزاید بین سیاستمداران غرب و مطبوعات غرب برسر چاپ این کاریکاتورها در دفاع از آزادی بیان در تقابل با تعصب مذهبی، اختلاف نظر پیش آمده است، به خصوص در آمریکا و بریتانیا با گرایش‌های راست و چپ. امروز، جمعه، روزنامه چپگرای گاردین و روزنامه پرتیراژ دیلی تلگراف، و در آلمان، فرانکفورتر روندشا، نوشتند که اصل آزادی مطبوعات نمی‌تواند توجیه کننده اهانت به مذهب باشد و باید حدو مرزی رعایت بشود. وزیر امورخارجه فرانسه گفته است نمی‌شود جلوی آزادی مطبوعات را گرفت و آتش زدن پرچم کشورها توسط افراطیون مذهبی قابل قبول نیست اما کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل گفته است احترام مذاهب را باید حفظ کرد. حمید فاطمی می‌گوید اختلاف نظر را در جوامع مسلمان نیز شاهد بودیم زیرا در بعضی نقاط تظاهرات و اعتراضات صورت خشونت‌آمیز پیدا کرد، از جمله در غزه و جاکارتا، ولی رهبران مسلمانان نروژ دعوت به آرامش کردند و در بعضی از کشورهای اسلامی دیگر نیز رهبران سیاسی ضمن محکوم کردن چاپ کاریکاتورهای پیامبر اسلام، اسلامگرایان متعصب را دعوت به خویشتنداری و آرامش کردند، از جمله حمید کرزای در افغانستان و حسنی‌ مبارک در مصر. سیاوش اردلان نتیجه‌گیری می‌کند که در دوسوی این جنجال اختلا‌ف‌نظرها در نوع برخورد با چاپ کاریکاتورها وجود دارد. کوتاه شده