پيامد هاي سقوط دلار و بالارفتن قيمت يورو براي اقتصاد ايران

فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) دكتر فريدون خاوند (راديوآزادي): بازار بين‌المللي ارز صحنة پيكاري است تازه ميان معتبر ترين پول هاي جهان به ويژه دلار و يورو. اسكناس سبز آمريكا در چند هفتة گذشته گام به گام در برابر پول واحد اروپا عقب نشسته و نرخ برابري آن در رابطه با يورو به پايين ترين سطح در شانزده ماه گذشته رسيده است. آيا مقام هاي پولي آمريكا از سياست چند سال گذشتة خود در راستاي نيرومند نگاهداشتن دلار صرفنظر كرده و به پول ضعيف روي آورده‌اند تا صادرات خود را افزايش دهند و با كسري نجومي موازنة بازرگاني شان مقابله كنند؟ پاسخ اين پرسش هنوز روشن نيست، ولي واقعيات موجود از فرسايش روز افزون دلار خبر ميدهد و اگر اين گرايش باز هم تداوم يابد، فصلي تازه در روابط پولي بين‌المللي آغاز ميشود با پيآمد هايي پرهيز ناپذير براي بسياري از كشور هاي جهان از جمله ايران. در واقع ايران بخش عمدة در آمد حاصل از صادرات نفتي خود را به دلار دريافت ميدارد و به همين سبب از نوسان هاي اين پول به شدت تاثير مي پذيرد. در سه سال گذشته حساب هاي خارجي ايران از دو عامل مساعد برخوردار شدند : از يكسو رونق بازار نفت كه هنوز هم به گونه‌اي كجدار و مريز ادامه دارد و، از سوي ديگر، قوي بودن دلار، زيرا فراموش نكنيم كه جمهوري اسلامي دلار هاي نفتي خود را عمدتا در بازار هاي آسيا و اروپا خرج ميكند و به همين سبب، طي مدت سپري شده، از اقتدار دلار يا قدرت خريد بالاي آن به ويژه در منطقة يورو سود برده است. در حال حاضر، با توجه به فرسايش دلار در برابر يورو، روايط اقتصادي ايران و اروپا چگونه تحول خواهد يافت؟ يكي از مهم ترين پيآمد هاي اين تغيير، كاهش قدرت خريد ايران در منطقة يورو است. از سوي ديگر كالا هاي اروپايي با قيمت بيشتري وارد بازار ايران خواهند شد، حال آنكه كالا هاي غير نفتي ايران با قيمت كمتري به بازار اتحادية پولي اروپا راه خواهند يافت. به بيان ديگر قوي تر شدن يورو قاعدتا به سود صادرات غير نفتي ايران، به ويژه فرش، به اروپا است. اوجگيري يورو طبعا در بازار تهران هم انعكاس يافته و بهاي آن، طي سه هفتة گذشته، از 730 تومان به مرز 750 تومان رسيده است. اگر گرايش كنوني ادامه يابد و يورو به عنوان يك واحد نيرومند پولي در شبكة روابط اقتصادي بين‌المللي تثبيت شود، بانك مركزي جمهوري اسلامي جاي مهمتري را در ذخاير ارزي خود براي آن در نظر خواهد گرفت. از سوي ديگر قدرت گرفتن يورو قدرت مانور سرمايه‌گذاران اروپايي را افزايش خواهد، ولي ميدانيم كه فعال شدن اينان در صحنة اقتصادي ايران تنها در گرو مسائل پولي نيست و به عوامل ديگري بستگي دارد. قدرت گرفتن يورو در كوتاه مدت تأثير مهم ديگري نيز دارد و آن افزايش قدرت خريد توريست هاي اروپايي و روي آوردن روز افزون آنها به كشور هايي است در خارج از محدودة اتحادية پولي اروپا ، به ويژه تركيه كه با اقبالي بي سابقه روبرو شده است. ايران، به دلايل آشكار، هنوز در عرصة گردشگري نقشي بسيار حاشيه‌اي دارد و بعيد به نظر ميرسد كه بتواند از تأثير فعل و انفعالات پولي بر رفتار گردشگران اروپايي به سود منافع خود بهره برداري كند.