يازدهمين نمايشگاه نقاشي و مجسمه سازي هنرمندان دور نشين Outsider

بهنام ناطقي (راديوفردا) يازدهمين نمايشگاه سراسري نقاشي و مجسمه Outsider Artغير هنرمندان، يا هنرمنداني که خارج از نظام شناخته شده هنر به خلق اثر مي پردازند، امسال در ساختمان Puck در حاشيه محله هنري Soho بارديگر آثاري شگفت‌انگيز از هنرمنداني غيرعادي، ازمادربزرگ‌هاي تنها گرفته تا کارگران يا سربازان بازنشسته‌ها، زندانيان، عزلت‌نشينان و مردم‌گريزان و انواع بيماران رواني، تا هنرمندان خود ساخته و کارنياموخته، را در کنار هم مي آورد و اين بار، برخلاف گذشته، در غرفه هائي که گالري‌‌هاي فروشنده اين نوع هنر از نقاط مختلف آمريکا به نيويورک آورده اند، شمار قطعاتي که ساختگي يا دروغي يا زوري به نظر مي رسيدند، کمتر است. اين هنرمندان براي ساختن کارهاي خود گاه از دستمايه هاي عجيب استفاده مي کنند، مثل مجسمه هائي از هزاران جوراب يا آثاري با نخ کاموا يا قوطي هاي حلبي دورريخته شده، يا پرتره‌هائي با چوب کبريت، گاهي نيز طرز زندگي آنها و نوع خلاقيت‌ ناآگاهانه آنها را در رده Outsider Art قرار مي دهد. در هرحال، طي دو دهه اخير، و به خصوص طي 11 سالي که اين نمايشگاه سالانه در نيويورک گالري هاي هنر Outsider را کنار هم مي آورد، علاقه به اين نوع هنر اوج گرفته است و کار بعضي از هنرمندان شناخته شده اين رشته ده هزار دلار معامله مي شود. بعضي هنرمندان هم که به عنوان Outsider يا غيرخودي، معروف مي شوند، خودي يا insider مي شوند و به کارشان به گالري ها و موزه هاي هنري راه پيدا مي کند نظير هنرمند عزلت نشين دشتهاي غرب آمريکا آقاي جيمز کاسل James Castle که چند سال پيش در دنياي هنر رسمي به شهرت رسيد و حالا ديگر Outsider به حساب نمي آيد. گاهي هم بعضي از هنرمندان تحصيلکرده با ارائه کارهاي غيرعادي مي خواهند به دنياي هنر Outsider راه پيدا کنند تا از پولي که مجموعه‌داران اين نوع هنر به غيرهنرمندان مي‌دهند، سهمي ببرند ولي بايد براي پنهان کردن هويت اصلي خود خيلي سعي کنند. در نمايشگاه امسال هم به هنرمندان برجسته اين رشته بر مي خوريم، مارتين راميرزMartin Ramirez، ادولف ولفي Adolf Wolfi ، هاوارد فاينستر Howard Finster مثلا در غرفه گالري کارل هامر Carl Hammer بارديگر به منظره هاي بزرگ هنرمند منزوي هنري دگر Henry Dager بر مي خوريم پر از کودکان برهنه، سرشار از داستانهائي در باره قيامت با اشاره هائي به خودآزاري و انحراف هاي جنسي اما مجهز به قابليت هاي فني نقاشي که در کارهاي ساده، دست کم از نظر فني، ديگر هنرمندان اين نوع هنر به چشم نمي خورد. ولي جذابيت اين نمايشگاه براي آن دسته از علاقمندان هنر در نيويورک که هرسال به آن سر مي زنند، ديدن کارهاي جديد از کشف هاي جديد گالري هاست. مثلا در گالري K.S. Art طراحي هاي يک خانم عزلت نشين به نام Pearl Blauvelt نمايش داده شده است که آن ها را 50 سال پيش روي کاغذهاي خط دار دفتر مشق معمولي از روي اشيا کاتالوگ ها و اثاثيه منزل کشيده است با آدمهائي شبيه به عروسک. کارهاي اين خانم را که حالا در يک خانه سالمندان در پنسليوانيا بستري است در يک جعبه اخيرا چند نقاش که خانه او را اجاره کرده اند، پيدا کردند. اين طراحي که در نظر اول سطحي به نظر مي رسند، در نظر دقيق تر، پرداز ماهرانه اي را به نمايش مي گذراند ورنگ آميزي پخته اي با رنگ هاي خفه. اما جالب در اينها اين است که نقاش آنها گوئي به اشعه ايکس مجهز بود زيرا چيزهائي در اشيا کشيده است که معمولا به چشم نمي آيند، مثلا اسکلت ساختمان هايش يا استخوانهاي لوله اي شکل آدمهايش. هرسال در نيويورک نمايشگاهي برگزار مي شود از آثار نقاشان و مجسمه سازان غيرهنرمند، يا غيرخودي – که کار آنها خريداران و مجموعه‌داران خاص خود را دارد. وجه مشترك آنها اين است كه از راهي غيرمعمول به خلق اثر هنري رسيده اند. مادربزرگ هاي تنها، سربازان بازنشسته، عزلت نشينان و ساكنان آسايشگاه هاي رواني گاه با دستمايه هاي غيرعادي آثار هنري شگفت انگيزي خلق مي كنند.