لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
شنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ تهران ۱۹:۴۲

مروري بر كتاب هاي تازه: با كتاب در ايران


كامران فاني (تهران)

كامران فاني (راديوآزادي): در اين برنامه به معرفي چند كتاب تازه كه اخيرا در ايران انتشار يافته است، مي پردازم. ... دفتر پرسش ها، سروده پابلو نرودا، ترجمه نازي عظيما، انتشارات مازيار، مصور، 62 صفحه. ادبيات بارز ترين جلوه فرهنگ آمريكاي لاتين است. فرهنگي كه به گفته اكتاويوپاز، در حاشيه تاريخ قرار دارد و همين حاشيه نشيني است كه به ادبيات آن اين همه جاذبه و افسون بخشيده است. پابلونرودا، شاعر اهل شيلي و برنده جايزه ادبيات نوبل يكي از تابناك ترين چهره هاي ادبي اين قاره است. شاعري كه خود مي گويد "آنها كه خونم را لمس نكرده اند، از شعرم چه خواهندگفت." شاعري كه تمامي آينده را در اين پيام الهامبخش مي بيند: "تها با صبري سوزان مي توانيم شهخرهاي باكشوه را فتح كنيم، شهر با شكوه را كه نور و عدالت و حرمت را به تمامي انسانها عرضه مي دارند. آنگاه ديگر شعر بيهوده سروده نخواهد شد. نرودا مدتي كوتاه پس از كوتاي پينوشته در شيلي در 1973 در مي گذرد.م چندماه قبل از مذگش آخرين اثر شاعرانه خو، "دفتر پرسش ها" را مي سرايد. مجموعه 76 قطعه شعر و 316 پرسش بازيگوشانه شوخ و شاد. پرسش هائي كه پاسخي نمي يابند و خود به پرسش هاي تازه تري بدل مي شوند. بگو آيا گل سرخ عريان است يا همين يك لباس را دارد؟ / چرا درختان شوكت ريشه هايشان را پنهان مي كنند. / فسل ها از كجا مي فهمند كه بايد پيراهن شان را عوض كنند. / ريشه ها از كجا مي دانند كه بايد به سوي نور حركت كنند؟ و سپس با آن همه گل و رنگ به هوا سلام كنند. دفتر پرسش ها را خانم نازي عظيما با شيوائي تمام و درنهايت لطافت و شيريني به فارسي در آورده است و جلوه اي از زبان سهل و ممتنع آن را با تمام زيبائي سرشار از سادگي اش در اين ترجمه بازتابيده است. اشعار اين دفتر شگفت زدگي هاي كودكان را با تجربه بزرگسالان در مي آميزد. چرا هواپيماهاي بزرگ با بچه هاشان به آسمان گردي نمي روند؟ اگر آب همه رودها شيرين است، دريا شوري اش را از كجا مي آورد؟ گاه تصوير يك بيت بهت زده من مي كند و ياد خاطره اي دور را رزهنمان زنده مي كند. چه چيز در جهان، از قطار ايستاده در باران غم انگيز تر است؟ با كنجكاوي به مرگ مي نگرد. در كوچه مرگ، سكوت چه معناي دارد؟ در شوره زار چگونه مي توان گل كرد؟ باور نمي كني كه مرگ درون خورشيد يك گيلاس زندگي مي كند؟ آيا نمي توانتد يك بوسه بهاري هم، تورا بكشد؟ اما باز همچنان به زندگي مي انديشد و لبريز از شور حيات ميان آسمان و دريا مردد مي ماند: آيا امروز صبح، ميان درياي برهنه و آسمان يكي را برگزينم؟ و چرا آسمان صبح به اين زودي لباس مه اش را پوشيده است؟ و چگونه به ميخك ها بگويم كه از عطرشان متشكرم؟ چه كساني از خوشحالي فرياد زدند وقتي كه رنگ آبي به دنيا آمد؟ شعرهاي دفتر "پرسش ها" نشان از صفاي دل نرودا دارد. رمز و راز دلفريب اين اشعار در جستجوي بي پايان آن است، جستجوئي كه با يك پرسش آغاز مي شودو همچنان در طلب پاسخ مي ماند: پسران پسران پسر خدا، چه بر سرجهان مي آورند؟ جهان را به سو خير مي برند يا به راه شر؟ تو پاسخم نمي دهي، اما پرسش ها نمي ميرند. ... صداي خط خوردن مشق، بررسي ساختار و تاويل آثار هوشنگ مرادي كرماني، نوشته پروين سلاجقه، انتشارات معين. در ميان داستان نويسان ادبيات كودكان ونوجوانان امروزه شايد هيچ نويسنده اي همانند هوشنگ مرادي كرماني اين همه با استقبال پر شور خوانندگان مواجه نشده و مقبول طبع و ذوق آنان قرار نگرفته است. مجموعه "قصه هاي مجيد" او يكي از محبوب ترين كتاب هاي داستاني كودك و نوجوان ايراني است. داستان هاي نخل و چكمه و تنور و مرباي شيرن و لبخند انار او هم همه و همه خوانندگان و علاقمندان بسيار دارد. هوشنگ مرادي كرماني در ايران و خارج ازايران در حوزه ادبيات كودكان ونوجوانان جوايز بسيار برده و همه جا مورد ستايش قرار گرفته است. رمز اين موفقيت در چيست؟ كتاب صداي خط خوردن مشق، نوشته خانم دكتر پروين سلاجقه با بررسي ساختار و تاويل آثار اين نويسنده مي كوشد به اين پرسش پاسخ گويد. بخش اول اين كتاب به برسي آثار مرادي كرماني به طور كلي مي پردازد و ارتباط ها، همساني ها و تفاوت هاي ميان آنها را بازمي نمايدو بخش دوم به معرفي و نقد تك تك آثار همت مي گمارد. تكيه نويسنده در اين كتاب بر شيوه هاي نقد نوين و به ويژه نقد ساختاري و تاويلي است. يكي از ويژگي هاي مهم آثار مردادي كرماني زبان و لحن نوشته هاي اوست از جمله گريز از هنجارهاي نحوي كلام، حذف در جمله، در آميختن نظم و نثر، اطناب هنري و استفاده از ضرب المثل هاي مناسب. اين نحوه استفاده از زبان البته با شخصت هاي داستاني او همخواني تام دارد و در واقع شخصيت پردازي در اين قصه ها در قالب اين كاربرد زباني شكل مي گيرد و داستان سازي و صحنه پردازي نيز از ديگر ويژگي هاي مهم آثار اوست كه به مضمون داستان ها نشاط و شادابي ادبي مي بخشد. البته خانم سلاجقه در كنار اين نقاط قوت به نقطه ضعف هاي اين آثار نيز اشاره كرده و كلا نقد و نظري عيني و علمي به دست داده است. كتاب صداي خط خوردن مشق، بررسي ساختاري و تاويلي آثار هوشنگ مرادي كرماني، گامي مهم در نقد ادبيات كودكان و نوجوانان در ايران است و بي شك در شكوفائي اين ادبيات نقش شايسته اي خواهد داشت. ... ادبيات تطبيقي و شعر كلاسيك فارسي، نوشته آولگا ديويدسون، ترجمه فرهاد عطائي، نشر فروزان روز، 185 صفحه. دوسال پيش كنگره فردوسي به همت مركز دائره المعارف بزرگ اسلامي با شركت ايرانشناسان خارجي و دخالي در تهارن به مدت سه روز برگذار گرديد. يكي از سخنراني هاي جذاب و آموزنده اين كنگره از خانم دكتر اولگا ديويدسون بود كه از نقش سنت شفاهي در تدوين و تكوين شاهنامه فردوسي ياد كرد. خانم ديويدسون نظريات خود را در اين باره به تفصيل در كتاب " شاعر و پهلوان در شاهنامه" ذكر كرده است. انتشار اين كتاب در ميان پژوهشگران و شاهنامه شناسان مباحثات و مناقشات بسيار برانگيخت و مورد نقد و انتقاد قرار گرفت. اين انتقادات نويسنده كتاب را برآن داشت تا در مقالات مختلف به دفاع از نظر يات خود و تشريح و توضيح آنها بپردازد كه حاصل آن كتابي در هفت مقاله تحت عنوان "ادبيات تطبيقي و شعر كلاسيك فارسي" است به زبان انگليسي. همين كتاب است كه اينك با ترجمه دقيق دكتر فرهاد عطائي به فارسي در آمده است. به نظر خانم ديويدسون، فردوسي در سيرودن شاهنامه جر مابع كتبي به سنت شفاهي و روايات افواهي نير تكيه كرده و بخش مهمي از شاهنامه از همين منابع شفاهي گرفته اشده است و اتكا به منابع مكتوب به تنهائي نمي تواند براي تحليل و پژوهش در باره شاهنامه كافي باشد. كتاب او در واقع نقدي است بر شيوه هاي سنتي بررس ادبيات فارسي به طور عام و شاهنامه شناسي به طور خاص. نويسنده اين سنت را با روش هاي مدرن در نقد ادبي تلفيق كرده و از مطالعه سنت هاي زنده نقالي عصر حاضر و نيز از تحليل هاي زبان شناسانه در باره تشابه مضامين پهلوانان حماسه و خدايان اسطوره بهره گرفته داست. كتاب ادبيات تطبيقي و شعر كلاسيك فارسي در هفت بخش فراهم آمده است، از جمله: مقدماتي در باره روش شناسي تطبيقي، متن شاهنامه فردوسي و بار سنگين گذشته، رستم تاج بخش، رجزخواني در شاهنامه و سوگواري زنان به عنوان اعتراض در شاهنامه. اين اثر ي شك پژوهشي بديع و سرشار از نكته سنجي تازه در باره اين حماسه جاودان مردم ايران است.

كامران فاني، كارشناس برجسته كتاب در ايران، در برنامه امروز به بررسي كتاب هاي تازه مي پردازد. براي مطالعه متن كامل بررسي هفتگي راديوآزادي از تازه هاي نشر در ايران دگمه "متن فارسي" را "كليك" بزنيد.
XS
SM
MD
LG