کمکهای آمریکا و موسسات غیردولتی تحت حمایت مالی آمریکا به نضج نهادهای جامعه مدنی و دمکراسی در قرقیزستان

موسسه های غیردولتی دفاع از جامعه مدنی و دموکراسی که بخشی از هزینه آنهارا دولت آمریکا پرداخت می کند، با همکاری موسسه های مشابه اروپایی و تاسیس نهادهای جامعه مدنی، روزنامه و رادیو و مراکز اطلاعرسانی، به جنبش دموکراسی خواهی در قرقیزستان کمک کردند تا به حکومت عسگر آقایف خاتمه دهند. به گزارش روزنامه نیویورک تایمز آمریکا میلیون ها دلار برای گسترش دموکراسی در این کشور بطور مستقیم هزینه کرد بطوریکه رسانه های خبری قرقیزستان بدون کمک های مستقیم خارجی نمی توانستند در برابر فشار روز افزون دولت مقاومت کنند. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): انتشار عکس خانه مجللي که عسکر آقايف، رئيس برکنار شده حکومت قرقيزستان براي خود ساخته بود در يک روزنامه اپوزيسيون، به اعتراضات گسترده مردمي جرقه زد که به فاصله کوتاهي به قيامي عليه حکومت نامحبوب عسکر آقايف منجر شد. اين روزنامه، با رساندن خبر ناآرامي‌هاي مردمي در جنوب قرقيزستان به مردم شمال اين کشور، و همچنين انتشار خبر تظاهرات و اجتماعات، نقش محوري در جنبش دمکراسي‌طلبي اخير قرقيزستان ايفا کرد. روزنامه نيويورک تايمز مي‌نويسد روزنامه اپوزيسيون قرقيزستان، روزنامه اي به نام MSN که دولت قرقيزستان آن را از دسترسي به چاپخانه محروم کرده بود، در چاپخانه‌اي به چاپ مي‌رسيد که موسسه آمريکائي Freedom House در بيشکک داير کرد و وقتي دولت برق اين چاپخانه را قطع کرد، کار چاپ تنها روزنامه مخالف دولت در قرقيزستان با کمک دو ژنراتور برقي که بلافاصله از سفارت آمريکا فرستاده شد، ادامه يافت. علاوه بر آمريکا، دولت‌هاي بريتانيا، هلند و نروژ هم براي توسعه دمکراسي و حکومت مردم، به نهادهاي جامعه مدني قرقيزستان کمک‌هاي مالي رساندند. کوشش‌هاي اين نهادها، با استفاده از کمک‌هاي مالي غرب، زمينه را براي براندازي حکومت عسکر آقايف در قرقيزستان فراهم کرد. قرقيزستان، به خاطر موضع دمکراسي‌طلبانه‌اي که عسکر آقايف به خود گرفت، بعد از فروپاشي اتحاد شوروي، بيش از ديگر جمهوري‌هاي آسياي مرکزي از کمک‌هاي مالي غرب بهره مند شد. هدف بخش عمده‌اي از اين کمک‌ها، که دولت آقايف ابتدا از آنها استقبال مي‌کرد، به وجود آوردن نهادهاي جامعه مدني، نظير مطبوعات و رسانه‌هاي آزاد، و اشاعه نهادهاي دمکراتيک در قرقيزستان بود. بيشتر اين پول را آمريکا پرداخت کرد. قانون حمايت از آزادي Freedom Support Act که در سال 1992 براي توسعه اقتصادي و سياسي جمهوري‌هاي سابق اتحاد شوروي در کنگره آمريکا به تصويب رسيد، بودجه‌اي به اين منظور در اختيار دولت آمريکا قرار مي‌دهد. سال گذشته ميزان کمک‌هاي آمريکا به نهادهاي جامعه مدني ودمکراسي در قرقيزستان به 12 ميليون دلار رسيد. اين کمک شامل صدها هزار دلار ديگري نمي شود که از طريق موسسات ديگر آمريکائي، مثل خانه آزادي و بنياد ملي دمکراسي National Endowment for Democracy که از دولت آمريکا کمک مي‌گيرند، در قرقيزستان هزينه شد، و شامل هزينه راديواروپاي آزاد، راديوآزادي هم نمي‌شود که با موافقت دولت قرقيزستان ايستگاه ويژه اي در بيشکک دائر کرده بود. علاوه بر روزنامه و راديو و برنامه‌هاي تلويزيوني، از محل اعتبارهاي آمريکا فعالان سياسي و شهروندان علاقمند در قرقيزستان دهها مرکز گردهمائي تاسيس کردند که در آنها، آموزش هاي سياسي، کتاب و مجله و روزنامه، تلويزيون ماهواره اي و اينترنت در اختيار مردم قرار مي‌گرفت. آقاي عادل بايسولوف Edil Baisolov که مسئوليت اداره ائتلافي از سازمان‌هاي غيردولتي در قرقيزستان را برعهده دارد گفت قيام هفته گذشته بدون کمک‌هاي آمريکا امکان پذير نبود. از جمله موسسات آمريکائي فعال در قرقيزستان، موسسه ملي دمکراتيک National Democratic Institute است که از احزاب دمکرات و جمهوريخواه و همچنين از دولت آمريکا بودجه مي‌گيرد. اين موسسه حداقل 20 مرکز اطلاعرساني درشهرهاي مختلف قرقيزستان تاسيس کرده بود که از جمله به شهروندان فعال، آموزش‌هاي سياسي مي‌دادند. اين موسسه، با کمک سازمان همکاري و امنيت اروپا، نقش مشابهي در انقلاب‌هاي مخملي اوکراين و صربستان ايفا کرد. با کمک مالي آمريکا، برنامه هاي مستند و مصاحبه‌هاي تلويزيوني توليد مي‌شد که از چند کانال تلويزيوني محلي در شهرهاي مختلف پخش مي‌شد. علاوه بر اين، تلويزيون شهر اوش، محل شروع تظاهرات مخالفان، توانست با استفاده از پولي که وزارت امورخارجه آمريکا در اختيار آن قرار داد، برنامه هاي خود را به شهرهاي ديگر کشور برساند. علاوه بر اين‌ها، آمريکا هزينه دانشگاه آمريکائي بيشکک را پرداخت مي‌کند و سالانه صدها تن از دانشجويان قرقيز به هزينه آمريکا در دانشگاه‌هاي آمريکا به تحصيل مي‌پردازند. آقاي قورمان بيک باقي يف، رئيس حکومت موقت قرقيزستان، از جمله کساني است که از اين بورسيه بهره گرفت ودر آمريکا به تحصيل پرداخت. به قول آقاي جفري ليلي Jeffrey Lilley مدير شعبه قرقيزستان موسسه آمريکائي International Republican Institute يکي ديگر از موسسات آمريکائي فعال در قرقيزستان، اگر هزينه و آموزش آمريکا نبود، خانواده آقايف که به طرز فزاينده اي به قبضه کردن قدرت خوگرفته بودند، همچنان بر سر کار مي‌ماندند.