بایرام بالچی: اسلامگرایی ایرانی نمی‌تواند بر جمهوری آذربایجان تاثیر بگذارد
بایرام بالچی، کارشناس سیاسی در جریان سخنرانی با عنوان «گسترش و تاثیر اسلام شیعه و سنی از سوی ایران و ترکیه بر روی جمهوری آذربایجان» گفت که جمهوری آذربایجان در میان دو تاثیر اسلام از سوی دو کشور همسایه است اما با اسلام ایدئولوژیک ایرانی نقطه مشترکی ندارد.
آقای بالچی روز دوشنبه دوم اردیبهشت ماه در مرکز وودرو ویلسون در جریان این سخنرانی گفت: «بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق تازه جمهوری آذربایجان توانست روابط دینی را تجربه کند که به دلیل این که حدود ۶۵ درصد از جمعیت مسلمان این کشور شیعه هستند، این روابط به ایران تمایل بیشتری دارد.»
وی افزود: «ولی جمهوری آذربایجان در هسته مرکزی خود خیلی سکولار است و خیلی به این ایده که بتواند دین و ایدئولوژی را به حکومت تزریق کند نه علاقمند است و نه به سمت آن می رود. از همین رو اسلام سنی ولی عملگرا و مدرن ترکیه بهتر قبول شده است.»
جوزف درسن (راست) و بایرام بالچی
وی در گفت وگو با رادیو فردا و در پاسخ به این پرسش که آیا هیچ آینده ای برای تجزیه طلبی گفت: «من هیچ آینده ای نمی بینم. البته من تاریخدان نیستم ولی من خیلی از مردم آذری در ایران را می بینم که خیلی به نظام جمهوری اسلامی وابسته هستند و از آن حمایت می کنند. همان طور که در سخنرانی هم اشاره شد. خیلی از آذری های ایران به نظام وفادار هستند. گروه دومی هم هستند که می گویند بله ما هیچ ربطی به فارسی زبان ها نداریم، ما ترک و آذری هستیم و باید با هم باشیم در نتیجه این جمهوری آذربایجان است که باید به ایران بازگردد چون به لحاظ تاریخی هم این طور بوده است.»
وی افزود: «البته به لحاظ تاریخی، جمهوری آذربایجان بخشی از ایران بوده و شکل گیری آن توسط روسیه بوده است. به نظر من در مقطع فعلی، آذری های جمهوری آذربایجان و آذری های ایران، خیلی با هم فرق می کنند و متفاوت هستند. البته درست است که به یک زبان صحبت می کنند و مسئله مهمی هم هست اما دیگر تاریخ و ذهنیت مشترک با هم ندارند. در نتیجه من هیچ افق و آینده ای برای نوعی جنبش الحاق جهموری آذربایجان با تبریز یا اردبیل نمی بینم.»
آقای بالچی افزود: «بله، هیچ افقی برای آن نمی توان متصور بود. البته در جمهوری آذربایجان از این خط گفت وگو استفاده می کنند تا از آن برای بیداری حس هویت ملی هزینه کنند.»
وی حتی تاکید کرد که این یک ابزار سیاسی است و گفت: «قصد آن کاملا سیاسی است. برای مثال رییس جمهوری آذربایجان وقتی می گوید ما خیلی از برادران خود را در ایران داریم و ما یک گروه بزرگ هستیم و بقیه خانواده ما در ترکیه و روسیه و ایران هستند من فکر نمی کنم دنبال دردسر با ایران باشد. بیتشر می خواهد بگوید ما ملت بزرگی هستیم و همین. نه چیزی بیشتر.»
این کارشناس اهل ترکیه و شهروند فرانسه که در حال حاضر پژوهشگر مدعو در موسسه کارنگی است، در جریان سخنرانی خود همچنین به مدارس و فعالیت های گروه های مختلف مسلمان در جمهوری آذربایجان اشاره کرد و گفت بیشتر این گروه ها به ترکیه وابسته هستند ولی اسلام سکولار و نوگرا را دنبال می کنند.
وی در مورد علاقه شیعیان جمهوری آذربایجان به ایران گفت: «ذهنیت سکولار در بدنه حاکمیت و حکومت و مردم جمهوری آذربایجان قوی است از همین رو با این که علاقمندان شیعه به قم و مشهد زیاد سفر می کنند، اما مرجع تقلیدی که بیش از همه طرفدار دارد، آیت الله سیستانی است که اسلام او با اسلام نظام حاکم ایران متفاوت است.»
