(rm) صدا |
نازي عظيما (راديوفردا): به تماشاي اولين نمايش يک فيلم ايراني در نيويورک مي رويم. فيلم ايران عرفاني، ساخته خانم آريانا فرشاد که صحنه هاي سماع دراويش زن را بر پرده مي آورد.
بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): فيلم ايران عرفاني، يا Mystic Iran، بانام فرعي جهاني ناديده The Unseen World، حاصل سه سال زحمت خانم آريانا فرشاد، فيلمساز تحصيلکرده در مدارس سينمائي فرانسه است، که بيست سال است در هاليوود به کار مونتاژ فيلم‌هاي سينمائي براي شرکت‌هاي معظم MGM و Universal اشتغال دارد. فيلم او، ساختاري شبيه به سفرنامه دارد، سفري به نقاط مختلف ايران براي شرکت در صحنه هاي عبادت و راز و نياز، اما فيلم با تصوير ايران باستان و پيامي از کوروش کبير شروع مي شود.
در اين فيلم خيره‌کننده، که نه قصد دارد نگاهي مردمشناسانه داشته باشد، ونه در آن از اشارات اجتماعي يا سياسي خبري هست، خانم آريانا فرشاد، بعد از گردشي در تهران و تکيه بر همزيستي تجدد و سنت در چهره و پوشش زنان شهري، دوربين خود را به درون پرستشگاه‌ها در ايران مي‌برد و با تاکيد بر چهره‌هاي زنان در حرم حضرت معصومه در قم، در يک آتشکده زرتشتي نزديک کاشان، و در مراسم سماع زنان درويش در دهکده نجار کردستان ومنزلي در شهر سنندج، جهاني ناديده را به روي تماشاگر آمريکائي مي‌گشايد. جهاني از موسيقي و خلسه، که غريبه را به آن راه نيست. گفتار متن فيلم، که هنرپيشه برجسته سينما و تئاتر ايران، خانم شهره آغداشلو آن را اجرا مي‌کند، تماشاگر را در اين سفر همراهي مي‌کند.
هرچند قوت فيلم مستند ايران عرفاني و تازگي آن در نمايش صحنه‌هاي ذکر و سماع دسته جمعي زنان است، آن طور که خانم آريانا فرشاد در مصاحبه با راديوفردا توضيح مي‌دهد، تمرکز فيلم بر دراويش زن کاملا اتفاقي پيش آمد.
آريانا فرشاد (مستند ساز): مطمئن نبودم که درويش هاي زن هنوز هستند و اصلا مطمئن نبودم که حتي اجازه بدهند. حتي توي فکرم هم نبود. وقتي رفتم ايران مي‌خواستم درويش‌هاي مرد را فيلمبرداي کنم. وقتي رفتيم سنندج با درويش‌هاي مرد رفتيم مصاحبه که چه مي‌کنند، ببيينمشان، ونشستيم صحبت کنيم و گفتند نه، نه، نه، خيلي‌هاشان گفتند نه، همه گفتند نه. مي دانيم چرا مي گويند نه. بعد يکي از آقاهائي که آسيستان ما بود و مال کردستان بود يک روز بعدازظهر ديد من خيلي ناراحت هستم و مي گويم نمي شود ديگر، من اين همه راه آمده ام و اين crew وهمه اين چيزها را آورده ام و نمي شود. گفت مي‌خواهي ببرمت پهلوي درويش زن؟ من گفتم راست مي‌گي؟ بريم پيش دراويش زن؟ هستند هنوز؟ قرار گذاشت و ما رفتيم آنجا و با آنها سماع کردم و همين سئوال کرد آن خانم از من که مي‌خواهيد کجا نشان بدهيد اين فيلم را براي چي مي خواهي؟ کجا مي‌خواهي نشان بدهي؟ براي چه مي‌خواهي؟ گفتم که من آمريکا زندگي مي‌کنم و براي آمريکا مي‌خواهم. گفت اگر بخواهي آمريکا نشان بدهي، مي گذارم فيلمبرداري بکني و اجازه داد. چون فکر مي‌کنم به خاطر اينکه من زن بودم خودم، اين راحت تر بود که زن ها در را براي من باز کردند. راحت تر بود.
ب.ن.: هيچکدام اين خانم هاي درويش در کارشما در باره کار خودشان توضيح نمي‌دهند، چرا؟
آريانا فرشاد: براي اينکه اصولا درويشي، عرفان، mystic science است، که در باره اش صحبت نمي‌کنند، هيچ کجاي دنيا درباره اش صحبت نمي‌کنند. عرفان عملي است. عرفان حرف زدني نيست. چي بيايد بگويد؟ که من مثلا وقتي سماع مي کنم مي‌روم آسمان هفتم. خوب، مي‌اندازندش در تيمارستان.
ب.ن.: صداي خانم آريانا فرشاد، مستند ساز مقيم لس آنجلس را مي‌شنويم که سه شنبه شب، براي شرکت در مراسم نخستين نمايش فيلم خود درنيويورک در انجمن آسيا Asia Society حضور يافت. خانم آريانا فرشاد مي‌گويد قصد او حتي مستند سازي هم نيست بلکه مي‌خواهد تلاش کند گوشه‌هائي از عرفان ايران را به بينندگان در آمريکا معرفي کند.
آريانا فرشاد: هدفم فقط پيام هاي عرفاني بود. و مي خواهم آن صحبت ها را بکنم. بازکنم اينها را يکي يکي. دومي را هم دارم کار مي‌کنم، تقريبا بالاتر مي‌رود. چون passion خودم در زندگي اينجوري شده است.
ب.ن.: شما به عنوان يک فيلمساز در واقع آن اصل مستند سازي را رعايت نکرديد که جدا بمانيد از سوژه تان، شما قاطي شديد.
آريانا فرشاد: من از اول قاطي بودم. در موقع فيلمبرداري سعي کردم بيرون باشم، ولي در واقع نه، ديگر آنجا passion خودم و علاقه‌اي که داشتم، و اصلا آنجا رفته بودم براي اين کار، رفتم ايران آن درويش ها را ببينم. فيلم ايران عرفاني، يا Mystic Iran، بانام فرعي جهاني ناديده The Unseen World، حاصل سه سال زحمت خانم آريانا فرشاد، فيلمساز تحصيلکرده در مدارس سينمائي فرانسه است، که بيست سال است در هاليوود به کار مونتاژ فيلم‌هاي سينمائي براي شرکت‌هاي معظم MGM و Universal اشتغال دارد. فيلم او، ساختاري شبيه به سفرنامه دارد، سفري به نقاط مختلف ايران براي شرکت در صحنه هاي عبادت و راز و نياز و با تصوير ايران باستان و پيامي از کوروش کبير شروع مي شود. خانم آريانا فرشاد، بعد از گردشي در تهران و تکيه بر همزيستي تجدد و سنت در چهره و پوشش زنان شهري، دوربين خود را به درون پرستشگاه‌ها در ايران مي‌برد و با تاکيد بر چهره‌هاي زنان در حرم حضرت معصومه در قم، در يک آتشکده زرتشتي نزديک کاشان، و در مراسم سماع زنان درويش در دهکده نجار کردستان ومنزلي در شهر سنندج، جهاني ناديده را به روي تماشاگر آمريکائي مي‌گشايد. وي در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که به قصد فيلمبرداري از درويشان مرد به سنندج رفت، اما به طور اتفاقي دريافت که دراويش زن نيز هنوز وجود دانرد و در نتيجه موفق به فيلمبرداري از مراسم آنان شد.
