مشروطیت و مبارزه صد ساله: مصاحبه با ماشاءالله آجودانی - قسمت چهارم

در سلسله مصاحبه ها با رادیو فردا در باره تاریخ مشروطیت، به مناسب سالگرد جنبش مشروطیت در ایران، مورخ مقیم لندن دکتر ماشاءالله آجودانی به نقش روحانیون شیعه در جنبش مشروطیت می پردازد و یادآور می شود که مشکل ایران در آن زمان، مثل حالا، آشتی دادن تمدن و تجدد و علم و صنعت با تعابیر مذهبی وسنتی بوده است و می گوید در این باره برای نخستین بار به روشنیمیرزا فتح‌العلی آخوندزاده توضیح داده است. آجودانی می‌گوید برای اینکه مشروطیت و مفاهیم مدرن را بتوانند در ایران جا بیاندازند، آن را به مفاهیم شرعی نزدیک کردند و یک روایت دینی از آن ساختند. 14 مرداد همزمان است با صدمین سال امضای فرمان مشروطیت از سوی مظفرالدین شاه قاجار و نقطه چرخشی بر انقلاب دورانساز سال 1285 ایران درآن انقلاب پدران مشروطه خواه توانستند حاکمیت ملی را جایگزین استبدادها ی سلطنتی و دینی کنند و مجلس شورای ملی رابه عنوان مظهر این حاکمیت برپا دارند. و بعد هم دادگستری را بنا کنند با قوانین عرفی که جا ی قانون شریعت و قضاوت حاکمان شرع را بگیرد. هفتاد و اندی سال پس ازآن رویداد، انقلاب دیگری به وقوع پیوست و حاکمیت روحانی را جایگزین حاکمیت ملی ساخت و بار دیگر حاکمان شرع را بر مسند قضاوت نشاند و قانون شریعت جایگزین قانون عرفی ای که 70 سال کار کرده بود. رادیو فردا در رشته مصاحبه‌هائی با دکتر ماشاءالله آجودانی، مورخ مشروطیت، جنبه های گوناگون انقلاب مشروطیت را مورد بحث قرار می دهد. دراین برنامه از دکتر آجودانی در باره نقش روحانیت و چشمداشت روشنفکر مشروطه‌خواه به کمک این قشر می‌پرسد. دکتر آجودانی می‌گوید مشکل ما به برخورد جامعه سنتی و جامعه مدرن باز می‌گردد که برای نخستین بار آن را میرزا فتح‌العلی آخوندزاده به روشنی تشریح کرد. وی گفت که یا باید مسلمان و شریعت‌مدار و جامعه سنتی باقی بمانیم یا باید علم را برگزینیم. آخوند زاده می‌نویسد اگر علم غربی را انتخاب کنیم در این صورت امید حیات اخروی و سعادت سرمدی زائل می‌شود. آجودانی می‌گوید برای اینکه مشروطیت و مفاهیم مدرن را بتوانند در ایران جا بیاندازند، آن را به مفاهیم شرعی نزدیک کردند و یک روایت دینی از آن ساختند. * * * ماشاءالله آجودانی متولد آمل، از دانشگاه تهران دکترای زبان وادبیات فارسی دریافت کرده است.7 سال عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان و مربی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی آن دانشگاه بود.در بهمن 1365 به لندن رفت با منوچهر محجوبی مجله فصل کتاب را در 13 شماره منتشر کرد. نخستین کتاب او مشروطه ایرانی و پیش زمینه ها ی نظریه ولایت فقیه در نقد و بررسی تاریخ مشروطه و تاریخ نگاری آن دوره در 650 صفحه در سال 1376در لندن منتشر شد و تا کنون بیش از 6 بار در ایران نیز به چاپ رسیده و یکی از بهترین اثار تحقیقی در تاریخ مشروطیت است. یا مرگ یا تجدد دومین کتاب او در سال 1381 در لندن منتشر شد.ایران، ناسیونالیسم و تجدد سومین کتاب دکتر آجودانی در آستانه انتشار است .