خشونت‌هاي ناموسي و عوامل ايجاد آن

چندي پيش در استکهلم پايتخت سوئد، کنفرانسي براي بررسي خشونت هاي ناموسي و عوامل ايجاد آن برگزار شد. در اين کنفرانس در حدود 150 نماينده از بيش از 16 کشور جهان شرکت داشتند. يکي از سخنرانان اين کنفرانس مهرداد درويش پور جامعه شناس بود. آقاي درويش پور در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که بخشي خشونتهاي ناموسي ناشي از تفاوت هاي فرهنگي در شرايط رشد خانواده هاي مهاجر هست و به اصطلاح آنها در خانواده هاي يا عشيرتي يا با فرهنگ بسيار عقب مانده در سرزمين اصلي خودشان با آن بزرگ شده اند، با اين فرهنگ ناموس پرستي بزرگ شده اند، خو گرفته اند و جزوي از ارزشهاي پدر، برادر و يا حتي خود زنان در آن جامعه شده است. وي مي گويد که تضاد بين سنت و مدرنيته که در سرتاسر جهان جريان دارد، در خانواده هاي مهاجري که از جوامع عقب مانده به کشورهاي غربي مي آيند، تشديد مي شود. فاطمه امان (راديوفردا): چندي پيش در استکهلم پايتخت سوئد، کنفرانسي براي بررسي خشونت هاي ناموسي و عوامل ايجاد آن برگزار شد. در اين کنفرانس در حدود 150 نماينده از بيش از 16 کشور جهان شرکت داشتند. از جمله شرکت کنندگان اين کنفرانس، وزير برابري و بهم پيوستگي سوئد خانم مونا سلين، نمايندگان پارلماني از حزب کارگر انگليس، مقام هاي اسکاتلنديارد، مقامات پليس و قضايي از چند کشور اروپايي و فعالان جنبش زنان بودند. يکي از سخنرانان اين کنفرانس مهرداد درويش پور جامعه شناس بود. مهرداد درويش پور (جامعه شناس): من در سخنراني خودم سعي کردم به اين مساله بپردازم که بخشي خشونتهاي ناموسي ناشي از تفاوت هاي فرهنگي در شرايط رشد خانواده هاي مهاجر هست و باصطلاح آنها در خانواده هاي يا عشيرتي يا با فرهنگ بسيار عقب مانده در سرزمين اصلي خودشان با آن بزرگ شده اند، با اين فرهنگ ناموس پرستي بزرگ شده اند، خو گرفته اند و جزوي از ارزشهاي پدر، برادر و يا حتي خود زنان در آن جامعه شده. طبيعي است که وقتي اين مهاجرين با اين فرهنگ متفاوت به اين جامعه جديد مي آيند، وقتي اين الگوي برابري طلبانه و آزادي زن و يا آزادي حقوق جنسي در اين جامعه، چالشي در برابر اين افکار عقب مانده پدر سالارانه ايجاد مي کند، روشن است که دختران نوجوان به سرعت تحت تاثير جامعه جديد قرار مي گيرند و سعي مي کنند که به حقوق طبيعي خودشان پاسخ بدهند و والديني که با فرهنگ عقب مانده ناموس پرستي بزرگ شده اند، سعي مي کنند نخست با نصيحت و سپس با کنترل و دست آخر با خشونت هاي ناموسي پاسخ بدهند و اگر هر دختري که از اين فرهنگ ناموس پرستي فاصله بگيرد، او را مورد سرکوب قرار بدهند. طبيعتا يک تفاوت فرهنگي بين آن بخش از خانواده هاي مهاجر و جامعه غرب وجود دارد که بايد براي فهم مساله خشونت ناموسي در نظر گرفته شود. اما تاکيد من بر آن بود که خلاصه کردن مساله به تفاوت فرهنگي، نه کمک به شناخت عميق مساله مي کند و نه به راه حل يابي. براي اينکه بايد ديد چه عواملي باعث مي شود که اين فرهنگ عقب مانده ناموس پرستي در مدرن ترين کشورهاي اروپايي بتواند همچنان تداوم پيدا کند و حتي در مواردي تشديد بشود. ف.ا: چه عواملي فکر مي کنيد در مدرن ترين کشور اروپايي، فرهنگ ناموس پرستي را در ميان مهاجرين تشديد مي کند؟ مهرداد درويش پور: نخست، از نظر من تضاد بين سنت و مدرنيته که در سرتاسر جهان جريان دارد، در خانواده هاي مهاجري که از جوامع عقب مانده به کشورهاي غربي مي آيند، تشديد مي شود. يعني با مهاجرت، رويارويي و تصادم فرهنگي سنتي و مدرن شدت بيشتري مي يابد و خود اين، در تشديد خشونت هاي ناموس پرستانه نقش دارد. دوم، از نظر من اين واقعيت که در بسياري از خانواده هاي مهاجر، بر اثر مهاجرت، يک تغيير رابطه قدرتي هم بين زن و مرد و هم بين والدين و کودکان صورت مي گيرد. بنابراين بنظر من اساسا فرهنگ ناموس پرستي را به عنوان بخشي از تضاد جنسي بين زنان و مردان و تضاد نسلي بين والدين و فرزندان هم بايد تلقي کرد که اين تضادها بر اثر مهاجرت شديدتر مي شود. نکته ديگري که من اضافه کردم بر اين بود که علاوه بر موقعيت طبقاتي، سطح آموزش، پيشينه فرهنگي و تضاد نسلي که اشاره کردم، تبعيض نژادي هم مي تواند نقش بسيار منفي در تشديد اين فرهنگ سنتي ايفا کند. يعني اينکه والديني که حس نکنند مي توانند خودشان را به جامعه جديد تطبيق بدهند و رشد پيدا بکنند، اين تبعيض نژادي زندگي مهاجرين را به جزيره اي در داخل اين کشور تبديل مي کند که آنها مي توانند در عقب مانده ترين فرهنگ سنتي خودشان بسر ببرند و آنرا توجيه کنند و عملا به عنوان واکنش در برابر تبعيض و در برابر حاشيه نشيني که قرار دارند، سعي کنند با توجيه هر چه بيشتر فرهنگ بومي ِ پدر سالار و ناموس پرستانه است، موقعيت خودشان را ابقا کنند. ف. ا.: خوب راه حل را در چه مي دانيد. فکر مي کنيد براي پايان دادن به خشونت چه بايد کرد؟ مهرداد درويش پور: به نظر من تبعيض نژادي را بايد سمي عليه برابري زنان و مردان تلقي کرد. نظر من اين بود که اگر ما مي خواهيم با خشونت هاي ناموسي مقابله کنيم، از يک طرف بايد ب شدت بر آموزش تاکيد بگذاريم و از طرف ديگر کاري کرد که خشونت هايي که عليه زنان وجود دارد، با مجازات شديدتري روبرو شود. خواستار اين بودم که از کودکان در برابر نفوذ والدين بطور کلي بيشتر حمايت شود چه سوئدي و چه مهاجر. علاوه بر اين، بر اين باور بوده و هستم که ما مي بايست همزمان هم عليه فرهنگ ناموس پرستي پدر سالار گروه هاي مهاجر، و هم عليه شرايطي که مي تواند اين فرهنگ را تشديد کند، يک جنگ تمام عيار را سازمان بدهيم. اين شرايط از جمله، موقعيت وخيم اقتصادي اجتماعي از جمله تبعيض نژادي هستند. در عين حال بايد با تقويت منابع قدرت زنان و کودکان، زمينه چالش عليه اين فرهنگ عقب مانده را هر چه بيشتر فراهم بکنيم چه در کشورهاي اروپايي و چه در مبارزه بين المللي عليه خشونت ناموسي به عنوان بخشي از خشونت عليه زنان. ما بايد موقعيت تحت ستم بسياري از زنان و دختران جوان در کشورهاي جهان سوم و از جمله خاورميانه و ايران را که آنها هم قرباني خشونت هاي ناموس پرستي هستند، بيشتر مورد پرتوافکني قرار بدهيم و ياري برسانيم به شنيده شدن صداي اعتراض اينها براي تغيير اين وضعيت رشد و گسترش بيشتر اينها.