(rm) صدا | [ 10:46 mins ]
در برنامه چهارشنبه شب «انتخابات 84» راديو فردا در مصاحبه با روزنامه نگاران: فرناز قاضي زاده، حسين باستاني، ابراهيم نبوي و علي محمدي استاد دانشگاه و متخصص علوم ارتباطات به بررسي مطبوعات ايران و نقش آنها در انتخابات رياست جمهوري اسلامي مي پردازد. كيوان حسيني (رااديو فردا): در كشوري كه سالها است از تغيير نقش مطبوعات و پيدايش كاركردي حزبي براي روزنامه ها سخن گفته شده، طبيعي به نظر مي رسد كه در آستانه انتخابات، نگاه ها متوجه عملكرد روزنامه نگاراني باشد كه هر شب صفحات آماده چاپ را به چاپخانه ها مي فرستند تا صبح روز بعد رنگارنگي پيشخوان روزنامه فروشي ها كماكان حفظ شود. هرچند كه اين رنگارنگي در سال 1379 و در مدت كمتر از 48 ساعت با محدوديت روبرو شد و تا مدتها روزنامه خوان هاي ايراني تنها مي توانستند از ميان يك يا دو رنگ اصلي نشريه مورد علاقه خود را انتخاب كنند، اما با يادآوري همان بحث كهنه كاركرد حزبي مطبوعات بار ديگر روزنامه هاي جديدي در ايران متولد شدند. در اين روزها شايد اصلي ترين سوژه مطبوعات ايران نيز انتخابات باشد.
تيتر نخست روزنامه هاي روز چهارشنبه: شرق: شوراي نگهبان تجديد نظر كرد. رسالت: انتخابات 27 خرداد عرصه گزينش ملي است. ايران: ملت از آزمايش بزرگ انتخابات سرافراز بيرون خواهد آمد. كيهان: رئيس جمهوري آينده بايد واقعا با فساد و تبعيض مبارزه كند. اقبال: معين فردا تصميم مي گيرد. جوان: توانايي تامين نيازهاي مردم معيار شناخت نامزد اصلح. اعتماد: دعوت مردم به مقاومت مدني. جمهوري اسلامي: نامزدها و طرفداران آنها انتخابات را به فضاي دشمني تبديل نكنند.
ك . ح: همه در اين باره مي نويسند، اما آيا همه در اين نوشتن ها روش هاي مشابهي را پي مي گيرند؟ فرناز قاضي زاده روزنامه نگار معتقد است كه در گذشته تفاوت ها در راه و روش مطبوعات دو جناح متفات بوده.
فرناز قاضي زاده: مطبوعات بعد از دوم خرداد و قبل از آن در انتخابات امسال به نوعي به صورت مشابه دارند عمل مي كند. ما پيش از اين مثلا در روزنامه جمهوري اسلامي اگر قرار بود از كانديدايي حمايت شود، اين حمايت بسيار رك و با كلمات بسيار آشكار مي شد، اما در روزنامه هاي اصلاح طلب بعد از دوم خرداد اين شيوه متفاوت بود. اما الان مي بينيم كه هر دو گروه با توجه به شرايط خود از كانديداي مورد نظرشان حمايت مي كنند.
ك . ح: تغيير در شيوه هاي تبليغاتي مطبوعاتي كه به محافظه كاران وابسته اند، تنها تغييري نيست كه در اين دوره انتخابات رياست جمهوري ديده مي شود. آنها سعي مي كنند با تكنيك هاي حرفه اي به جذابيت كار خود بي افزايند، اما چنانكه حسين باستاني مي گويد، مجموعه اين تغييرات به بالا رفتن كيفيت نشريات ايران منجر نشده. آقاي باستاني كه خود سال ها در مطبوعات اصلاح طلب قلم مي زده، معتقد است كاهش تعداد نشريات بر تعداد آنها نيز تاثير گذاشته است.
حسين باستاني: الان نسبت به آن سال ها تعداد مطالب خوبي كه توليد مي شود كمتر است به اين خاطر كه تنوع روزنامه هاي خوب كمتر است. الان ما روزنامه هاي بسيار خوبي داريم، ولي تعدادشان خيلي كمتر شده و ميزان فشار بر مطبوعات هم طبيعتا با كيفيت توليد مطالب تاثير مستقيم دارد.
ك . ح: فشار بر مطبوعات همواره در آستانه انتخابات كمتر ديده شده اند. اين موضوع در ايران آرام آرام به سنتي نانوشته بدل شده است. در آستانه انتخابات همانطور كه تلويزيون فيلم هاي سينمايي جذاب و بي سابقه پخش مي كند، همانگونه كه ماموران نيروي انتظامي براي اجراي قوانين اسلامي چون حجاب مهربان و خوشرو مي شوند و همانگونه كه دخترها و پسرهاي جوان احساس آزادي بيشتري دارند، تحمل قضات دادگاه مطبوعات در برخورد با روزنامه نگاران نيز افزايش پيدا مي كند. اين سنت نانوشته گويي اين بار نيز اجرا شده.
حسين باستاني: در دو ماه اخير فضاي مطبوعاتي كمي بازتر شده، اين اتفاقي است كه معمولا در آستانه انتخابات تكرار شده. ولي باز هم فضا اگر مقياس را سال 78 و انتخابات مجلس ششم بگذاريد، نسبتا بسيار بسته تر هست. حداقل اين است كه به لحاظ كمي تعداد مطبوعات مستقل بسيار كمتر هستند و طبيعتا امكان مانور روزنامه نگاران مستقل نسبت به آن زمان خيلي بيشتر محدود شده.
ك . ح: اما علي محمدي، استاد دانشگاه و متخصص علوم ارتباطات و روزنامه نگاري يادآوري مي كند كه ريشه محدوديت ها براي اطلاع رساني در ايران موجب مي شود تا همواره براي يك روزنامه نگار در ايران خطوط قرمزي وجود داشته باشد، حتي اگر انتخابات موجب شود حاكمان جمهوري اسلامي برخي رفتارهاي خود را تغيير دهند، به گفته آقاي محمدي اين خطوط قرمز هيچگاه برداشته نخواهد شد.
علي محمدي: متاسفانه روزنامه نگاران اجازه ندارند وارد خصوصيات زندگي و يا درآمد و وضعيت برخي رهبران كشور شوند. آنچه كه در غرب كاملا مرسوم است و مي توانند هر رهبري را كاملا نقد كنند. در كشور ما متاسفانه اين جزو خطوط قرمز است و در گذشته ديديم كه هر روزنامه نگاري در مورد يك سري افراد اگر سئوالاتي را مطرح كردند كه مورد توجه مردم هم هست، زندگي و شغلشان را از دست دادند و اين يكي از مشكلات است. شما نمي توانيد در مورد چند و چون شوراي نگهبان و اعضاي آن سئوالاتي را مطرح كنيد كه خيلي مورد توجه مردم هم هست. ولي چون جامعه سنتي است و افراد شوراي نگهبان هم مردماني هستند كه كمتر آشنايي با ويژگي هاي رسانه هاي ارتباطي و دنياي قرن 21 دارند، اكثرا اين را به منزله اهانت به مقام روحانيت تلقي مي كنند و گاهي اوقات مساله انگيز مي شود براي روزنامه نگاران.
ك . ح : به رغم همه اين محدوديت ها مطبوعات در ايران همواره از نامزدي خاص حمايت مي كنند. اين حمايت شايد اشكالي عيني، محسوس و آشكار داشته باشد و گاه تنها با نوع انتخاب تيتر و چيدمان عكس ها و گزارش هاي انتخاباتي نمايان مي شود. هرچه هست اما در آستانه انتخابات از اين دسته بندي ها نمي توان گذشت. ابراهيم نبوي، طنز نويس نام آشناي روزنامه هاي ايران از اين دسته بندي ها مي گويد:
ابراهيم نبوي: من فكر مي كنم الان اينطور است كه برخي از روزنامه ها واقعا يك كانديداي مشخصي را دارند، قبل از انتخابات هم موضع اين روزنامه همين بوده، الان هم همين است. بعضي روزنامه ها هم هستند كه كساني در آن كار مي كنند كه به دلايل مختلف از جمله مالي از يك شخصي حمايت مي كنند.
ك . ح : فعاليت نشريات در ازاي گرفتن پول از نامزدي خاص كه از ديرباز و در محافل آكادميك خدشه اي به اعتباري و بي طرفي روزنامه هاي ايران ارزيابي مي شد، خود بعد تازه اي به رابطه مطبوعات و نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري مي دهد، چرا كه در اين دوره بيش از گذشته خبرها و شايعاتي در اين باره منتشر شده است.
