پیامد دیدار رئیس حکومت آذربایجان از ایران و مساله رژیم حقوقی دریای خزر از دید یک کارشناس

با سفر الهام علي اف رئيس حکومت جمهوری آذربايجان به ايران، بار ديگر تعيين نظام حقوقي درياي خزر خبرساز شد. بهمن آقايي ديبا کارشناس مسائل خزر در مصاحبه با راديو فردا می گوید قرار نيست در اين سفر سندي در اين مورد به امضا برسد ولي احتمالا در مورد کنفرانس آینده سران کشورهای حاشیه درياي خزر در تهران، صحبتهايي انجام خواهد گرفت. بهمن آقايي ديبا علت به حاشيه کشيده شدن بحث تعيين رژيم حقوقي درياي خزر را مسائل مطرح در مورد ايران درسطح جهان می داند ومعتقد است ايران و آذربايجان اختلافات زیادی دارند که مهمترين آنها احتمال تاسیس پایگاه های نظامی آمریکا و يا ارتش ناتو در آذربايجان در اين منطقه است. ژان خاکزاد (رادیو فردا): رئيس جمهوري آذربايجان الهام علي اف سرگرم ديداري از جمهوري اسلامي است. اين سفر بار ديگر تعيين نظام حقوقي درياي خزر را خبرساز کرده است. در گفتگويي با آقاي بهمن آقايي ديبا، کارشناس مسائل خزر، از احتمال گفتگوهاي مقامهاي تهران – باکو در زمينه تعيين نظام حقوقي اين دريا پرسيدم. بهمن آقايي ديبا (کارشناس مسائل درياي خزر): تصور مي کنم که سفر آقاي علي اف به ايران بهانه اي شده که اين موضوع تازه شود در اذهان، ولي در عين حال قرار نيست که در سفر آقاي علي اف به ايران هيچگونه در واقع نه مذاکره يا سندي در مورد مساله رژيم حقوقي درياي خزر امضا شود. فقط احتمال مي دهم که در مذاکرات تهران راجع به اجلاس سران دول حاشیه خزر که احتمالا تا چند ماه ديگر ممکن است در تهران تشکيل شود، صحبتهايي انجام گيرد. ژ.خ: بالاخره آقاي ديبا، نظام حقوقي درياي خزر بايد روزي تعيين شود. به نظر شما در شرايط سياسي کنوني منطقه و جهان، احتمال دست يافتن به چنين توافقي وجود دارد؟ بهمن آقايي ديبا: آخرين تحولات مربوط به رژيم حقوقي درياي خزر، آنچه که به نظر من مي رسد اين است که مسائل مهمي که در منطقه و بخصوص در رابطه با ايران مطرح است در جهان، مساله برنامه اتمي ايران و يا صحبتهايي که اخيرا راجع به مساله حمله آمريکا به ايران در کشورهاي همسايه مطرح است، و اينها مسائلي است که در اين وضعيت، مساله رژيم حقوقي درياي خزر به حاشيه کشيده شده. ژ خ: آقاي مهدي صفري نماينده ويژه ايران در امور درياي خزر، در آستانه سفر رئيس جمهوري آذربايجان گفت چهار کشور ايران، آذربايجان، قزاقستان و ترکمنستان تلاش مي کنند درياي خزر به صورت يک منطقه غيرنظامي در بيايد. اما قزاقستان با افزايش مواد مخدر و جنايات سازمان يافته از طريق اين دريا، خواستار حفظ نيروي دريايي محدودي است، در چنين اوضاع و احوالي درياي خزر مي تواند غيرنظامي شود آقاي ديبا؟ بهمن آقايي ديبا: بر خلاف آنچه که در اکثرايرانيها و در صحبتها ديده مي شود که کشورهاي حاشيه درياي خزر علاقمند هستند و مي خواهند کمک کنند به غيرنظامي شدن اين منطقه، بايد گفت که منطقه به طرف نظامي شدن بيشتر مي رود. ژ. خ: آقاي ديبا قرار است در پايان سفر رئيس جمهوري آذربايجان به ايران، توافقنامه هايي در زمينه هاي مختلف همکاريهاي اقتصادي، سياسي و فرهنگي ميان دو کشور به امضا برسد، اما اختلاف نظرهايي هم ميان دو کشور وجود دارد. در مورد اين اختلاف نظرها چه نظري داريد؟ بهمن آقايي ديبا: ايران و آذربايجان در زمينه مسائل متعددي با همديگر مشکل دارند و احتمال دارد که در آينده مشکلات بيشتري داشته باشند. مهمترين آنها عبارت از اين است که احتمال دارد آذربايجان در آينده پايگاههايي را به نظاميان آمريکايي و يا ارتش ناتو در اين منطقه بدهد و مساله دوم اين است که ايران از مساله ارتباط خودش با ارمنستان به عنوان يک اهرمي براي کنترل آذربايجان و احتمالا جلوگيري از دخالتهاي آن در امور داخلي ايران استفاده مي کند.