بررسي ابعاد و موانع تحقق طرح عظيم احداث خط لوله انتقال گاز ايران به هند از طريق پاکستان

مذاکرات تهران، دهلي نو و اسلام آباد بر سر ايجاد خط لوله به منظور انتقال گاز از ايران به هند، بعد از ده سال که از آغاز آن می گذرد، به مراحل نهايي خود نزديک مي شود. تحقق اين طرح آغاز فصلي تازه خواهد بود در روابط تهران، اسلام آباد و دهلي نو. ساخت اين خط لوله قرار است سال آينده ميلادي آغاز شود و قاعدتا در سال 2010 به پايان خواهد رسيد. اما یکی از مهم ترین موانع آن مخالفت واشنگتن است که بر پاکستان بیشتر از هند اثر دارد. مانع دیگر، چگونگی تامین هزینه این خط لوله 2 هزار و 800 کیلومتری است که بیشتر از 4 میلیارد دلار ارزیابی شده است. فريدون خاوند (راديوفردا، پاريس): ديپلماسي اقتصادي در آسياي جنوبي، جنوب غربي و مرکزي در پي فراهم آوردن زير بناي تازه اي براي همکاري منطقه اي و ميان منطقه اي است که در مرکز آن، طرح ايجاد خط لوله گاز از ايران به پاکستان و هند قرار دارد. اين طرح کلان، که خطوط کلي آن حدود ده سال پيش ترسيم شد، اين روز ها به مرحله اجرايي نزديک مي شود، از جمله با نخستين نشست گروه کاري مرکب از مسئولان ارشد اقتصادي هند و پاکستان که سه شنبه و چهارشنبه اين هفته در دهلي نو برگزار شد براي بررسي چگونگي تامين مالي طرح و ابعاد اقتصادي و امنيتي آن. تحقق اين طرح آغاز فصلي تازه خواهد بود در روابط تهران، اسلام آباد و دهلي نو: ايران، در مقام دومين کشور دارنده ذخاير گاز پس از روسيه، به صف صادر کنندگان مهم اين کالاي استراتژيک خواهد پيوست و معادن گاز آن براي مدتي طولاني با نيازهاي رو به افزايش يک بازار پويا، گره خواهد خورد. پاکستان نيز نياز هاي رو به گسترش خود را، در عرصه انرژي، از ايران تامين خواهد کرد و به علاوه هر سال، از محل حق ترانزيت گاز ايران به هند، به حدود 800 ميليون دلار دست خواهد يافت. و سر انجام هند، قدرت نوظهور اقتصادي، که براي دستيابي به منابع انرژي در رقابت تنگاتنگ با چين است، با برخورداري از اين طرح، برگ برنده تازه‌اي در اختيار خواهد داشت. نکته ديگر آنکه خط لوله ايران- پاکستان- هند، در وراي ابعاد صرفا اقتصادي آن، مي‌تواند بر داده‌هاي ژئواستراتژيک منطقه نيز تاثير بگذارد. اگر همه چيز به خوبي و خوشي پيش برود، ساخت اين خط لوله سال آينده ميلادي آغاز خواهد شد و قاعدتا در سال 2010 به پايان خواهد رسيد. با اينهمه در مرحله کنوني، موانع بر سر اجراي اين طرح کم نيستند که يکي از مهم ترين آنها، مخالفت واشنگتن است. در واقع آمریکا، با توجه به مواضع خود در قبال جمهوري اسلامي، از طرح‌هاي جانشين حمايت مي‌کند از جمله انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از راه افغانستان و يا تشويق اسلام آباد به خريد گاز مايع از قطر. پاکستان، که گويا اعلام نظر قطعي خود را در مورد اين طرح به آغاز سال آينده ميلادي موکول کرده، به احتمال فراوان بيش از هند از فشار هاي آمريکا تاثير خواهد پذيرفت. مانع ديگر بر سر ساخت اين خط لوله 2 هزار و 800 کيلومتري، چگونگي تامين هزينه آن است که پيش از اين چهار ميليارد دلار ارزيابي مي‌شد، اما به تازگي وزارت نفت هند آنرا حدود هشت ميليارد دلار بر آورد کرده است.