(rm) صدا | [ 5:15 mins ]
سینمای ایران در دوران قبل از انقلاب 1357 به خصوص ده سال آخر، یعنی دهه 1970 که موج نوی سینمای ایران خود را به منتقدان و علاقمندان سینما در جهان شناساند، موضوع مستندی است تحقیقی از منتقد برجسته و استاد دانشگاه کلمبیا، آقای دکتر جمشید اکرمی، می‌خواهد یادآور سینمائی باشد که اینک به خاطر سانسور اسلامی در ایران از آن اثری باقی نمانده است. آقای اکرمی در مصاحبه با رادیوفردا می گوید در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد 50 سال سینمای یک مملکت به کلی توقیف شود. بهنام ناطقی (رادیوفردا، نیویورک): آقای جمشید اکرمی، منتقد و محقق برجسته، که پنج سال پیش، در سال 2000 با ساختن فیلمی به نام Friendly Persuasion یا ترغیب دوستانه، سینمای بعد انقلاب ایران را به سینمادوستان آمریکائی معرفی کرد، در فیلم جدید خود، به دوره قبل از انقلاب باز می‌گردد، در فیلم مستندی به نام The Lost Cinema که هفته گذشته در دانشگاه Yale نمایش داده شد و روز شنبه این هفته موضوع برنامه‌ای است در دانشگاه اوهایو در باره سینمای ایران که سه فیلم از آقای بابک پیامی هم همراه آن به نمایش در می‌آید. آقای جمشید اکرمی در مصاحبه با رادیوفردا در باره فیلم مستند خود «سینمای گمشده» توضیح می‌دهد.
جمشید اکرمی (منتقد، استاد دانشگاه کلمبیا): اسم فیلم هست The Lost Cinema که مستندی است در باره سینمای ایران، در یک دهه درست پیش از انقلاب، دهه‌ای که با درخشش فیلم‌های مثل گاو و قیصر، ایران یک خیزش خیلی ثمر بخش سینمائی به خودش دید که از همان زمان هم این خیزش به عنوان موج نوی سینمای ایران شناخته شده و در آن سالهای بلافاصله بعد ازانقلاب فکر می‌کردیم که این موج در برخورد با صخره‌های انقلاب دیگر اصلا از بین رفته و من با توجه به آن توقیف یکپارچه فیلم‌های آن دوره است که این عنوان را روی فیلم مستند گذاشتم.
ب.ن.: آنچه فیلم «سینمای گمشده» مطرح می‌کند، فیلم‌هائی است که دسترسی به آنها به خاطر سانسور شدید و توقیف کپی‌های نگاتیف آنها، در داخل کشور تقریبا غیرممکن و در خارج از کشور بسیار دشوار است. آقای اکرمی می‌گوید:
جمشید اکرمی: ولی یک انگیزه دیگر، نور انداختن روی این واقعیت بود که سینمای قبل از انقلاب چگونه گرفتار زنجیر سانسور بعد از انقلاب شده، یک سانسور تقریبا کلی و کامل که حتی در تاریخ سینمای دنیا هم بی‌سابقه بوده که واقعا بیایند یک دوره 50 ساله از تاریخ یک سینمای ملی را به کلی توقیف بکنند.
ب.ن.: آقای اکرمی یک علت اصلی سانسور فیلم‌های قبل از انقلاب را صرفا برداشت هیات حاکمه ایران از مقررات اسلامی می‌داند که زندگی نیم قرن یک جامعه را به خاطر اجباری نبودن حجاب در آن دوره، عملا انکار می‌کند.
جمشید اکرمی: دلیل اصلی این تحریم، تحمیل ضابطه‌های مذهبی بود و بیشتر از 90 درصد این فیلم‌ها به دلایلی مثل اینکه موی خانم‌ها نشان داده می‌شود، موی کارآکترهای زن در فیلم‌ها دیده می‌شود، توقیف شده‌آند. خوب، یک مقداری از این فیلم‌ها کارهای پیش پا افتاده و مبتذل تجارتی بودند هرچند که البته می شود از یک منظر جامعه‌شناسی به این فیلم‌ها هم به عنوان مستندات فرهنگی یک دوره به خصوص ارزش داد و استدلال کرد که این‌ها هم باید در دسترس باشند و متاسفانه اتفاقی که حالا عملا افتاده این است که این فیلم‌های مبتذل آن زمان با این رویش روز افزون تلویزیون‌های ماهواره‌ای اصلا یک حیات دوباره پیدا کرده‌اند و ما در واقع از فیلم‌های بهتر آن دوره موج نو و آن دوره پنجاه ساله سینمای ایران محروم هستیم.
ب.ن.: آقای جمشید اکرمی قبل از آنکه فیلم ترغیب دوستانه در باره سینمای بعد ازانقلاب را بسازد، مستندی در باره سینمای دهه 1970 ایران ساخته بود که در محافل دانشگاهی نمایش داده می‌شد. برای فیلم جدید، «سینمای گمشده» آقای جمشید اکرمی از بخش‌هائی از آن فیلم هم استفاده کرده است.
جمشید اکرمی: طبیعتا یک قسمت‌هائی را حذف کرده‌ام و یک قسمت‌هائی را اضافه کردم، از جمله یک مصاحبه با آقای داریوش مهرجوئی که دو تا از فیلم‌های ایشان، فیلم گاو و فیلم دایره مینا در این فیلم تحلیل می‌شوند و فیلم‌سازهای دیگری که حضور دارند، بن بست آقای پرویز صیاد است، سایه‌های بلند باد از آقای بهمن فرمان‌آرا، زمین سر به مهر از خانم مروا نبیلی، و تکه ای از گزارش آقای کیارستمی و فیلم ادیان در ایران هست از آقای منوچهر طیاب و فیلم پرچین از آقای ارسلان ساسانی، که به عنوان نمونه فیلم‌های کوتاه آن دوره... از طریق این فیلم‌هاست که اکثرا هم به مقتضای خصوصیات زمانی آن ده سال آخر حکومت شاه بار سیاسی دارند، و یکی هم که با حضور چند سینماشناس و جامعه شناس سرشناس از جمله آقای اندرو ساریس که منتقد برجسته آمریکائی هستند، مسائل سینمای آن روز ایران را بررسی کنیم، ازجمله گرایش نمادینی که این فیلم‌ها داشتند، رابطه فیلم‌ها با مخاطبشان، رابطه این فیلم‌ساز ها با دولت و کلا، مسائل سانسور فیلم در آن دوره، و در عین حال، کلا سعی شده که از طریق این فیلم‌ها یک شناخت نسبتا جامعی از سینمای دهه 1970 سینمای موج نو، به تماشاگرانی که اطلاعی از آن ندارند، داده شود.
