تلاش رئيس آژانس بين المللي انرژي اتمي براي متقاعد کردن آمريکا و اروپا درباره بي‌طرفي بازرسي‌ها و برقراري شانس ادامه مذاکرات براي جمهوري اسلامي، از ديد يک کارشناس

شهران طبري (راديوفردا، لندن): آقاي دکتر تقي زاده، در ملاقات ديروز به نظر مي رسيد که دکتر البرادعي خيلي از دست ايران کلافه است و ايران را متهم کرد که جلوي بازرسي ها را مي گيرد، با اينحال اين سازمان مي خواهد قطعنامه لحن ملايمتري داشته باشد. رضا تقي زاده (استاد روابط بين المللي در دانشگاه هاي اسکاتلند): آقاي برادعي دو تا مسئوليت را همزمان بايستي که بهش عمل مي کرد، يکي اينکه مدعيان ايران را، يعني جامعه اروپا و آمريکا را راضي بکند که سازمان انرژي اتمي، بازرسي هايش را به صورت کامل انجام داده و به صورت بي طرف عمل مي کند، و دو اينکه دولت ايران را کاملا از حيطه مذاکره خارج نکند و اين شانس را براي ايران باقي بگذارد که مذاکرات بعد از اجلاس جاري همچنان ادامه پيدا بکند و اين منجر بشود به پيوستن ايران به لايحه الحاقي، بنابراين بايستي که هم به نعل و هم به ميخ ميزده، يعني سياست چماق و هويج را همزمان پيگيري مي کرده. ش.ط.: هم IAEA و هم تمام کشورها مي خواهند که ايران به سوال هايي که بلاجواب گذاشته پاسخ درست دهد و مواردي را که در توضيح آنها تناقض بوده، روشن کند. فکر مي کنيد ايران در فرصتي که به آن داده مي شود، اين کار را انجام دهد؟ تقي زاده: يکي از نکات همين است. ايران تا به حال مسائل مربوط به فعاليت هاي هسته اي اش را کاملا پنهان نگه داشته بود و حتي افکار عمومي در داخل ايران اطلاع درستي از کم و کيف اين فعاليت ها نداشتند و طبيعتا وقتي که فعاليت ها به صورت سري و پنهاني انجام مي گيرد، معاملات هم به صورت سري و پنهاني انجام مي گيرد و طرف هاي معامله و قرار داد هم از اين قائده مستثنا نيستند، به خصوص آن بخشي که مربوط به استخراج اورانيم و غني کردن اورانيم مي شده، چيزي که ايران را به يک استقلال نسبي در نهايت مي تواند برساند براي به کار انداختن صنايع برق هسته اي و بقيه فعاليت هاي جنبي که دارد. ش.ط.: در حاشيه اين مسائل، يکي از روزنامه هاي بريتانيا به موضوعي اشاره مي کند که اتفاقا اصلا حاشيه اي نيست و آن اينکه مردم ايران به طور کلي از يک سو به گفته هاي دولت اعتماد ندارند، اما در مجموع با اينکه ايران به سلاح هاي هسته اي دسترسي پيدا کند موافق اند و يک طوري اين موضوع را دستآوردي براي ايران مي بينند. اين درست است؟ تقي زاده: قابل حدس است. البته هيچ گمانه زني افکار عمومي در اين مورد در ايران صورت نگرفته و بنابراين اطلاع آماري درستي در اين مورد وجود ندارد، ولي اگر الگوهاي موجود در هند و پاکستان را بخواهيم ملاک قرار دهيم، بايد قبول بکنيم که ايران به عنوان يک کشور جهان سومي، مردمش از دست يافتن به سلاح هسته اي به عنوان يک عامل افتخار فکر بکنند. ولي مي شود الگوي مجلس را هم به عنوان عامل دوم در نظر گرفت و تصور کرد که با توجه به حمايت مجلس از برنامه هاي هسته اي ايران، مردم و افکار عمومي هم از اين برنامه حمايت مي کنند، ولي سوال اساسي اين است که اگر حفظ و ادامه وضع موجود و پيگيري برنامه هاي هسته اي ايران، مآلا منجر به عمل و اقدام نظامي اروپا و آمريکا عليه ايران شود، و يا اعمال تحريم هاي اقتصادي که وضع اقتصادي و معيشتي مردم را با مشکل روبرو بکند، در آن شرايط آيا مردم همچنان از ادامه برنامه هاي جاري هسته اي، پيگيري خواهند کرد يا نه. ش.ط.: فکر نمي کنيد که مردم در مورد اينکه خوب اين تاسيسات هسته اي در دست حکومتي خواهد بود که آزادي را براي بخش هاي ديگر جامعه قائل نمي شود، فکر بکنند؟ تقي زاده: اين حرف درست است، ولي در مورد حمله عراق به ايران هم مردم با همين مساله روبرو بودند، يعني شکست دادن عراق، منجر مي شد، و شد به دوام بيشتر حاکميت جمهوري اسلامي در شکل کنوني که مردم با آن روي موافقي ندارند يا نشان نمي دهند که روي موافقي دارند و در مورد سلاح اتمي هم همين وضعيت وجود دارد و بايستي تصور بکنيم که مردم برخورد با رفتار حکومت جمهوري اسلامي و وضعيت موجود آن را در قبال حمله يک عنصر خارجي مثل آمريکا يا مثلا مثل اسرائيل يا جامعه اروپا، مقايسه مي کنند و به نوعي شايد گرايش به شق اول هست. دکتر رضا تقي زاده، استاد روابط بين المللي در دانشگاه هاي اسکاتلند، در مورد نشست هيات مديره آژانس بين المللي انرژي اتمي براي بررسي برنامه هسته اي جمهوري اسلامي و سخنان رئيس اين سازمان، محمد البرادعي، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که آقاي البرادعي بايد همزمان به دو مسئوليت عمل مي کرد: يکي اينکه اروپا و آمريکا را راضي بکند که بازرسي هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي به طور کامل انجام شده و به صورت بي طرف عمل مي کند، و دوم اينکه دولت جمهوري اسلامي را کاملا از حيطه مذاکره خارج نکند و اين شانس را براي حکومت ايران باقي بگذارد که مذاکرات بعد از اجلاس جاري همچنان ادامه پيدا بکند و منجر بشود به پيوستن جمهوري اسلامي به پروتکل الحاقي پيمان منع گسترش جنگ افزارهاي هسته اي. وي مي گويد که اطلاع آماري درستي در مورد افکار عمومي ايران در اين باره وجود ندارد، ولي اگر الگوهاي موجود در هند و پاکستان را ملاک قرار دهيم و يا مجلس شوراي اسلامي را در نظر بگيريم، مي توان گفت که افکار عمومي ايران از ادامه برنامه هسته اي حمايت مي کند.