چه کسی آيت الله کانونی را کشت؟

«نايری ناهاپتيان» نويسنده ای است که به شيوه خود مخالفتش را با رژیِم ايران ابراز می کند. به تازگی رمانی از اين نويسنده ايرانی در تبعيد به چاپ رسيده است که بازگو کننده داستان قتل يک رهبر مذهبی قدرتمند در ايران است.

به گزارش رويترز، خانم ناهاپتيان آخرين بار در سال ۲۰۰۵ به عنوان خبرنگار به ايران سفر کرد. او می گويد برای ارائه روايتی جامع از پيچيدگی های مملکتی که در سن نه سالگی مجبور به ترک آن شد، مجبور بود به قالب داستان پناه ببرد.

ناهاپتيان، در جشنواره داستانهای جنايی «سمانا نگرا»، که هر ساله يک ميليون نفر برای شرکت در آن به «گيجون» در شمال اسپانيا سفر می کنند، گفت: «به کمک داستان من می توانم، برای مثال، يک آيت الله را به قتل برسانم، امری که در دنيای واقعی امکان پذير نيست.»

رمان «نايری ناهاپتيان» با عنوان فرانسوی «Qui a tue l’Ayatollah Kanuni» [چه کسی آيت الله کانونی را کشت؟] منتشر شده است. داستان درباره «نارک»، يک خبرنگار تبعيدی، است که به ايران بر می گردد. اما بازگشت «نارک» در زمان و مکانی «نامناسب»، همزمان با مرگ يک رهبر مذهبی، رخ می دهد.

مقام های ايران هم، به تبع روال معمول خود، به دليل اينکه نارک مدت زيادی خارج از کشور زندگی کرده است، انگشت اتهام را به سوی او نشانه می روند. با اينحال به زودی آشکار می شود که آيت الله به دليل صدور حکم اعدام افراد بسياری و همچنين دست داشتن در معاملات تجاری غير شفاف، دشمنان زيادی برای خود ايجاد کرده است.

بررسی ها در مراحل بعد به واسطه رقابت نيروهای امنيتی، مخفی کاری ها در تمامی سطوح جامعه ايران و رازآلوده بودن آن با پيچيدگی بيشتر مواجه می شوند.

دوری از باورهای قالبی

قهرمان اصلی داستان ناهاپتيان، ليلا، يک فمينيست اسلامی است. ناهاپتيان اذعان می کند شخصيت ليلا ممکن است برای عده زيادی در غرب متناقض با باورهای قالبی آنها از جامعه ايران باشد.

وی می افزايد که ليلا، مانند بسياری از ايرانيان، دارای احساساتی دوگانه نسبت به ميراث انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ است. انقلابی که در جريان آن حکومت دودمانی محمدرضا شاه پهلوی سرنگون شد. به گفته ناهاپتيان: «اين انقلاب توسط بخش مذهبی دزديده شد.» او توضيح می دهد که: «بلافاصله پس از انقلاب [مذهبی ها] شروع کردند به کشتن مارکسيستها که آنها نيز در انقلاب نقش داشتند. مذهبی ها مارکسيستها را نابود کردند.» ناهاپتيان می گويد که ناگزير بود رمانش را در پاريس منتشر کند زيرا گذر کتاب از سد سانسور در ايران غيرممکن بود.

او در ادامه می گويد: «تقبيح فساد رژيم و سخن گفتن درباره سرکوب ها در ايران غيرممکن است. صحبت کردن پيرامون کشتار ۲۰۰۰۰ مارکسيست يک تابوی واقعی محسوب می شود.»

«نايری ناهاپتيان» در کتابش در عين توصيف فشاردر سطح جامعه، مردمانی را به تصوير می کشد که هر روزه با شکستن قوانين سختگيرانه جمهوری اسلامی،به شيوه ی خود، آزادانه زندگی می کنند.

نويسنده کتاب «چه کسی آيت الله کانونی را کشت؟» می گويد: «حتی روشی که زنان ايرانی روسری بر سر می کنند هم به نوعی ابزار برای تمسخر رژيم تبديل شده است. زنان ايران با خلاقيت بالا توانسته اند از اين نماد سرکوب مد روز بسازند.»

يک جلوه غيرمعمول ديگراز جامعه ايران در اين رمان راننده تاکسی های ايرانی هستند. آنها اشعار ادبيات کهن کشور را از بر می خوانند و، به گفته ناهاپتيان، «گاهی هم اشعاری که خودشان سروده اند را می خوانند. اين مسئله خيلی زيباست. من مطمئنم که راننده تاکسی های شاعر در سراسر جهان وجود دارند، اما در ايران بيشتر می بينيد که راننده تاکسی ها احساسات خود را ابراز می کنند.»

متن اسپانيايی رمان ناهاپتيان به تازگی منتشر شده و تا کنون به زبانهای سوئدی و هلندی ترجمه شده است. ادامه داستان نيز قرار است در ماه فوريه سال ۲۰۱۲ به انتشار برسد.